واضح آرشیو وب فارسی:مهر: چرا اطباي گذشته حكيم نيز بودند/ پيوند سلامت و معنويت در فرهنگ اسلامي-ايراني
خبرگزاري مهر-گروه دين و انديشه: در فرهنگ اسلامي ايراني سلامت و معنويت چنان در هم تنيده بوده اند كه يكي از مهمترين بايسته هاي علم طبابت رسيدن به درجات عالي در حوزه علوم انساني وقت از جمله علم فلسفه و كلام بوده است كه طبيب را از دايره محدود درمان بيماري هاي تن به حكيم شدن سوق مي داده است.
به طور كلي تعاريف مربوط به سلامت از الگوهايي پديد آمده اند كه جزيي از معتقدات دانشمندان مختلف بوده اند. بر اساس اين اعتقادات سه الگوي عمده در تعريف سلامتي همواره مد نظر بوده است:الف-الگوي پزشكي: اين الگو عمدتاً بر تبيين زيست شناختي و فيزيولوژيكي سلامتي مي پردازد. ب- الگوي محيطي: اين الگو از تحليل نوين اكو سيستم و خطرات محيطي به سلامتي انسان پديد آمده است. در اين الگو سلامتي بر حسب كيفيت سازش فرد با محيط به هنگام تغيير شرايط تعريف شده است. ج- الگوي كل نگر: اين الگو سلامتي را بر حسب كليت شخص تعريف مي كند و جنبه هاي زيست شناختي، فيزيولوژيكي، رواني، هيجاني، اجتماعي، معنوي، و محيطي افراد را شامل مي شود و بر سلامتي بهينه پيشگيري از بيماري و حالت هاي رواني و هيجاني مثبت متمركز است.
اين الگو معتقد است كه سلامتي ايستا نيست بلكه فرايند پويايي است كه تمام تصميم ها و فعاليت هاي روزمره را منعكس مي كند. استقرار اين الگو نويد ظهور قلمرو بين رشته اي جديد را به ميان آورده كه با پذيرش يك روي آورد كلي و به كار بستن اين راهبرد در روش شناسي پژوهشي، در پي پاسخ گويي به معماهاي حل نشده، ديدگاه هاي تك بعدي درباره سلامتي و بيماري است.
در ادبيات ما، توجه جامع به سلامت نمادهاي مختلفي دارد. شاعران به پزشكي دست مريزاد مي گويند كه هم به درمان جسمي بيمار(دواي تن) و هم به عافيت بيمار(راحت جان) كه تعبير بسيار زيبايي از درمان رواني معنوي است، توجه مي كند.
در ادبيات اسلامي اين توجه بسيار آشكارتر است. امام سجاد(ع) در صحيفه سجاديه در قالب دعا براي سلامت چنين مي فرمايد: «خداوندا بر محمد و آلش درود فرست و مرا عافيت بخش، كافي و شفا بخش و برتر و روز افزون بر عافيتي كه بر بدنم سلامت توليد كند و در يك كلمه عافيت دنيا و آخرت و بر من منت نه به تندرستي و امنيت و سلامت در دين و بدن و بصيرت در دل» در اين كلام است كه ابعاد سلامت به خوبي در پرستش نمايانده مي شود همچنين، در فراز 11 و 59 از دعاي معروف جوشن كبير كه از امام سجاد(ع) به نقل از اجداد بزرگوارش و نهايتاً به نقل از حضرت جبرئيل كه به پيشگاه رسول الله(ص) ارائه شده است، توجه به معنا در تأمين سلامت بسيار روشن نشان داده شده است. در اين دعا مي خوانيم «اي ذخيره من در روز سختي، اميد من هنگام مصيبت، اي مونس من در وقت ترس و ...» يعني براي آنكه بيمار است، نيازمند و مستأصل است.
در ادبيات اسلامي، منبعي لايزال معرفي مي شود كه مي تواند به تمام نيازهاي معنوي، رواني و بالتبع جسمي و اجتماعي پايان دهد. لزوم كليت و جهانشمولي يك تعريف خوب در به كارگيري واژه هاي مختلف در تعريف سلامت معنوي مد نظر ماست. به نحوي كه اين تعريف بتواند در تعريفي جهاني و مورد قبول جامعه بشري براي سلامت معنوي به نوعي مورد توجه و استفاده قرار گيرد. ارائه تعريفي جامع و كامل از سلامت معنوي و شاخص هاي آن در جامعه اسلامي ما و تبيين ارتباط آن با ساير اركان، نهادها و عناصر دروني جامعه بر اساس فرهنگ، باورها و ارزش هاي حاكم بر جامعه ايراني- اسلامي نياز به انجام تحقيقات بيشتري را مي طلبد.
پيوند عميق فرهنگ اسلامي ايراني سرزمين ما با مفهوم معنويت گونه اي است كه در گذار تاريخ سلامت و معنويت چنان در هم تنيده بوده اند كه يكي از مهمترين بايسته هاي علم طبابت رسيدن به درجات عالي در حوزه علوم انساني وقت از جمله علم فلسفه و كلام بوده است كه طبيب را از دايره محدود درمان بيماري هاي تن به حكيم شدن سوق مي داده است. شايد مهمترين تمايز حكمت با طبابت همين توجه به ابعاد فراجسماني انسان باشد چيزي كه مهمترين بعد وجودي حكيم و نيز بيمار اوست.
كد خبر: 2198042
تاريخ مخابره : ۱۳۹۲/۹/۲۷ - ۰۹:۳۳
چهارشنبه 27 آذر 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: مهر]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 51]