تبلیغات
تبلیغات متنی
رسانه حرف تو - مقایسه و اشتراک تجربه خرید
آموزشگاه آرایشگری مردانه شفیع رسالت
تاثیر رنگ لباس بر تعاملات انسانی
محبوبترینها
بررسی دلایل قانع کننده برای خرید صنایع دستی اصفهان
راه های جلوگیری از جریمه های قبض برق
آشنایی با سایت قو ایران بهترین سایت آگهی و تبلیغات در کشور
بهترین شرکت‌های مهندسی در آلمان
صفر تا صد حق بیمه 1403! فرمول محاسبه حق بیمه
نقش هدایای سازمانی در افزایش انگیزه و تعهد کارکنان
کلینیک پروتز و ساخت اندام مصنوعی دکتر اجرائی
چگونه می‌توانیم با ترانسفر وایز پول جابجا کنیم؟
بهترین مدل‌های [صندلی گیمینگ] براساس نقد و بررسی کاربران
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1804697670
اعجاز نجومي قرآن
واضح آرشیو وب فارسی:فارس: اعجاز نجومي قرآن
اعجاز علمي در سه مورد (جاذبه عمومي، سختي تنفس و كمبود اكسيژن در آسمان و حركت‌هاي خورشيد) وجود دارد و در برخي موارد در صورت فراهم آمدن معيارهاي اعجاز علمي، مي‌توان آن‌ها را اعجاز دانست.
بخش اول
چكيده
يكي از ابعاد اعجاز قرآن، اعجاز علمي است؛ برخي از مسائل علمي تا زمان نزول قرآن و حتي قرن‌ها بعد از آن، براي مردم ناشناخته بود و قرآن آن را با ظرافت خاصي بيان كرد. از جمله اين مسائل، گزاره‌هايي نجومي است؛ مانند: آغاز آفرينش، اجرام آسماني و پايان جهان كه در قرآن به آن‌ها اشاره شده است.
مفسران و نويسندگان در بسياري از اين موارد، ادعاي اعجاز كرده‌اند؛ در حالي كه شرايط و ضوابط معتبر در اعجاز در آن‌ها وجود ندارد. در اين مقاله پس از بيان معيارهاي اعجاز علمي، موارد ادعاي اعجاز نجومي مطرح و بررسي شده است.
با بررسي موارد ادعايي اعجاز نجومي مي‌توان به اين نتيجه رسيد كه اعجاز علمي در سه مورد (جاذبه عمومي، سختي تنفس و كمبود اكسيژن در آسمان و حركت‌هاي خورشيد) هست و در برخي موارد اگر معيارهاي اعجاز علمي فراهم آيد، مي‌توان آن‌ها را به عنوان مواردي از اعجاز مطرح كرد، مانند: گرچه امروزه مي‌توان اين موارد را از شگفتي‌هاي علمي قرآن شمرد، مانند، وجود موجودات زنده در خارج از زمين (شوري/29؛ نحل/49؛ انبيا/4)، گسترش آسمان (ذاريات/ 47) و نقش كوه‌ها در حفظ زمين (نبأ/ 7).
واژه‌هاي اصلي: قرآن، اعجاز علمي، اعجاز نجومي، تفسير، كيهان‌شناسي، آسمان، زمين.
مقدمه
قرآن‌كريم معجزه جاويدان پيامبر گرامي اسلام است كه براي تربيت و هدايت انسان‌ها از طرف خداوند متعال نازل شده است. اين كتاب عزيز از جهات متعددي اعجاز گونه است و فصاحت و بلاغت، قوانين متعالي، برهان‌هاي محكم، نبود اختلاف و برخورداري از نظم، موسيقي و آهنگ آن داراي اعجاز است.
يكي ديگر از ابعاد اعجاز قرآن، نكات علمي آن است؛ موضوع‌ها و مسائل علمي كه تا آن زمان ناشناخته بود و حتي در برخي موارد تا قرن‌ها بعد هم ناشناخته ماند. رهاورد اعجاز علمي، علاوه بر اثبات صدق نبوت پيامبر اعظم اسلام9، اثبات تعارض نداشتن علم و دين و خودباوري مسلمانان است و موجب كنجكاوي و تفكر انسان‌ها در طبيعت مي‌گردد. در اين مقاله معيارهاي اعجاز علمي بيان و آياتي كه درباره آن ادعاي اعجاز نجومي شده است، ذكر و بررسي مي‌شود.
پيشينه
اعجاز علمي در قرن اخير و در پي گسترش تفسير علمي مطرح شد و اعجاز نجومي از زير شاخه‌هاي آن است و برخي از دانشمندان و مفسران در كتاب‌هاي تفسيري يا تك‌نگاري‌ها به آن توجه و مواردي را به عنوان إعجاز نجومي قرآن مطرح كرده‌اند. در زير به مواردي از آن‌ها اشاره مي‌شود.
1ـ ابوالعينين، حسن، من الاعجاز العلمي في القرآن الكريم.2ـ احمدي، محمود، معجزات قرآن در عصر فضا و كامپيوتر.3ـ پاك‌نژاد، سيد رضا، اولين دانشگاه و آخرين پيامبر.4ـ جبالية، احمد، القرآن وعلم الفلك.5 ـ حجازي، سيد عبد الرضا، رسالت قرآن در عصر فضا.6 ـ حلمي الغوري، ابراهيم، العلوم الفلكية في القرآن الكريم.7ـ حنفي، احمد، التفسير العلمي للآيات الكونية في القرآن.8 ـ خوئي، سيد ابوالقاسم، ترجمه جعفر سبحاني، اعجاز قرآن.
9ـ رضايي اصفهاني، محمد علي، پژوهشي در اعجاز علمي قرآن.10ـ زماني، مصطفي، پيشگويي‌هاي علمي قرآن.11ـ زغلول راغب محمد نجار، السماء في القرآن الكريم.12ـ الزنداني، عبدالمجيد، آيات الله في الافاق.13ـ سادات، محمد علي، زنده جاويد و اعجاز جاويدان.14ـ سعدي، داوود سلمان، اسرا الكون في القرآن.15ـ سيد ارناووط، محمد، الاعجاز العلمي في القرآن الكريم.16ـ سيد جميلي، الاعجاز الكوني في القرآن.17ـ الشريف، عدنان، من علم الفلك القرآني.
18ـ شهرستاني، سيد هبة الدين، ترجمه سيدهادي شهرستاني، اسلام و هيئت.19ـ صادقي، محمد، زمين و آسمان و ستارگان از نظر قرآن.20ـ طنطاوي جوهري، الجواهر في تفسير القرآن.21ـ لبيب بيضون، الاعجاز العلمي في القرآن.22ـ مارديني، عبد الرحيم، موسوعة الاعجاز العلمي في القرآن الكريم.23ـ ماهر احمد الصوفي، اعجاز القرآن من آيات الله في السماء.24ـ محمد راتب النابلسي، موسوعة الاعجاز العلمي في القرآن والسنة.25ـ محمد سامي، محمد علي، الاعجاز العلمي في القرآن الكريم.
26ـ محمود ابن عبد الرؤوف القاسم، في مسيرة الاعجاز العلمي في القرآن.27ـ مخلص، عبدالرؤوف، جلوه هايي جديد از اعجاز علمي قرآن كريم.28ـ مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه.29ـ منصور حسب النبي، الكون والاعجاز العلمي للقرآن الكريم.30ـ نجفي، گودرز، مطالب شگفت‌انگيز قرآن.31ـ نوفل، عبدالرزاق، القرآن و العلم الحديث.32ـ نيازمند شيرازي، يدالله، اعجاز قرآن از نظر علوم امروزي.33ـ هميمي، زكريا، الاعجاز العلمي في القرآن الكريم.34ـ يوسف الحاج احمد، موسوعة الاعجاز العلمي في القرآن والسنة المطهرة.35ـ يحيي شامي، علم الفلك، نشر دارالفكر العربي.
مفهوم شناسي
اعجاز
اعجاز از ماده «عجز» است و چند معنا براي آن ذكر شده است:الف: ضعف و ناتواني (ابن‌منظور، لسان‌العرب،ج9، ص58؛ جوهري، صحاح اللغة، ج3، ص883؛ خليل، ترتيب العين، ج1، ص 215).ب: درنگ كردن و تأخير داشتن (مفردات الفاظ قرآن، ج2، ص553).ج: پايان و موخر چيزي (جوهري، همان، ج3، ص883؛ ابن‌فارس، معجم مغاييس اللغة، ج4، ص 233؛ راغب، مفردات الفاظ القرآن، ج2، ص 553).د: فوت و از دست رفتن (طريحي، مجمع‌البحرين، ج4، ص124؛ خوري، اقرب الموارد، ص 747).
با دقت در اين معاني مي توان گفت معناي اصلي ماده عجز «ضعف» است و معاني ديگر به آن باز مي‌گردند، چون معناي مذكور، سبب يا نتيجه ضعف آن مي‌باشند. واژه اعجاز، از باب أفعال و به معناي ناتوان كردن است (خوري، همان، ص 747)، زيرا آورنده معجزه ديگران را از آوردن مثل آن ناتوان مي كند و ضعف آنان را براي انجام آن آشكار مي سازد.
اعجاز علمي قرآن: در اين اعجاز عناصر زير يافت مي‌شود.
1. نكته علمي كه در موردش ادعاي اعجاز شده است، به روشني از آيه فهميده شود.2. آن نكته علمي در عصر نزول قرآن با اسباب عادي قابل دسترسي نباشد.3. صحت آن گزاره علمي، بعد از نزول قرآن كشف شود.4. كسي پيش از نزول قرآن، به آن نكته علمي اشاره نكرد باشد.
نكته: اگر قبل از نزول قرآن، به صورت قولي نادر مطرح باشد، شگفتي قرآني است؛ نه اعجاز قرآن(ر.ك.به: رضايي، پژوهشي در اعجاز علمي‌قرآن، ج1).
5. مطلب علمي كه در موردش ادعاي اعجاز شده است، تنها احتمال در آيه باشد. البته امكان و حتي وجود كاربرد لفظ در بيشتر از يك معنا در قرآن پذيرفته شده است. براي مثال، عبارتي قرآني مي تواند هم به گزاره‌اي علمي ناشناخته براي مردم اشاره داشته باشد، هم گوياي مسئله‌اي باشد كه مردم از آن اطلاع داشته‌اند. با توجه به اين نكته، در مواردي كه آيه علاوه بر مطلب اعجازي، بر مسائل ديگري نيز دلالت دارد، ممكن است خداوند نكته غير اعجازي را اراده كرده باشد؛ بنابراين نمي‌توان به طور قطع گزاره علمي را به آيه نسبت داد و آن را اعجازي علمي دانست.
موارد اعجاز از نگاه نويسندگان
در بسياري از تفاسير و تك‌نگاري‌هايي كه در موضوع آيات نجومي قرآن به نگارش در آمده است، موارد فراواني از ادعاي اعجاز وجود دارد كه آن‌ها را نقل و بررسي مي‌كنيم.قابل توجه اين كه اين كتاب‌ها گاه به صراحت از واژه إعجاز علمي استفاده نمي‌كنند و تعابيري چون، «رازگويي قرآن»، «پيشگويي‌هاي علمي قرآن»، «اسرار علمي قرآن» (سليمان، القرآن والعلم، ص53) يا «اخبار علمي قرآن» (نوفل، القرآن والعلم الحديث، ص 162) را به كار مي‌برند.
1) مراحل خلقت
قرآن كريم در آيات فراواني به مدت آفرينش جهان اشاره كرده است. برخي از نويسندگان بيان‌هاي قرآن را در اين زمينه اعجازي علمي دانسته‌اند.إِنَّ رَبَّكُمُ اللّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّماوَاتِ والْأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيامٍ (اعراف/54؛ يونس/3؛ هود/ 7؛ حديد/ 4)، «در واقع پروردگار شما، خدايي است كه آسمان ها و زمين را در شش روز آفريد». تعبير ستة ايام در مورد آفرينش جهان در آيات ديگر (سجده/ 4؛ فرقان/ 59؛ ق/ 38) نيز آمده است.
ديدگاه مفسران
دكتر موريس بوكاي با ذكر اين نكته كه در تورات سخن از شش روز متعارف است و خداوند در روز هفتم به استراحت مي‌پردازد و اين روز همان فاصله واقع بين دو طلوع يا دو غروب متوالي خورشيد براي ساكن زميني است، به توضيح واژه يوم در آيات خلقت مي‌پردازد و آن را به معناي «دوره» مي‌داند. او به كار رفتن يوم در اين معنا و نيز به ميان نيامدن سخن از روز هفتم را از عجايب علمي قرآن مي‌داند (بوكاي، مقايسه‌اي بين عهدين، قرآن و علم، ص183).
بررسي
مراحل آفرينش جهان، به طور اجمال، قبل از نزول قرآن در كتاب‌هايي مانند تورات (كتاب مقدس/ سفر تكوين/ فصل اول و دوم) نيز مطرح بود و مردم جزيرة‌العرب كه با يهوديان مراوده داشتند، به طور طبيعي، از آن مطلع بودند. اين نكته به معناي نبود معيار چهارم در اين مورد است.
از طرفي همان‌گونه كه برخي صاحب نظران بيان كرده‌اند تقسيم‌بندي مراحل آفرينش، امري نسبي و با توجه به اعتبارهاي گوناگون است (رضايي اصفهاني، پژوهشي در اعجاز علمي قرآن، ج1، ص 128)؛ بنابراين نمي‌توان «ستة ايام» را با تقسيم‌بندي علمي ويژه‌اي تطبيق داد؛ البته اين كه در قرآن برخلاف تورات، روز هفتم و استراحت خدا مطرح نشده است، نشان از هماهنگي قرآن با علم دارد؛ گرچه در حدّ اعجاز نيست.
2) رتق و فتق
ديدگاه‌هاي فراواني درباره آغاز آفرينش و مراحلي كه جهان تاكنون پشت سر گذاشته، وجود دارد كه يكي از آن‌ها فرضيه «انفجار بزرگ» (Bi ban) است. برخي «رتق و فتق» را اشاره به اين مرحله دانسته و آن را معجزه علمي قرآن شمرده‌اند. أَوَلَمْ يرَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّ السَّماوَاتِ وَالْأَرْضَ كَانَتَا رَتْقاً فَفَتَقْنَاهُمَا (انبياء/30)؛ «آيا كساني كه كفر ورزيدند اطلاع نيافتند كه آسمان‌ها و زمين پيوسته بودند، آن دو را گشوديم».
نكته علمي
نظريه «انفجار بزرگ» در اوايل قرن بيستم ارائه و با يافته‌هاي «ادوين هابل» (Edwin hubble) (1919م) تأييد شد (اريك، فيزيك‌نوين، ص51). «جرج لمايتر» (eore lemaiter) بلژيكي و «ژرژ گاموف» (eore amow) روسي از اولين طرفداران اين نظريه بودند (نيكلسون، 186 پرسش و پاسخ نجومي، ص 135؛ عدالتي، اصول و مباني جغرافياي رياضي، ص 89).
نظريه مذكور كه به نظريه «ابر چگال» نيز مشهور است (مكل گراهيل، واژه نامه نجوم و اختر فيزيك، ص20) ادعا مي‌كند كه جهان آغازي داشت و به انتهايي مي‌رسد (عدالتي، همان، ص 89)؛ بنابراين روزگاري «آتش‌گويي» وسيع از گازهاي بي‌نهايت چگال و سوزان با بيش از تريليون‌ها درجه حرارت (جهان چگونه زاده شد، ص22) كه بيشتر متشكل از هيدروژن و هليوم بود، وجود داشت. اين آتش‌گوي، 15 ميليارد سال پيش منفجر شد [انفجار بزرگ] و انبساط آن به شهادت تغيير مكان سرخ، هنوز ادامه دارد (عدالتي، همان، ص 89).
با گذشت زمان، تراكم ماده در بسياري از نقاط اين توده منبسط شونده گاز، پديد آمد. اين تراكم‌ها، با جذب ماده از محيط اطراف رشد كردند و جهان به توده‌هاي بسيار عظيمي از گاز، كه هريك مي‌رفت تا كهكشاني شود، تقسيم شد (مايد، نجوم به زبان ساده، ص155). از بين نظريه‌هاي موجود، اين نظريه از لحاظ علمي مقبول ترين نظريه است.
ديدگاه مفسران
بسياري از مفسران، متصل بودن آسمان و زمين به هم و جدا شدن آن‌ها از يكديگر را كه در اين آيه مطرح شده است، بر فرضيه انفجار بزرگ تطبيق كرده و آن را معجزه علمي قرآن معرفي كرده‌اند. از جمله اين افراد مي‌توان طنطاوي (طنطاوي، الجواهر في تفسير القرآن، ج10، ص199) و گودرز نجفي (نجفي، مطالب شگفت‌انگيز قرآن، ص17)، جواد افتخاريان (افتخاريان، قرآن و علوم روز، ص235) و محمد سامي (سامي، الاعجاز العلمي في القرآن الكريم، ص34) را نام برد.
احمد محمد سليمان نيز اشاره قرآن به اين نكته علمي را نشانه علم غيب پيامبر و از اسرار علمي قرآن مي‌داند (سليمان، القرآن والعلم، ص53). سليم الجابي آيه را گوياي نظريه جديد اروپاييان (النظريه القرآنيه الكونيه حول خلق العالم، ص106) و عبدالرزاق نوفل اخبار علمي قرآن مي‌شمرد (نوفل، القرآن والعلم الحديث، ص162).
بررسي
برخلاف ادعاي برخي نويسندگان، (نجفي، همان، ص 17) فرضيه انفجار بزرگ به رغم شواهد بسيار، هنوز به اثبات قطعي نرسيده است و نمي‌توان آن را به عنوان فرضيه‌اي اثبات شده در نجوم دانست.علاوه براين درباره رتق وفتق، احتمالاهاي ديگري هم ارائه شده است (براي آگاهي از ديدگاه‌ها ر.ك. به: مسترحمي، قرآن و كيهان‌شناسي، ص92) كه شواهد و رواياتي (كليني، اصول‌كافي، ج8، ص95؛ قمي، تفسير قمي، ج2، ص 70) هم آن را تأييد مي‌كند. از طرفي به گفته برخي صاحب‌نظران [1] آفرينش آسمان و زمين از جسمي بسيط در تورات اصلي نيز بود، بنابراين معيارهاي سوم، چهارم و پنجم در اين جا وجود ندارد و ادعاي اعجاز نمي‌تواند صحيح باشد.
3) دخان
برخي از مفسران تعبير «دخان» در قرآن را اشاره به مرحله‌اي از آفرينش جهان مي‌دانند كه در برخي از فرضيه‌هاي علمي به آن اشاره شده است. ثُمَّ اسْتَوَى إِلَى السَّماءِ وَهِي دُخَانٌ فَقَالَ لَهَا وَلِلْأَرْضِ ائْتِيا طَوْعاً أَوْ كَرْهاً قَالَتَا أَتَينَا طَائِعِينَ (فصلت/11)؛ «سپس به آفرينش آسمان پرداخت، در حالي‌كه آن دود بود؛ و به آن [آسمان] و به زمين گفت: «خواه يا نا خواه بياييد» گفتند: «اطاعت كنان آمديم».
نكته علمي
جهان، طبق نظريه انفجار بزرگ، در مرحله‌اي به صورت توده‌اي از گاز بود كه جزء اصلي آن هيدروژن و بقيه هليوم بود. اين گاز از مواد اوليه تشكيل دهنده جهان به شمار مي‌رود.
ديدگاه مفسران
برخي از مفسران با تفسير «دخان» به گاز، آيه را بر مرحله‌اي از آفرينش جهان كه تئوري انفجار بزرگ از آن به عنوان «گاز» ياد مي‌كند، تطبيق كرده و آن را معجزه علمي قرآن شمرده‌اند. از جمله اين افراد مي‌توان جواد افتخاريان (افتخاريان، قرآن و علوم روز، ص 235) و محمد كامل عبد الصمد (محمد كامل، الاعجاز العلمي في الاسلام، ص 47) اشاره كرد. عبد الرزاق نوفل نيز آن را خبر علمي قرآن مي‌داند (نوفل، همان، ص 162).
بررسي و نقد
از ظاهر آيه استفاده مي‌شود كه آسمان‌ها و زمين مرحله دخان را پشت سرگذارده‌اند و اين با نظريه «انفجار بزرگ» تا حدود زيادي هماهنگي دارد؛ ولي چون نظريه‌ها درباره پيدايش جهان، متعدد است و هنوز هيچ كدام به طور قطعي به اثبات نرسيده است، نمي‌توان هيچ يك را به قرآن نسبت داد؛ البته اگر فرضيه انفجار بزرگ [مهبانگ] در آينده به صورت قطعي اثبات شود، مي‌توان از آن براي اعجاز علمي قرآن استفاده كرد، ولي آن چه اكنون مي‌توان گفت اين است كه، فرضيه انفجار بزرگ هماهنگي شگفت‌انگيزي با ظاهر آيات دارد.
منابع
1. قرآن‌كريم، ترجمه گروهي زير نظر محمدعلي‌رضايي‌اصفهاني،نشردارالذكر،قم،1384ش،چ دوم.
2. آلوسي، ابوالفضل شهاب الدين سيد محمود، روح‌المعاني في تفسيرالقرآن، داراحياء التراث العربي، بي‌جا، 1405ق، چ چهارم.
3. اِ. اِي. رُي و دي. كلارك، ستاره‌شناسي اصول و عمل، ترجمه سيد احمد سيدي، مشهد، نشر آستان قدس رضوي7، 1366ش.
4. ابن كثير, اسماعيل ابن عمر، تفسير القرآن العظيم، نشر داراحياء التراث العربي، بي‌جا، 1415ق.
5. ابن منظور، محمد ابن مكرم، لسان العرب، نشر دار احياء التراث العربي، بي‌جا، 1412ق.
6. ابو العينين، حسن، من الاعجاز العلمي في القرآن الكريم، نشر العبيكان، 1416ق، چ اول.
7. احمد ابن فارس، معجم مقاييس اللغة، نشر دارالكتب اسلاميه، بيروت، 1420ق، چ سوم.
8. احمد المرسي حسين جوهر، الاعجاز العلمي للقرآن الكريم، نشر جزيرة الورد، بي‌جا، 1421ق، چاپ اول.
9. احمد محمد سليمان، القرآن و العلم، نشر دارالعوده، بي‌جا، 1981م، چ پنجم.
10. ارسطو، در آسمان، ترجمه اسماعيل سعادت، نشر هرمس، بي‌جا، 1379ش، چ اول.
11. اريك اوبلاكر، فيزيك نوين، ترجمه بهروز بيضايي، نشر قدياني، بي‌جا، 1370ش.
12. ازهري، محمد بن احمد، تهذيب اللغة، دار احياء التراث العربي، بي‌جا، 1421ق.
13. استفن ويليام هاوكينگ، تاريخچه زمان، ترجمه حبيب الله دادفرما، نشركيهان، تهران، 1375ش.
14. ايزاك، آسيموف، كوازارها، تپ اخترهاوسياهچالها، ترجمه غفاري محمد رضا، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، تهران، 1375ش، چ چهارم.
15. بحراني، هاشم بن سليمان، البرهان في تفسير القرآن، نشر موسسه اعلمي، بيروت، 1419ق.
16. برانلي، فرانكلين منسفيلد، زمين سياره شماره سه، بنگاه ترجمه و نشر كتاب، تهران، 1987م.
17. بوكاي موريس، مقايسه‌اي ميان تورات، انجيل، قرآن و علم، ترجمه ذبيح الله دبير، نشر فرهنگ اسلامي، بي‌جا، 1365ش، چ سوم.
18. پاك نژاد، سيد رضا، اولين دانشگاه و آخرين پيامبر، نشر كتاب‌فروشي اسلاميه، چ سوم، 1350ش.
19. جعفري، عباس، فرهنگ بزرگ گيتاشناسي، نشر گيتاشناسي، 1379ش، چ چهارم.
20. جوهري، اسماعيل ابن حماد، صحاح اللغة، دار العلم، بيروت، 1404ق، چ سوم.
21. حسين بن علي، ابن سينا، الشفاء، نشر كتابخانه آيت الله مرعشي نجفي، قم، 1405ق.
22. الحويزي، عبدالعلي ابن جمعه العروسي، تقسير نور الثقلين، نشر علميه، قم، 1383 ق.
23. الخطيب، عبدالغني، قرآن و علم روز، ترجمه اسدالله مبشري، نشر مطبوعاتي عطايي، 1362ش.
24. خليل ابن احمد، ترتيب العين، نشر اسوه، بي‌جا، 1414ق، چ اول.
25. خوئي، سيدابوالقاسم، البيان في تفسير القرآن، نشرمؤسسه احياء آثار الامام خوئي، بي‌جا، بي‌تا.
26. خوري شرتوني، سعيد، اقرب الموارد في فصح العربيه والشوارد، اسوه، بي‌جا، 1374ش،چ اول.
27. ديكسون، رابرت. تي، نجوم ديناميكي، ترجمه احمد خواجه نصير طوسي، مركزنشر دانشگاهي، تهران، 1385ش، چ دوم.
28. راغب اصفهاني، مفردات الفاظ القرآن، نشر ذوي القربي، بي‌جا، 1426ق، چ پنجم.
29. رضايي اصفهاني، محمد علي، پژوهشي در اعجاز علمي قرآن، نشر پژوهش‌هاي تفسير و علوم قرآن، قم، 1385ش، چ اول.
30. رضوي، محمد امين، آغاز و انجام جهان بر اساس تئوري جديد، بي‌نا، بي‌جا، 1348ش.
31. زغلول راغب محمدنجار، السماء في القرآن الكريم، نشر دار المعرفة، بيروت، 1425ق، چ اول.
32. زماني قمشه‌اي، علي، هيئت و نجوم اسلامي، نشر سماء، بي‌جا، 1381ش، چ اول.
33. سبحاني، قريب، يعقوب‌پور، زمين در فضا، نشر آفتاب، بي‌جا، 1363ش، چ اول.
34. سيد ارناووط، محمد، الاعجاز العلمي في القرآن الكريم، نشر مكتبة مدبولي، قاهره، 1989م.
35. شريعتي مزيناني، محمد تقي، تفسيرنوين، نشر دفتر نشر فرهنگ معارف‌اسلامي، بي‌جا، 1374ش.
36. الشريف، عدنان، من علم الفلك القرآني، نشر دار العلم للملايين، بيروت، 1990م.
37. همو، من علوم الارض القرآنية، نشر دار العلم للملايين، بيروت، 1993م.
38. شهرستاني، سيد هبة‌الدين، اسلام و هيئت، ترجمه سيد هادي خسروشاهي، نشر دارالعلم، بي‌جا، 1389ق.
39. صادقي، محمد، زمين، آسمان و ستارگان از نظر قرآن، نشر كتاب‌فروشي مصطفوي، بي‌جا، 1356ش، چ دوم.
40. طباطبايي، سيد محمد حسين، الميزان في تفسيرالقرآن، نشر اسلاميه، بي‌جا، بي‌تا، چ دوم.
41. طبرسي، ابي الفضل ابن حسن، تفسير مجمع‌البيان، نشر موسسه اعلمي، بي‌جا، 1415ق، چ اول.
42. طريحي، فخر الدين، مجمع البحرين، نشر موسسة الوفاء، بي‌جا، 1403ق، چ دوم.
43. طنطاوي جوهري، الجواهر في تفسير القرآن، نشر دارالفكر، بي‌جا، بي‌تا.
44. الطوسي، ابي جعفر محمد الحسن، التبيان في تفسير القرآن، نشر علمية نجف، 1376ق.
45. طيب، عبد الحسين، اطيب البيان في تفسير القرآن، نشر اسلام، بي‌جا، 1366ش.
46. عدالتي، تقي و فرخي، حسن، اصول و مباني جغرافياي رياضي، نشر انتشارات آستان قدس رضوي، قم، 1385ش، چ سوم.
47. عرفان، حسن، اعجاز در قرآن كريم، دفتر مطالعات تاريخ و معارف اسلامي، بي‌جا، 1379ش، چ اول.
48. عسكري، ابي هلال، معجم فروق اللغوية، موسسه نشر اسلامي، بي‌جا، 1421ق.
49. فخررازي، محمد بن عمر، شرح أسماء الله الحسني (لوامع‌البينات)، نشر دارالكتب العربي، بي‌جا، 1410ق، چ سوم.
50. فيروز آبادي، مجدالدين، قاموس المحيط، داراحياء التراث العربي، بي‌جا، 1412ق، چ اول.
51. فيومي، مصباح المنير، دار الهجرة، بي‌جا، 1405ق.
52. قمي مشهدي، محمد بن محمدرضا، تفسير كنزالدقائق، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، تهران، 1366ش.
53. قمي، ابوالحسن علي ابن ابراهيم، تفسير قمي، نشر دارالكتاب للطباعة و النشر، بي‌جا، 1387ق.
54. كتاب مقدس، ترجمه فاضل خان همداني، نشر اساطير، 1383ش، چ دوم.
55. كرومبي، آ.سي، از اوگوستين تا گاليله، ترجمه احمدآرام، انتشارات سمت، تهران، 1371ش، چ اول.
56. كليني، محمد بن يعقوب، اصول كافي، نشر دفتر نشر فرهنگ اهل البيت، بي‌جا، 1361ش.
57. مارديني، عبد الرحيم، موسوعة الاعجاز العلمي في القرآن الكريم، نشر دار المحبة، دمشق، 1425ق.
58. ماير دگاني، نجوم به زبان ساده، ترجمه محمدرضا خواجه‌پور، نشر گيتاشناسي، بي‌جا، 1382ش، چ دهم.
59. مايكل ا. سيدر، اساس ستاره‌شناسي (جلد1)، ترجمه محمد تقي عدالتي، نشر دانشگاه امام رضا7، تهران، 1384ش، چ دوم.
60. متولي اشعراوي، محمد، معجزة القرآن، نشر مكتبة التراث الاسلامي، بي تا.
61. محمد، راتب النابلسي، موسوعة الاعجاز العلمي في القرآن و السنة (آيات الله في الافاق)، نشر دار المكتبي، بي‌جا، 1425ق، چ اول.
62. محمد سامي، محمد علي، الاعجاز العلمي في القرآن الكريم، نشر دارالمحبة، دمشق، بي‌تا.
63. محمد كامل، عبدالصمد، الاعجاز العلمي في‌الاسلام، نشر دارالمصرية، مصر،1417ق، چ چهارم.
64. محمود، ابن‌عبد‌الرؤوف القاسم، في مسيرة الاعجاز العلمي‌في‌القرآن، نشردارالاعلام، اردن، بي‌تا.
65. مخلص، عبدالرؤوف،جلوه‌هايي‌جديد ازاعجازعلمي‌قرآن‌كريم،نشرشيخ‌الاسلام، بي‌جا،1376ش.
66. مدرسي، محمد تقي، تفسير هدايت، نشر آستان قدس رضوي7، مشهد، 1378ش.
67. مراغي، احمد مصطفي، تفسيرالمراغي، نشر داراحياء التراث العربي، بي‌جا، 1985م.
68. مرزهاي اعجاز، ترجمه جعفر سبحاني، نشر محمدي، 1349ش.
69. مسترحمي، سيد عيسي، قرآن و كيهان‌شناسي، نشر پژوهش‌هاي تفسير و علوم قرآن، قم، 1387ش، چ اول.
70. مصباح، محمد تقي، آموزش فلسفه، نشر سازمان تبليغات اسلامي، تهران، 1367ش.
71. مصطفوي، حسن، التحقيق في كلمات القرآن‌الكريم، نشروزارت‌ارشاد اسلامي، تهران، 1370ش.
72. معرفت، محمد هادي، التمهيد في علوم القرآن، نشر اسلامي، بي‌جا، 1417ق.
73. مك گراهيل، ترجمه عدالتي، واژه‌نامه نجوم و اختر فيزيك، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، بي‌جا، 1378 ش.
74. مكارم شيرازي، ناصر، پيام قرآن، نشر نسل جوان، قم، 1376ش، چ سوم.
75. همو، تفسير نمونه، نشر دار الكتب اسلاميه، تهران، 1371، چ 28.
76. همو، قرآن و آخرين پيامبر، دارالكتب الاسلاميه، تهران، 1349ش.
77. منصور، حسب النبي، الكون والاعجاز العلمي للقرآن الكريم، نشر دارالفكر العربي، بي‌جا، 1416ق، چ سوم.
78. نجفي، گودرز، مطالب شگفت‌انگيز قرآن، نشر سبحان، بي‌جا، 1378ش، چ دوم.
79. نوري، حسين، دانش عصرفضا، دفتر تبليغات اسلامي، قم، 1375ش، چ دوم.
80. نوفل، عبد الرزاق، القرآن و العلم الحديث، نشر دارالكتاب العربي، بي‌جا، 1393ق.
81. نيكلسون، آين، 186 پرسش و پاسخ نجومي، ترجمه عبدالمهدي رياضي و هادي رفيعي، نشر انتشارات آستان قدس رضوي، مشهد 1375ش.
82. هاچ، پاول، ساختار ستارگان وكهكشان‌ها، ترجمه توفيق حيدر‌زاده، نشرگيتا‌شناسي، 1377ش، چ سوم.
83. هميمي، زكريا، الاعجاز العلمي في القرآن الكريم، نشر مكتبة مدبولي، بي‌جا، 2002م، چ اول.
يوسف الحاج احمد، موسوعة الاعجاز العلمي في القرآن والسنة المطهرة، نشر دار ابن حجر، دمشق، 1423.
حجت‌الاسلام دكتر سيد عيسي مسترحمه/عضو هيئت علمي جامعة المصطفي العالميه
منبع: مجله قرآن و علم شماره 7
ادامه دارد.......
شنبه 30 آذر 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 85]
-
گوناگون
پربازدیدترینها