تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
سه برند برتر کلید و پریز خارجی، لگراند، ویکو و اشنایدر
مراحل قانونی انحصار وراثت در یک نگاه: از کجا شروع کنیم؟
چگونه برای دریافت ویزای ایران اقدام کنیم؟ مدارک لازم و نکات کاربردی
راهنمای خرید یو پی اس برای مراکز درمانی و بیمارستانی مطابق الزامات قانونی
آیا طلاق توافقی نیاز به وکیل دارد؟
چگونه ویزای آفریقای جنوبی را به آسانی دریافت کنیم؟ راهنمای قدم به قدم
همه چیز درباره ویزای آلمان و مراحل دریافت آن
چرا پاسارگاد به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی ایران شناخته می‌شود؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1820839459
از شعرخواني زنان براي شوهرشان تا ترساندن درخت در شب يلدا
واضح آرشیو وب فارسی:ايسنا: از شعرخواني زنان براي شوهرشان تا ترساندن درخت در شب يلدا
يك پژوهشگر مردم‌شناس گفت: شب يلدا در ميان مردم مازندران، بويژه آن‌هايي كه در حاشيه‌ي جنگل و كوه زندگي مي‌كنند، شبي پرخاطره و مقدس است. آنها در اين شب، دور هم جمع مي‌شوند، غذاهاي متنوع مي‌پزند، رسوم مختلفي را اجرا مي‌كنند و اعتقاد دارند كه با صله‌ي رحم و احترام به والدين و بزرگ‌ترها، بخشي از خواسته‌شان برآورده مي‌شود.
مراد علي نعمتي در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، اظهار كرد: يكي از رسوم رايج در شب يلدا در مازندران اين است كه در يك يا چند روز قبل از شب يلدا، زنان مازندراني با پوشش لباس‌هاي محلي با هم براي تهيه‌ي آرد برنج، گندم و كنجد به «دنگ سر» (محل آسياب كردن) مي‌روند. «دنگ سر» در گذشته مكاني بود كه «دنگ‌چي» در آنجا حضور داشت و كارش آسياب كردن برنج، گندم، كنجد، ذرت و ارزن بود. «دنگ» هم چوبي به طول سه تا چهار متر است كه زير آن، 15 تا 20 ميخ كاشته‌اند و با نوك ميخ، دانه‌ها را خرد مي‌كنند. اين وسيله طوري تعبيه مي‌شود كه مانند الاكلنگ بالا و پايين شود و در نقطه‌ي برخورد ميخ‌ها با زمين، به اندازه‌ي يك كاسه‌ي آبگوشت‌خوري زمين را مي‌كنند و برنج، كنجد، آرد و گندم را در آن مي‌ريزند و آسياب مي‌كنند.
او ادامه داد: اگر زنان مازندراني شوهري داشته باشند كه براي مراسم شب يلدا خريد نكرده باشد، هنگام آسياب كردن اين آردها اين شعر را مي‌خوانند: اين دنگه سر/اون دنگه سر مَردي/مَردي نخريه خرجي/مه وَر مردي؛ يعني كار من از اول تا آخر زندگيم (از اين محله تا محله‌ي ديگر) تهيه‌ي غذا شده است، اي شوهر چرا برايم خريد يلدا نكردي؟
نعمتي بيان كرد: زنان مازندراني با آرد آسياب‌شده، غذاي مخصوصي براي شب يلدا درست مي‌كنند. به اين شكل كه آرد آسياب‌شده را با آب، كنجد، گردو و شكر مخلوط مي‌كنند و به‌صورت خمير درمي‌آورند. اين خوراكي به دو شكل تهيه مي‌شود؛ ابتدا اين‌كه به‌صورت خام خورده مي‌شود كه به آن «پيس گنده» مي‌گويند و ديگر اين‌كه به خمير، زرده‌ي تخم مرغ اضافه و پخته مي‌شود و به آن، «كنجي» يا «آغوز‌نون» مي‌گويند.
وي توضيح داد: يكي ديگر ازخوراكي‌هاي شب يلدا در مازندران «وليك» است؛ وليك ميوه‌اي محلي به اندازه‌ي دانه‌ي تسبيح شبيه به تمشك است و تخم دارد. يكي ديگر از ميوه‌هايي كه در اين شب خورده مي‌شود «خرمني» است؛ خرمني ميوه‌اي وحشي شبيه خرمالو، ولي بسيار كوچك‌تر از آن است.
اين پژوهشگر مردم‌شناس گفت: در مازندران در شب يلدا، هندوانه خورده مي‌شود. قبل از به‌وجود آمدن سردخانه، مازندراني‌ها براي نگه داشتن هندوانه از تابستان تا شب يلدا، برنامه‌ي ويژه‌اي داشتند. آنها در انباري يا پشت حياط خانه، زميني به عمق دو يا دوونيم متر حفر مي‌كردند و در آن، كاه مي‌ريختند، سپس چند هندوانه در آنجا مي‌گذاشتند و بعد دوباره روي آن كاه مي‌ريختند. تعدادي از هنداونه‌هايي كه در كاه‌ها قرار مي‌گرفتند سالم مي‌ماندند و در شب يلدا مصرف مي‌شدند.
وي اظهار كرد: يكي ديگر از غذاهاي لذيذ اين شب «دشو» است؛ ميزبان در يك كاسه‌ي بزرگ مقداري دشو (شيره‌ي خرمالوي وحشي) مي‌ريزد و در كاسه‌ي بزرگ ديگر، برف و آن را به مهمانان تعارف مي‌كند. نحوه‌ي صرف آن هم به اين صورت است كه مهمانان به ازاي پنج قاشق برف بايد دو قاشق هم «دشو» بردارند. اين اعتقاد وجود دارد كه خوردن برف و هندوانه آنها را از سرماخوردگي بيمه مي‌كند.
او بيان كرد: از ديگر خوردني‌هاي اين شب در مازندران مي‌توان به انار اشاره كرد؛ هفته‌ها قبل از شب يلدا، كساني كه باغ‌هاي درخت انار دارند، انارها را مي‌چينند و در برنج يا گندم مي‌خوابانند. انار مازندران پوست نازكي دارد. بنابراين ماندگاري كمتري دارد، ولي وقتي در گندم و برنج خوابانده مي‌شود، تازه مي‌ماند. اين ميوه براي اين شب نگهداري و در شب يلدا صرف مي‌شود. يكي از محصولاتي كه از مدت‌ها قبل براي اين شب تدارك ديده مي‌شود آجيل است. به اين ترتيب كه دانه‌هاي كدو يا آفتاب‌گردان براي شب يلدا نگهداري مي‌شود.غذاهايي كه مازندراني‌ها در شب يلدا مي‌خورند نيز شامل آغوزخورشت (فسنجان)، ماهي شكم‌پر و انار تيم‌خرشت (تخم انار با غاز يا اردك به‌صورت خورشت درمي‌آيد) است.
مولف كتاب «اشك نيزه‌ها» با بيان اين‌كه مازندراني‌ها در شب يلدا رسوم ويژه‌اي دارند، درباره‌ي آنها توضيح داد: پدربزرگ يا بزرگ‌تر خانواده با خواندن سوره‌اي از قرآن و با سلام و صلوات به روح درگذشتگان، مراسم را آغاز مي‌كند. مردم معتقدند كه مرده‌ها در اين شب بيش از هميشه منتظرند كه اعضاي خانواده يادشان كنند. بعد از آن، اعضاي خانواده حافظ مي‌خوانند و فال مي‌گيرند. در ادامه‌ي اين برنامه، پدربزرگ يا مادربزرگ از يكي از نوه‌ها مي‌خواهد كه يك دوبيتي از مثنوي يا شعرهاي محلي رايج در استان را بخواند. اگر نوه نخواند، وظيفه دارد كه يكي از كارهاي شب را مانند شستن ظرف‌ها انجام دهد.
او ادامه داد: در روستاي «گيله كلا» از توابع شهرستان قائم‌شهر، رسم جالبي وجود دارد، به اين ترتيب كه اگر دختر يا پسري، بختش خواب باشد در مراسمي، پدربزرگ يا مادربزرگ برايش دعا مي‌كند كه بختش باز شود. اين دعا به اين شكل خوانده مي‌شود: خدايا چادر سفيد به سر همه‌ي دختران دم بخت بنداز، خدايا لباس دامادي بر سر عزيزان مردم كه عزيزان ما هستند بپوشان. اين اعتقاد وجود دارد كه دعا براي مردم، دعاي افراد براي خويشان‌شان را اجابت مي‌كند. بعد از خوانده شدن اين دعا، نوه بايد اولين غذاي آن شب را بخورد. وقتي نوه، اولين لقمه‌اش را خورد صداي هلهله‌ي خانواده بلند مي‌شود.
نعمتي درباره‌ي ديگر رسم‌هاي شب يلدا در مازندران، توضيح داد: معمولا در مزارع، درخت يا درختاني وجود دارند كه ميوه نمي‌دهند. براي بارور شدن اين درختان، رسم ويژه‌اي وجود دارد، به اين ترتيب كه صاحب باغ تبري به دوش مي‌گيرد و به طرف درخت بي‌ميوه مي‌رود. اعضاي خانواده هم دور او جمع مي‌شوند و مي‌گويند كجا مي‌روي؟ او مي‌گويد «مه اناردار انارندنه خام ور بزنم» (يعني درختم ميوه نمي‌دهد مي‌خواهم، بروم و آن را بزنم). او به سمت درخت مي‌رود و بر درخت يكي دو ضربه مي‌زند و بعد خانواده‌اش به سوي او مي‌روند و مي‌گويند «تورو خدا نزن، به خاطر ما نزن، اين درخت از سال بعد قول مي‌دهد كه ميوه دهد» آنها اعتقاد دارند به‌خاطر ضربه و شكاف ايجادشده در درخست سموم درخت خارج مي‌شود و درخت از سال بعد ميوه خواهد داد. بعد از اين مراسم، اعضاي خانواده مي‌روند و غذاي خود را صرف مي‌كنند.
اين پژوهشگر آيين‌ها و باورهاي مردم مازندران با بيان اين‌كه غالبا در شب يلداي استان مازندران، يك اتفاق در روند مراسم ازدواج يك زوج مي‌افتد گفت: ممكن است پسرعمويي در اين شب به دخترعموي خود دل ببندد يا اين‌كه در اين شب كه همه جمع هستند، پسري از دختري خواستگاري كند يا در صورتي كه خواستگاري انجام شده باشد، در شب يلدا جواب خواستگاري گرفته شود. در گذشته، اگر شب يلدا در محرم، صفر و رمضان نبود عروسي هم در اين شب برگزار مي‌شد.
مولف كتاب «فرهنگ بازي‌هاي بومي مازندران» اظهار كرد: در اين شب، بازي‌هاي متنوعي انجام مي‌شود. از جمله‌ي اين بازي‌ها مي‌توان به «بورده بورده»، «كي دونده دكا»، «عمو ته ره كي ورنه»، «شيرپلنگا»، «ناتليكا» و «سوال تكي» و «دست و لينگ كشتي» اشاره كرد. همه‌ي اعضاي فاميل در اين بازي‌ها شركت مي‌كنند و بزرگان غالبا ميدان‌دار بازي هستند.
او درباره‌ي بازي «سوال‌تكي» توضيح داد: در بازي سوال‌تكي يك نفر انتخاب مي‌شود كه بايد در اتاقي دراز بكشد. روي پيشاني او يك ليوان قرار مي‌دهند و درون آن را پر از آب مي‌كنند. كسي كه در اتاق دراز كشيده است بايد همان‌طور كه ليوان روي پيشاني‌اش قرار دارد، از جايش بلند شود و بدون آن‌كه آب از آن بريزد حركت كند. اگر آب بريزد فرد مجازات مي‌شود و مثلا بايد غذايش را به كسي بدهد و در طول شب كمتر تحويلش مي‌گيرند. باختن او در اين بازي نشان‌دهنده‌ي بي‌عرضگي او است و ممكن است حتي به‌خاطر همين موضوع، دختري كه از او خواستگاري كرده به او پاسخ مثبت ندهد.
نعمتي درباره‌ي بازي «دست كشتي» يا مچ انداختن هم اظهار كرد: اين بازي در شب يلدا، بين دو كودك يا بين دو بزرگسال انجام مي‌شود، البته اين كشتي نه از سر نزاع، بلكه براي سرگرمي انجام مي‌شود، به اين ترتيب كه يك فرد باتجربه با بيان اين‌كه هر كسي مرد بازي است «يا علي» بگويد و نزد من بيايد، غرور ورزشي افراد را تحريك مي‌كند و داوطلب هم نزد او مي‌رود و دو زانو مي‌نشيند و مي‌گويد «رخصت در خدمتم» او پيش پاي نفر اول حاضر مي‌شود و مي‌گويند «غلام همگان در خدمتگزاري حاضرم» و دست رفيقم را مي‌بوسم و مي‌فشارم. نفر اول هم دست در دست او مي‌گذارد و روبوسي مي‌كنند. سپس حدود يك متر از يكديگر فاصله مي‌گيرند و «يا حق» مي‌گويند. در اين زمان يك نفر باتجربه به‌عنوان داور به دو نفر بازيكن مي‌گويد «مچ بزهكا» يا «دست كشتي» را انجام دهيد، شروط بازي اين است كه حرمت يكديگر را تا برنده شدن و تا آخر بازي نگه داريد و بازنده هم بايد جاي من را بگيرد، اگر قبول داريد، صلوات بفرستيد. بعد از ذكر صلوات داوطلب بزرگ‌تر نوك آرنج دست را به زمين يا اگر ايستاده باشد، روي شي‌اي كه از قبل آماده شده قرار مي‌دهد، سپس دو نفر به حالت دست دادن، پنجه در پنجه‌ي يكديگر مي‌گذراند و با تشكيل شدن زاويه، بازي شروع مي‌شود و افراد تلاش مي‌كنند تا پشت كف دست ديگري را به زمين برسانند.
او اضافه كرد: بعد از مشخص شدن برنده، داوطلب بعدي به بازي مي‌آيد و بازنده، داور مي‌شود و اگر نفر برنده در بازي با نفر دوم ببازد، جاي داور دوم را مي‌گيرد. اين بازي تا پاسي از شب ادامه مي‌يابد. در بازي گروهي روش بازي چنين است كه «سرگروه‌ها» با هم رقابت مي كنند و بعد «سرگروه» داور گروه بعدي مي‌شود و اين بازي آنقدر ادامه پيدا مي‌كند تا يك گروه پيروز بازي شود. در اين بازي تشويق‌كننده‌ها مي‌خوانند: دست بيهل دست دله/ فشار هاده خله خله/اونتا گنه فشار هاده/ اينتا گنه فشار هاده /مردي دست كارهاده/پئيز نيه بهار هاده/ انده وره پلوش هاده/ تا وره دخسندي/ ونه دست دوندي/ برنده بازي بوني/ بازي سره راضي بوني/ هر كسي زور ندارنه/ بازوي پر ندارنه/مردي برو موچ بزنيم/ سري به هر كوچ بزنيم؛ به اين معني كه «دست خود را در دست رقيب بگذار (پنجه به پنجه شو)/ خيلي خيلي فشار بده/ آن يكي مي‌گويد فشار بده (تشويق همراهان)/ اين يكي مي‌گويد فشار بده/ يك كاري دست مرده بده/ اگر پاييز نشد فصل بهار بده/ آنقدر فشار بده / تا رقيب را خسته كني و ببري بازار بفروشي / دست‌هاي او را ببندي/ در اين بازي برنده مي‌شوي/ در اين بازي راضي مي‌شوي / هر كس كه زور ندارد/ بازو و بستر قوي ندارد/ اگر مردي بيا با مچ دست مسابقه بدهيم/ و به هر قوم و قبيله‌اي سر بزنيم (كنايه از انتخاب كردن پهلوان در اين بازي).
انتهاي پيام
جمعه 29 آذر 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ايسنا]
[مشاهده در: www.isna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 55]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها