واضح آرشیو وب فارسی:ايران: در گفتوگو با رحمت اميني، نويسنده و كارگردان تئاتر عنوان شد موج متراكم مشكلات پيش روي تئاتر دفاع مقدس
فاطمه كشاورزي
آنان كه دل در گرو تئاتر دارند، ميدانند كه آنچه بيش از هر چيز در اين هنر مخاطب را با نمايش همراه ميكند جذابيتهاي نهفته در متن و البته بازيگراني است كه بتوانند مخاطب را روي صندلي ميخكوب كنند و مجال هرگونه خستگي و بيحوصلگي را از او بگيرند. در گونههاي مختلف ميتوان تئاتر را مورد بررسي قرار داد اما آنچه امروز دستمايه گفتوگوي ما با رحمت اميني، كارگردان و نويسنده تئاتر و رئيس مركز هنرهاي نمايشي حوزه هنري قرار گرفته، گونه تئاتر دفاع مقدس است. گونهاي كه اين روزها فراز و فرودهايي را تجربه ميكند.
از آنجا كه شما در جشنوارههاي متفاوتي در داخل كشور حضور داشتهايد و اكنون نيز رئيس مركز هنرهاي نمايشي حوزه هنري هستيد، اگر بخواهيم نگاهي كلان به تئاتر دفاع مقدس داشته باشيم آيا در ابعاد بينالمللي اقدامي صورت گرفته تا اثرهاي خلق شده در اين حوزه پايشان به جشنوارههايي در فراسوي مرزها باز شود؟
براي حمايت از آثار خلق شده در عرصه تئاتر دفاع مقدس تا در عرصه جهاني حضور يابند جريان يا نهادي را نميتوان يافت، بلكه بيشتر تلاشهاي فردي در اين زمينه به چشم ميخورد كه البته آن نيز در بخش تئاتر ديني بوده همچون نمايشهايي از حسين مسافر آستانه كه گهگاه به عنوان نمايش ديني در برخي كشورها به اجرا درآمده است. تا آنجا كه من به خاطر دارم، تئاتر دفاع مقدس يعني تئاتري با ويژگيهاي دفاع مقدس كه حمايت شود و به جشنوارههاي خارجي راه يابد متأسفانه تاكنون نبوده است.
آيا اثر هنرمندان ما در قد و قواره اين جشنوارهها نبودند يا كمرنگي حمايتها پشت هنرمندان را خالي كرده است؟
حمايتها؛ اكنون فرايند رهسپار شدن يك گروه به خارج از كشور اين گونه است كه معمولاً گروهها خودشان سيدي و فيلم نمايش را به جشنواره يا كمپاني ارسال ميكنند و پس از پذيرش، نامهنگاري صورت ميگيرد و مراحل بعدي انجام ميشود. گروههايي كه به اين مرحله ميرسند، پيش از آن در كشورمان حمايت شدند و حداقل اثرشان ديده شده به طور نمونه براي اجراي عمومي فرا خوانده شدند، قراردادي بستند يا براي نمايش در تئاتر فجر پذيرفته شدهاند. اكنون تئاتر دفاع مقدس با دو مشكل به صورت كلان دست و پنجه نرم ميكند؛ نخست اينكه تعداد كساني كه در اين عرصه خوب كار ميكنند، انگشتشمار هستند. دوم اين كه همان تعدادي كه مشغول كار هستند نيز به شايستگي حمايت نميشوند و با نزديك شدن به مناسبتها يا جشنوارهها به سراغشان ميروند.
در صورتي كه عرصه تئاتر در هر عنواني ديني، دفاع مقدسي و... اين گونه است كه هنرمند به طور خودجوش موضوعي را انتخاب و كار ميكند و ميداند اثرش مورد حمايت قرار ميگيرد و در سالنها به نمايش درميآيد. اما متأسفانه در اين حوزه براي مثال اثر موفق «ترن» كه نيما دهقان متن حميدرضا آذرنگ را روي صحنه برد. اين هنرمند مصايب بيشماري همچون «جانبازي كه در ترن به تصوير كشيده بود»، متحمل شد از ابتداي امر كه در مراحل تمرين كار بود و پس از آن كه حمايتها كمتر و كمتر شد و سپس مشكلات مميزي كه گريبان اين اثر را گرفت.
به نوعي ميتوان گفت هنرمندي كه وارد حوزه تئاتر دفاع مقدس ميشود و ميخواهد خوب كار كند، با يك يا دو مشكل دست به يقه نيست بلكه با كلكسيوني از مصائب روبهروست.هنرمندي كه ميخواهد در اين عرصه حرف نويي بزند، تيغ تيز مميزي بالاي سرش قرار دارد.
مگر اين مشكلات در حوزههاي ديگر
وجود ندارد؟
ببينيد با اين شرايط سختگيري و مميزي در اين عرصه شانس كارهاي غيردفاع مقدسي بيشتر ميشود. در نظر بگيريد تعداد آثار غير دفاع مقدسي و غيرديني به نسبت اگر بگوييم 100 اثر در سال در كشورمان روي صحنه ميرود 10 تا 15 نمايش است و ساير نمايشها در حوزههاي ديگر است.
از آنجا كه شما بحث جشنوارههاي بينالمللي را نيز مطرح كرديد، اينجا لازم است اين مورد را نيز اضافه كنم كه از 85 تا 90 اثري كه در حوزههاي ديگر روي صحنه ميرود، ارائه پيشنهاد به جشنوارههاي خارجي بسيار بيشتر است تا از 10 و 15 كاري كه البته چندين مورد نيز برچسب مناسبتي و شعاري ميخورند. در انتها از اين تعداد تنها 3 تا 4 اثر ميماند كه كارگردانهاي آنها آنچنان با مشكلات در كشور روبهرو ميشوند كه رغبت نميكنند اين كار را به جشنواره خارجي بفرستند؛ چراكه براي رفتن كار به جشنواره خارجي دوباره بايد بازبيني شود كه آيا اين كار به آن كشور فرستاده بشود يا خير؟! آيا اين كار كه در كشور روي صحنه رفته در جشنواره خارجي هم ميتواند روي صحنه برود؟! و از اين مسائل كه هنرمندان عطاي اين آثار را به لقايش ميبخشند.
به نظر ميرسد سختگيري در اين حوزه بيشتر از ساير حوزههاست. در صورتي كه تئاترهايي كه در عرصههاي ديگر به جشنوارهها راه مييابند، شايد مشكلات مميزي بيشتري داشته باشند اما چون نام و برچسب دفاع مقدس ندارند، به سادگي مجوز ميگيرند.
بله، دقيقاً اين گونه است. تئاتر مطرح «ترن» مصايب و مشكلات جانبازي است كه در طبقه چهارم ساختماني بدون آسانسور زندگي ميكند و همسرش او را روي دوشش ميگيرد و جابهجا ميكند. اين موضوع در جامعه ديده ميشود و در اين تئاتر بازگويي شده است و نمودي از زندگي جانبازان در اين نمايش مطرح ميشود. در كشور خودمان برخي ميگويند اين مسأله را نشان ندهيد. در صورتي كه بايد روي صحنه رود تا مسئولان و نمايندگان مجلس كه براي ديدن اين تئاتر به سالن ميآيند، اين معضلات را ببينند و چارهاي بينديشند. وقتي در كشورمان جلوي پاي هنرمنداني كه در اين عرصه كار ميكنند سنگ بيندازند يا به سختي مجوز بدهند، بيرغبتي ايجاد ميشود و اين آثار به گفته شما بيشتر از آثار ديگر مورد مميزي قرار ميگيرند.
با اين وصف طبق گفته شما از 100 اثر تعداد معدودي كار در اين عرصه ارائه ميشود كه به همين نسبت مخاطب و تماشاچي كمتري نيز خواهد داشت.
بله 100 درصد تماشاچي كمتر و به نسبت بودجه كمتر است. البته اين فقط درباره حوزه دفاع مقدس نيست در حوزه تئاتر كودك نيز اين مشكل وجود دارد. البته تئاتر كودك موضوعي نيست بلكه در رده سني خاصي است. هستند در حوزه تئاتر كودك هنرمنداني كه تئاتر دفاع مقدس كار ميكنند و مشكلاتشان چند برابر ميشود نخست اين كه به خود تئاتر كودك اهميت كمتر داده ميشود و ديگر اين كه در حوزه دفاع مقدس نيز باشد.
اگر از خير جشنوارههاي بينالمللي و فجر هم بگذريم آيا در ابعاد تئاتر خياباني نميتوان به اين موضوع پرداخت. شايد حرفهايي را بتوان در اين حوزه گفت و چوب مميزي آنچنان برسر كارگردانان نباشد؟
تئاتر خياباني مشكل ديگري دارد. نخست اينكه خود تئاتر خياباني با تمام احترامي كه براي هنرمنداني كه در اين عرصه جدي، علمي و حساب شده كار ميكنند قائلم، تئاتر قدرتمندي در كشور مانيست. كميت قابل ملاحظهاي دارد اما خود من به عنوان دبير جشنواره تئاتر سوره ماه و رئيس مركز هنرهاي نمايشي حوزه هنري از سال گذشته اين تئاتر را از بخش جشنواره حذف كردم و اعلام كرديم زماني اجازه ورود اين تئاتر را ميدهيم كه هنرمنداني پاي كار بيايند كه خوب كار كنند. اينكه چند نفر در محيط باز يكسري ديالوگ بگويند و حركت كنند تئاتر خياباني نيست. دوم اينكه چوب مميزي بر سر اين تئاتر نيز قرار دارد و بين تئاتر خياباني و صحنهاي فرقي نيست و همان نكاتي كه بر تئاتر صحنهاي حاكم است بر تئاتر خياباني نيز حاكم است.
با توجه به حضورتان در حوزه هنري، در حوزه دفاع مقدس كتابهاي بسياري نوشته شده كه ميتواند سوژه نمايشنامهنويسان تئاتر باشد تا زندگي رزمندگان را روي صحنه ماندگار كند. البته نمايشنامههاي اقتباسي از اين كتابها تاكنون داشتهايم اما تعداد آنها كم است. حوزه هنري برنامهاي براي گسترش اين حركت دارد؟
بله، به طور غير سيستماتيك و غير جرياني كار شده همچون نمونه تئاتر «من كه دا نيستم» با نگاهي به كتاب دا از آنجا كه مورد استقبال قرار گرفت كارگروه اقتباس را در مركز حوزه هنري شكل داديم كه در اين كارگروه سعيد اسدي، سيد جواد روشن، شهرام كرمي، افشين خورشيد باختري و مهرداد راياني مخصوص حضور دارند و جلسات متعدد برگزار ميشود كه تعدادي از آثار مطرح در اين حوزه در قالب خاطره و رمان شناسايي و ابتدا نمايشنامه نوشته و سپس اجرا شود.
چهارشنبه 4 دي 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ايران]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 105]