تبلیغات
تبلیغات متنی
رسانه حرف تو - مقایسه و اشتراک تجربه خرید
آموزشگاه آرایشگری مردانه شفیع رسالت
تاثیر رنگ لباس بر تعاملات انسانی
محبوبترینها
بررسی دلایل قانع کننده برای خرید صنایع دستی اصفهان
راه های جلوگیری از جریمه های قبض برق
آشنایی با سایت قو ایران بهترین سایت آگهی و تبلیغات در کشور
بهترین شرکت‌های مهندسی در آلمان
صفر تا صد حق بیمه 1403! فرمول محاسبه حق بیمه
نقش هدایای سازمانی در افزایش انگیزه و تعهد کارکنان
کلینیک پروتز و ساخت اندام مصنوعی دکتر اجرائی
چگونه می‌توانیم با ترانسفر وایز پول جابجا کنیم؟
بهترین مدل‌های [صندلی گیمینگ] براساس نقد و بررسی کاربران
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1805472223
عنوان:علل و جريان سقوط صفويه (قسمت دوم)
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
عنوان:علل و جريان سقوط صفويه (قسمت دوم) تهيه کننده:هادي محمديمنبع:راسخون سرانجام،اينجا نيزمثل هرمورد تاريخي ديگر،مي توان يک رشته علتهاي تصادفي را براي پيروزي افغانها در سال م1101/1722ش ذکر کرد.مهمترازهمه ناکامي گرجيان درکمک رساندن به پايتخت، شکست قطعي درنبرد گلناباد در خارج شهر اصفهان و تصميم هاي نادرست و متعدد درباريان درجريان محاصره ي پايتخت قابل ذکرند.با توجه به اينکه افغانها سقوط صفويه بودند به چگونگي و تشريح شورش افغانها تا برافتادن سلسله ي صفويه مي پردازيم.شورش افغانها قندهار و هرات: در سال 1706(1118 ه.ق)اخباري به اصفهان رسيد.مبني براينکه رؤساي طايفه غلزائي قندهار با دربار دهلي رابطه برقرار نموده و مشغول توطئه و تحريک عليه ايران مي باشند.شاه سلطان حسين گرگين خان شاهزاده گرجي را که به کيش اسلام درآمده و از امراي لايق و کافي به شمار مي رفت، به حکومت قندهار منصوب و مأمور از بين بردن توطئه گران مي نمود.گرگين خان با نيرويي مرکب از بيست هزار نفر گرجي و ايراني وارد قندهار شد و با شدت عمل هرچه تمامتر عشاير شورشي را سرجاي خود نشانيد و ميرويس هوتکي رئيس طايفه ي غلزائي وکلانتر قندهار را که از سران توطئه بود دستگير کرد و تحت الحفظ به اصفهان فرستاد.ميرويس به علت ذکاوت وثروت خود نفوذي دراصفهان پيدا کرد و با اسرائيل اوري سفيرروسيه رابطه برقرار و او را در جريان نقشه هاي خود گذاشت.سفير روسيه نيز او را در انجام نقشه اش که تسخير سراسر ايران بود تشويق کرد و قول مساعدت داد. ميرويس در سال 1708 (1120 ه.ق)مورد عفو شاه سلطان حسين قرار گرفت و به او اجازه داده شد به زيارت مکه برود.او در اين سفر از علماي بزرگ سنت فتوي گرفت که محاربه با شيعيان موافق احکام شرع مي باشد. پس از مراجعت به اصفهان شاه سلطان حسين ميرويس را مجدداً به شغل سابقش کلانتري قندهار منصوب کرد و وي به محض اين که وارد قندهار شد مجدداً توطئه را شروع کرد و فتواي علماي سنت را حجت قرار داده و به تعداد طرفدارانش افزود،سرانجام نيز گرگين خان را در جريان ضيافتي به قتل رسانيد و پادگان ايراني شهر را قتل عام کرد و اين دفعه علناً عَلَم طغيان برافراشت. نصايح شاه سلطان حسين که به توسط محمدجامي و محمدخان حاکم هرات به ميرويس ابلاغ شد سودي نبخشيد و وي پيام آوران را زنداني نمود.شاه سلطان حسين چاره اي جز جنگ نديد و يک سپاه نيرومند بيست و پنج هزار نفري به فرماندهي خسروخان والي گرجستان و برادرزاده ي گرگين خان براي سرکوبي ياغيان قندهار فرستاد.اين سپاه در اکتبر 1712 (1124 ه.ق) در حومه ي قندهار از افغانها شکست خورد و سردار گرجي به قتل رسيد. خبر پيروزي افغانهاي قندهار موجب شد که افغانهاي هرات نيز به رياست اسدالله خان ابدالي شورش کرده و به منظور تسخير خراسان با ازبکها همدست شدند.پادشاه صفوي در سال 1714(1126 ه.ق)سپاه ديگري به فرماندهي محمد رستم خان به قندهار فرستاد ولي اين نيرو نيز نتوانست کاري از پيش ببرد.در اين موقع دولت هند حکومت قندهار را به رسميت شناخت و با آن روابط سياسي برقرار کرد.شاه سلطان حسين از شنيدن اين خبرنگران شد و سفيري به نام ميرمرتضي خفاف همراه با هداياي فراوان و نامه اي به دربار بهادرشاه فرستاد.مير مرتضي به وسيله ي کشتي به هند رفت ولي کشتي دستخوش طوفان شد و به جاي دهلي به بنگال رسيد، و او در حدود دو سال در بنادر بنگال سرگردان بود.درخلال اين مدت فرخ سير به جاي بهادرشاه به سلطنت هندوستان رسيده بود.وي هداياي متعدد و گرانبهاي پادشاه ايران را دريافت کرد ولي چون نظراتي درباره ي قندهار داشت جواب صريحي به تقاضاي سفيرايران نداد و او را دست خالي روانه کرد.مقارن اين حوادث ميرويس در سال 1715 (1127 ه.ق)درگذشت و برادرش ميرعبدالله جانشين او گرديد.اميرجديد نماينده اي به درباراصفهان فرستاد و با شرايطي اظهاراطاعت کرد.اما رؤساي طايفه ي غلزائي که با سياست وي مخالف بودند درمارس 1716 او را به قتل رسانده ومير محمود فرزند ارشد ميرويس را به رياست برگزيدند.دولت ايران براي سرکوبي شورشيان هرات و قندهار در سال 1719 سپاهي در حدود سي هزار نفرجمع آوري کرد و فرماندهي آن را به صفي قلي خان سپرد.سپاه مزبور عازم خراسان شد و در عرض راه با يک سپاه دوازده هزارنفري ازبک مواجه گرديد و آنها را تارو مار کرد.اما وقتي با سپاه دوازده هزار نفري افغانها رو به رو شد توپخانه ي ارتش ايران اشتباهاً سواره نظام خود را زير آتش گرفت.درنتيجه سپاه صفي قلي خان از هم پاشيده شد و طايفه ي ابدالي هرات نيز مانند طايفه ي غلزائي قندهار علم استقلال برافراشته و درسرحدات شرقي ايران دومين ايالت خودمختار را به وجود آوردند.در اوايل سال 1720 افغانهاي قندهار به رياست ميرمحمود از کوير لوت عبور کرده کرمان را در محاصره گرفتند.شاه سلطان حسين لطفعلي خان داغستاني برادرزاده ي فتحعلي خان صدراعظم را که مقام سپهسالاري و حکومت فارس و کرمان را داشت مأمور دفع آنان کرد و وي موفق شد افغانها را شکست داده تا قندهار دنبال کند.اما در اثرتوطئه اي که رقباي لطفعلي خان عليه او ترتيب دادند از فرماندهي سپاه منفصل و بازداشت گرديد.به محض انتشار اين خبرسپاه لطفعلي خان از هم متلاشي شد و افغانهاي هرات چند شهر خراسان را تصرف و غارت کردند.افغانهاي قندهار نيزجرأت يافته در ژانويه ي 1722(1134 ه.ق)براي دومين بار به کرمان حمله نمودند و اين بارموفق به تسخير آن شهر گرديده و از راه يزد روانه ي اصفهان شدند.سقوط دولت صفويه:شاه سلطان حسين که از هجوم افغانها سخت وحشت زده شده بود نمايندگاني نزد ميرمحمود فرستاد و به او پيغام داد اگر به قندهار مراجعت کند سي هزار سکه ي طلا به او خواهد داد.ميرمحمود اين پيشنهاد را که نتيجه ي ضعف و ناتواني بود نپذيرفت وتا گلون آباد واقع در پانزده کيلومتري اصفهان پيشروي کرد.اين بار شاه سلطان حسين قسمت اعظم سپاه خود را که مرکب از پنجاه هزار سرباز بود با ساز و برگ و توپخانه به مقابله ي بيست هزار افغاني فاقد انضباط و اسلحه فرستاد.فرماندهي سپاه ايران بين سه نفر يعني رستم خان قوللر آقاسي،محمدقلي خان اعتماد الدوله و عليمردان خان والي لرستان تقسيم شده بود که هرسه با يکديگر اختلاف و دشمني داشتند و از تاکتيک واحدي پيروي نمي کردند.در نبردي که در 8 مارس 1722 در گلون آباد رخ داد ابتدا ارتش ايران به موفقيتهايي نايل گرديد ولي افغانها توانستند با مانور ماهرانه اي پياده نظام ايران راهدف آتش توپخانه ي ايراني قرار دهند.وحشت عمومي بر سپاه يران مستولي شد ودر حالي که فقط دو هزار نفرتلفات داده بودند به حال فرار به درون حصارهاي شهر اصفهان پناه بردند و افغانها به محاصره ي اصفهان پرداختند.محاصره ي اصفهان شش ماه يعني تا اکتبر 1722 به طول انجاميد و دراين مدت قحط و غلاي شديدي برشهر حکمفرما شد.در تابستان 1722 ملک محمود سيستاني حکمران تون وطبس با يک سپاه ده هزار نفري به کمک محاصره شدگان شتافت و تا حوالي اصفهان پيش آمد ولي وقتي ميرمحمود تحف و هدايايي نزد او فرستاد و به وي وعده ي حکومت خراسان را داد به مقر حکمراني خود مراجعت کرد. کناره گيري شاه سلطان حسين و به تخت نشستن محمود:سرانجام به علت اينکه رمقي براي مردم نمانده بود شاه تيره بخت با پريشاني و افسردگي براسبي که محمود برايش فرستاده بود سوار شد،زيرا اسبهاي اصطبل سلطنتي همگي به مصرف خوراک رسيده بود،و از ميان کوچه هاي پر از نعش پايتخت عبور کرد.چند نفري از ساکنان شهر وي را با تعداد کمي از ملتزمان رکابش ديدند.شاه وهمراهان او بعد از گذشتن از زاينده رود به طرف راست منحرف شدند و آهسته به سوي فرح آباد پيش رفتند.درايامي که وي مبالغ گزافي صرف ساختمان آن مي کرد،هرگز به خاطرش نمي رسد که ممکن است روزي با اين حالت غم انگيز و شرم آور به آن نزديک شود. به زودي اهانت ديگري به او کردند.توضيح آنکه وقتي به پايه ي کوه صفه رسيد، از فرح آباد خبر دادند که محمود هنوز بيدار نشده است.بعد از آن که افغانها نيم ساعتي او را در آفتاب نگاه داشتند و به او اجازه دادند پيش برود. در بيستم اکتبر، وقتي ديگر مسلم شد شهر در هرلحظه سقوط خواهد کرد، کنسول فرانسه، آنژدوگاردان، منشي و مترجم خود، ژوزف آپي سليميان را به فرح آباد نزد محمود فرستاد تا از او بخواهد اقدامي عليه فرانسويان مقيم اصفهان به عمل نياورد.ژوزف هم با آن که جانش در خطر بود از خطوط افغاني ها و ايراني هاي گذشت و به حضور محمود رسيد.فرمانده سپاه افغاني او را به ادب پذيرفت وبا تقاضاي گاردان موافقت کرد.شاه سلطان حسين به حضور محمود برده شد محمود در گوشه يي از اتاق نشسته و بر بالشي از پارچه ي زربفت تکيه زده بود وقتي شاه را وارد کردند، او را به گوشه ي ديگري بردند و در آنجا بر زمين نشست.بعد از تبادل تعارفات، شاه سلطان حسين لب به سخن گشوده گفت:«فرزند، از آنجا که اراده ي خداوندي بر آن قرار گرفته است که ديگر سلطنت نکنم و موقع اجراي فرماني که براي پادشاهي صادر کرده رسيده است، کشور خود را با کمال ميل به تو وامي گذارم و اميدوارم که با سعادت فرمان روايي کني».در ضمن اداي اين کلمات جقه ي پادشاهي را از سر برداشت و به امان الله داد که به محمود بدهد.ولي چون ديد که محمود ناراحت شد، جقه را از دست امان الله گرفت و به سوي محمود که همچنان نشسته بود رفت وبا دست خود آن را بر سر او نهاد و اظهار اميدواري کرد که به سلامت سلطنت کند.سپس شاه سابق (بايد ديگر اورا به اين اسم بنامم)به گوشه اي که قبلاً نشسته بود بازگشت و بر زمين نشست.سرانجام محمود به قصر سلطنتي رسيد و داخل آن شد، سربازانش با بانگ نام «الله»را بر زبان آوردند.محمدمهدي که به اين واقعه اشاره مي کند مي نويسد که محمود «بافر فرعوني و بيداد شدادي»وارد اصفهان شد. محمود پس از گذشتن از دروازه ي قصر(جايي که گاردان و ساير فرانسويان مقيم شهر براي اداي احترام ايستاده بودند)به اتاق بارعام رفت و بر تخت نشست.سپس سلطان حسين بدبخت که دوباره به حضور او آورده شده بود اورا به پادشاهي پذيرفت و بعد از او وزراء و اعيان و اشراف مراسم اطاعت را به جا آوردند.چند لحظه بعد توپ هاي شهر و سنگرها براي اعلام اين جريانات به صدا درآمد.درخاتمه ي اين تشريفات، محمود فرمان داد از اشخاصي که براي اظهار اطاعت آمده بودند پذيرايي شود.(1)به اين ترتيب دوره ي فرمانروايي افغانها فرا رسيد. پىنوشت: 1-البته تلاشهايي ازجانب طهماسب دوم صورت گرفت که محمود پس از تسخيراصفهان عده اي از افغانان را به دفع طهماسب ميرزا به قزوين فرستاد و طهماسب ميرزا اين شهر را ترک کرده به اميد يافتن يار و ياوري به سمت تبريز رهسپارشد و مردم قزوين هم بعد از آنکه با فرستادگان محمود از در تسليم درآمدند پس از اندک زماني غالب ايشان را کشتند فقط قليلي از آن جماعت به اصفهان گريختند.محمود که تا اين تاريخ با مردم اصفهان به خوشي معامله مي کرد و بسياري از عمال سابق را بر سر کار خود باقي گذاشته بود از خبرطغيان اهالي قزوين متغير شد و دانست که ايرانيان از استيلاي او خوشوقت نيستند.از اين زمان تغيير سلوک داده و دست به کشتار رؤساي قزلباش و به بازماندگان خاندان صفوي زد و در يک روز 14 تن از امراي ايراني و 31 نفر از صفويه را کشت و هرکه را که درخدمت شاه سلطان حسين مصدرشغلي بود نابود ساخت و مردم اصفهان از بلاي، ظلم او و سنيان همراهش اکثر به اطراف پراکنده شدند و شهري که درعصر صفويه پرجمعيت ترين بلاد دنيا و يکي از با شکوه ترين شهرهاي عالم بود رو به ويراني گذاشت.چون پس از قيام اهل قزوين نقاط ديگر هم سربه شورش برداشته بودند محمود سپاهياني به تسخيرآن بلاد فرستاد و کاشان و شيراز را پس از مدتي محاصره گرفت ولي از عهده ي فتح بختياري و يزد و بندرعباس برنيامد و اين جمله در فراج او مؤثر افتاد و در سال 1136 به سرسام مبتلي گرديد و کم کم کار او به جنون کشيد و حرکاتي از او سر زد که حتي ياران افغان او را نيز متنفر کرد.عاقبت در سال 1137 پسرعمش اشرف او را در اصفهان به انتقام کشتن پدرش عبدالله به قتل رساند وخود جاي او را گرفت. منابع:1-علل سقوط دولت صفويه، رسول جعفريان2-علل انقراض صفويه، لارنس لکهارت3-مقاومت شکننده، جان فوران، احمد تدين4-تاريخ روابط خارجي ايران، عبدالرضا هوشنگ مهدوي5-تاريخ ايران، عباس اقبال آشتياني/خ
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 382]
-
گوناگون
پربازدیدترینها