محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1842013363
به چشم گردشگری، میراث فرهنگی را نبینیم
واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
با مهدی حجت، نخستین رئیس سازمان میراث فرهنگی به چشم گردشگری، میراث فرهنگی را نبینیم تاکنون از خود پرسیده‌اید میراث فرهنگی چیست یا به چه کاری می‌آید؟ آیا چند شیء چند صد ساله یا چند هزار ساله که بیشتر آدم را به یاد عتیقه‌بازها می‌اندازد یا چند بنای تاریخی جز برای افتخار کردن، ارزش دیگری دارد؟
اصلا میراث فرهنگی از چه زمانی برای ما دغدغه شد؟ چرا باید به آن توجه کرد؟ چرا در کشور ما سازمانی که متولی میراث فرهنگی است به گردشگری و صنایع دستی نیز می پردازد؟ چرا برخی از این سازمان به عنوان حیاط خلوت دولت ها یاد می کنند؟ همه این پرسش ها و پرسش های دیگر سبب شد در هفته میراث فرهنگی نزد دکتر مهدی حجت از بنیانگذاران سازمان میراث فرهنگی و نخستین رئیس این سازمان برویم و این مسائل را با او مطرح کنیم. او که اکنون استاد دانشگاه است و ریاست شورای بین المللی بناها و محوطه های تاریخی ایران (ایکوموس ایران) را برعهده دارد، اوایل دولت یازدهم در زمان ریاست محمدعلی نجفی بر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، قائم مقام این سازمان بود. با استعفای نجفی از ریاست سازمان، او نیز از سازمان میراث فرهنگی رفت. حجت ترجیح می دهد درباره عملکرد امروز سازمان میراث فرهنگی صحبت نکند، چرا که به باور او کشور شرایط اقتصادی مناسبی ندارد و همین مسأله سبب شده که فرهنگ در اولویت برنامه های دولت قرار نداشته باشد، اما او به چیره شدن نگاه اقتصادی بر میراث فرهنگی انتقاد دارد و می گوید ما باید مشخص کنیم که از میراث فرهنگی چه می خواهیم. از شما به عنوان یکی از بنیانگذاران سازمان میراث فرهنگی و نخستین رئیس این سازمان نام می برند. چه شد چنین سازمانی پس از انقلاب تأسیس شد؟ اصلا پیش از انقلاب متولی میراث فرهنگی چه نهادی بود؟ سابقه نگهداری آثار تاریخی اعم از ملموس و غیرملموس به هزار سال قبل بازمی گردد؛ از همان سپیده دم تاریخ در ایران به عنوان یکی از قدیمی ترین تمدن های جهان، مراقبت از آثار گذشتگان برای بهره برداری آیندگان مورد توجه بود. در طول دوران اسلامی نیز این مسأله همواره مورد نظر بوده و در مکتوباتی که از این دوران باقی مانده، توجه بزرگان به این امر قابل مشاهده است. شواهدی هم دال بر توجه ایرانیان در طول تاریخ نسبت به آثار باستانی و تاریخی وجود دارد؟ برخی پادشاهان کتیبه های سنگی از زمان خود به یادگار گذاشته اند یا بزرگان و اولیای دینی ما در مجموعه افکار خود توصیه کرده اند آثار مهمی که دارای ارزش تاریخی، علمی یا اعتقادی هستند مانند معابد تخریب نشود و آیندگان را از تخریب بناها و آثار گذشتگان بر حذر داشته اند. می توانید به صورت مصداقی مثال بزنید؟ به نظر می رسد ایرانی ها در این زمینه چندان به توصیه های بزرگان گوش نمی دادند. داریوش دوم در کتیبه ای سفارش می کند، هیچ کس حق ندارد مقبره ای را که در فلان مکان ساخته شده تخریب کند و دعا می کند هر کس این کار را انجام داد خداوند او را نفرین کند. در دوران اسلامی نیز سفارش قرآن کریم برای سفر و توجه به آثار تاریخی و عبرت گرفتن از آنها از یک سو و توصیه بزرگان دینی ما نشان از توجه به نگهداری آثار دارد. در روایات آمده «اِن آثارنا تدل علینا، فانظروا بعدنا الی الآثار» همانا آثار ما بر ما دلالت دارند، پس بعد از ما در آثارمان تفکر کنید. این آثار هم سیره بزرگان دینی ماست و هم مجموعه دستورات و احکامی که صادر فرمودند و هم آنچه که زیر نظر آنها بنا شده است. پس می توانیم نتیجه بگیریم تخریب آثار تاریخی مسأله متأخری بشمار می آید و در طول 100 یا 200 سال اخیر رایج شده است. تخریب و جستجوی گنج در تمام سالیان گذشته وجود داشته است. برای مثال مسعودی در کتاب مروج الذهب و ابن خلدون در تاریخ ابن خلدون نقل کرده اند چگونه برخی افراد سودجو از صاحبان قدرت استفاده و به امید یافتن گنج آنها را برای کاوش در بناها و محوطه های باستانی تحریک می کنند. جدا از یافتن گنج ما برخی مواقع شاهد استفاده از بقایای آثار باستانی برای ساخت بناهای جدیدی هستیم. برای مثال فرانسوی ها قلعه شوش را از بقایای شهر باستانی شوش ساختند. این مسأله متأخر و حتی می توان گفت منحصر به قلعه شوش است. با وجود این می توان نشان داد در گذشته دلیلی برای تخریب آثار گذشتگان وجود نداشته مگر این که ناگزیر به این کار بودند. معمولا سلسله های جدیدی که روی کار می آمدند، آثار عام المنفعه ای را که پیش از آنها بنا شده بود مانند بیمارستان، مسجد، پل و... خراب نمی کردند، حتی اگر از آن سلسله ای بوده که خود منقرضش کردند. آنها معمولا نشان های افتخار سلسله قبلی را از بین می بردند، ولی تخریب آثار عمومی را اسراف می دانستند و حتی می توان گفت این آثار در طول سلسله های مختلف کامل تر می شدند. شاهد این قضیه مسجد جامع اصفهان است که در طول هزار سال مرمت و کامل می شود. از دوران قدیم؛ برگردیم به دوران معاصر. چه شد که ما به فکر بنا نهادن سازمانی چون میراث فرهنگی افتادیم؟ تا حدود سال 1300 خورشیدی وضع به همین منوال بود تا قوانین وضع شده در خصوص نگهداری از آثار تاریخی در اروپا وارد کشور ما شد و در یک فضای جدید، مسأله توجه به آثار تاریخی تحت تأثیر نگاهی قرار گرفت که در اروپا نسبت به حفظ این آثار وجود داشت. از سال 1309 که قانون عتیقات وضع شد وارد فصل نویی در خصوص نگهداری آثار و بناهای تاریخی شدیم به گونه ای که دولت خود را مکلف به ثبت و حفظ آثار و نظایر آن و دخالت در نگهداری از بناهای تاریخی کرد. هر چند در آن زمان دستگاه های قدرتمند کار چندانی در این زمینه صورت ندادند. برای نمونه، وزارت فرهنگ و هنر آن زمان مسئولیت نگهداری از بعضی بناها و آثار را به عهده داشت تا این که در اوایل دهه 50 سازمان حفاظت آثار تاریخی ایجاد شد و از آنجا که کارشناسان متخصصی در آنجا مشغول به کار بودند، توجهی بیشتری به حفاظت و نگهداری از آثار و بناهای تاریخی شد. به هر ترتیب، افراد تحصیلکرده از جمله باستان شناسان و ایجاد انجمن آثار و مفاخر ملی توجه عمومی را نسبت به حفظ آثار تاریخی افزایش دادند. با وجود این، دستگاه های فعال در زمینه میراث فرهنگی پیش از انقلاب، متفرق بودند، از جمله سازمان حفاظت آثار وابسته به وزارت فرهنگ و هنر و ... آنچه ما پس از انقلاب انجام دادیم این بود که پیشنهاد کردیم مجموعه این دستگاه ها که کارهای متفرق و گاهی موازی انجام می دادند، زیر نظر سازمانی با نام میراث فرهنگی ادغام شوند تا این سازمان متولی همه امور مربوط به میراث فرهنگی در کشور باشد. این پیشنهاد با استقبال اکثریت نمایندگان همراه بود و تشکیل این سازمان سال 64 با رأی اکثریت آنها به تصویب رسید. همان زمان سازمان ایرانگردی و جهانگردی نیز وجود داشت که پیش از آن، معاونت امور سیاحتی و زیارتی وزارت ارشاد اسلامی نامیده می شد و همچنین سازمان مستقل صنایع دستی هم بود و این سه در ارتباط هم بودند، ولی طی تصمیمی در اوایل دهه 80 نخست سازمان جهانگردی و سپس سازمان صنایع دستی به میراث فرهنگی ملحق شد. برخی از منتقدان این تصمیم را غیرکارشناسی می دانند و معتقدند چنین ادغامی به سازمان میراث فرهنگی صدمه زیادی وارد کرد. شما به عنوان یکی از پایه گذاران سازمان میراث فرهنگی در این خصوص چه نظری دارید؟ این مسأله سبب گستردگی بیش از حد سازمان شد و میراث فرهنگی را از اهداف مستقیم خودش دور کرد. مشکل بسیار بزرگی که این مسأله بوجود آورد این بود که مجموعه مواریث کشور ما اعم از ملموس و غیرملموس زیر سایه این که گردشگر از چه خوشش می آید و برای جذب گردشگر چه باید کرد، قرار گرفت. در ممالکی که توجه ویژه ای به آثارشان دارند به میراث فرهنگی چون امری فرهنگی نگاه می شود که ریشه های هویت ملی را در دل خود جای داده و آینده یک کشور به آن وابسته است. البته به تبع با رسیدگی به این میراث و در اولویت قرار دادن آن، گردشگر هم جذب شده و کشور از مواهب مادی و معنوی آن برخوردار می شود. اما در حال حاضر مجموعه دستگاه میراث فرهنگی کشور ما برای جذب گردشگر بیشتر، تجهیز می شود. در کشورهای خارجی به ویژه کشورهای توسعه یافته متولی میراث فرهنگی چه نهاد یا سازمانی است؟ در کشورهای غربی حفاظت از میراث فرهنگی با مشارکت بخش خصوصی صورت می گیرد. البته در چند سال اخیر ما هم سعی کرده ایم بخش خصوصی را تشویق به سرمایه گذاری در عرصه میراث فرهنگی کنیم و حفاظت از بناهای تاریخی را به آنها بسپاریم. اما باید توجه داشت در کشورهای اروپایی کودکان را قبل از دبستان با میراث فرهنگی آشنا می کنند؛ آنها را مرتب به موزه می برند و هم مدرسه و هم خانواده ارزش های میراث فرهنگی را به آنها معرفی می کنند. زمانی که این کودکان بزرگ می شوند، به عنوان بخش خصوصی به ارزش و اهمیت آثار تاریخی کاملا آگاهند و بی تردید در حفظ آثاری می کوشند که با از بین رفتنشان هویت کشوری مخدوش می شود. ما به آنها نگاه می کنیم و می گوییم باید امر نگهداری و احیا به بخش خصوصی واگذار شود، ولی توجه نمی کنیم که آیا بخش خصوصی ما آمادگی دارد که با از خودگذشتگی اقتصادی و اجتماعی و با عشق و ایثار به حفاظت و نگهداری از آثار تاریخی بپردازد یا این که با احیا و مرمت یک بنای تاریخی نخستین چیزی که به نظرشان می رسد کسب سود و منافع اقتصادی است؟ در واقع، در جامعه ما هنوز آن میزان از بلوغ اجتماعی ایجاد نشده تا میراث فرهنگی را به بخش خصوصی واگذار کنیم. با توجه به صحبت های شما می توان نتیجه گرفت که معتقدید گردشگری و میراث فرهنگی باید از یکدیگر جدا باشند؟ ممکن است بازگرداندن شرایط به شکل سابق به دلایل اداری، حقوقی، سیاسی و اقتصادی در حال حاضر مهیا نباشد. اما توجه به میراث فرهنگی به عنوان ریشه های فرهنگی جامعه باید در اولویت قرار گیرد و گردشگر نتیجه و محصول این توجه باشد. چه یک سازمان باشد چه یک وزارتخانه، نباید با محوریت گردشگری به میراث فرهنگی نگاه کرد، بلکه باید با محوریت میراث فرهنگی به گردشگری و صنایع دستی نگریسته شود. میراث فرهنگی محل ریشه های فرهنگی یک جامعه است و باید در اولویت قرار گیرد تا آن جامعه با ریشه های قوی آینده درخشانی بسازد. ما می خواهیم جامعه را بر سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی بنا کنیم، به غیر از میراث مادی و معنوی مان بر کدام پی و ریشه ای می توان این سبک ایرانی اسلامی را استوار کرد؟ برخی انتقاد می کنند سازمان میراث فرهنگی تبدیل به حیاط خلوت دولت ها شده و سلیقه های شخصی و فردی به این سازمان و میراث فرهنگی کشور آسیب های فراوانی زده است. کمیسیون اجتماعی مجلس کلیات طرح تبدیل این سازمان به وزارتخانه را تصویب کرده و این طرح در صحن علنی مجلس مطرح خواهد شد. به نظر شما با تغییر این سازمان به وزارتخانه و نظارت مجلس بر آن، میراث فرهنگی کمتر با تغییرات بنیادی سلیقه ای مواجه خواهد شد؟ بله، با این اقدام مجلس بر این دستگاه نظارت خواهد داشت، اما در این میان تکلیف میراث فرهنگی چه می شود؟ آیا با نظارت بیشتر مجلس، مشکلات میراث فرهنگی حل می شود؟ برای ما اصل موضوع و این پرسش قابل توجه است. پس به نظر شما چه باید کرد؟ باید هیأتی تشکیل شود تا توقعمان از میراث فرهنگی در جامعه اسلامی مشخص شود. آیا توقع این است که میراث فرهنگی شغل و درآمدزایی ایجاد کند یا به تبیین ریشه های فرهنگی جامعه و سبک زندگی بپردازد؟ از این روشن تر نمی توان صحبت کرد. اگر هدفشان پول درآوردن است، آن را ادغام کنند و نامش را هم سازمان جهانگردی بگذارند تا از طریق میراث فرهنگی درآمدزایی کند. اما اگر هدف این است که مردم را از ریشه های جامعه خود آگاه سازد و سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی را تبیین کند، آن زمان باید زمینه های پژوهشی را گسترش داد. شورای عالی میراث فرهنگی نمی تواند در این زمینه راهگشا باشد؟ این شورا سالی یکبار تشکیل می شود و تاکنون نیز یکی دو بار بیشتر تشکیل نشده است و در کل در مجموعه روابط میراث فرهنگی تأثیر نداشته است. با توجه به این که در هفته میراث فرهنگی قرار داریم و دوشنبه گذشته نیز روز جهانی موزه بود، می خواهم بپرسم چرا مردم ما به موزه نمی روند؟ مردم سراغ چیزی می روند که برایشان سود و فایده داشته باشد. اگر بگویند سر کوچه آش مجانی می دهند، همه آنها می روند تا آش بگیرند. موزه اگر جایی باشد که برای مردم فایده داشته باشد، شلوغ می شود؛ اما اگر چیزی را که موزه ها عرضه می کنند ربطی به مردم نداشته باشد مردم به آن مراجعه نخواهند کرد. موزه ها چه باید داشته باشند که به زندگی مردم مرتبط باشد؟ برای مثال در موزه ملی یک سفال بزرگ به نمایش گذاشته شده و زیر آن نوشته «سفال هزاره پنجم.» چرا یک نفر باید برود و چنین چیزی را ببیند؟ چه جذابیتی برایش دارد؟ چه فایده ای برای او دارد؟ موزه باید مکانی باشد که وقتی فردی از آن خارج می شود احساس کند تحولی در او ایجاد شده است. در این صورت مردم از آن استفاده می کنند. وگرنه مثل الان کسی به موزه مراجعه نمی کند مگر پژوهشگران و افراد فرهیخته. در واقع، موزه های ما آن گونه تأثیرگذار نیستند که فرد احساس کند در صورت نرفتن به موزه نقصی در خود دارد. مردم برای یادگیری زبان خارجی پول می دهند، چراکه احساس می کنند به آن نیاز دارند، اما آنچه در موزه های ما تعلیم داده می شود به درد کسی نمی خورد. باید کاری کرد که موزه به محل انسان سازی تبدیل شود. دقیقا باید چه کرد تا به قول شما مردم احساس کنند رفتن به موزه برایشان مفید است؟ این مسأله به همان موضوعی که پیش تر گفتم برمی گردد. این که ما از میراث فرهنگی چه می خواهیم؟ اگر منظور پرداختن به ریشه های فرهنگی جامعه است، آنگاه یک سفال را که کنارش نوشته شده هزاره پنجم، جلوی چشم بازدیدکننده نمی گذاریم، بلکه به او می گوییم از کجا آمده و چه داستانی داشته و چه تأثیر در زندگی مردمان آن زمان داشته و الان چه تأثیری در زندگی ما دارد. به جای 500 اثر در موزه 15 اثر درموزه بگذاریم، ولی این 15 اثر آنقدر تأثیرگذار باشد که هر که آن موزه را ببیند به دیگران توصیه کند که حتما آن را ببینند. در حالی که میراث فرهنگی ما مثل کتابی است که کادو پیچش که و گذاشته ایم مردم تماشا کنند ولی یکبار هم لای آن را باز نکرده ایم تا بخوانیم. کمیل انتظاری / گروه فرهنگ و هنر
شنبه 2 خرداد 1394 ساعت 02:00
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 169]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها