محبوبترینها
آیا میشود فیستول را عمل نکرد و به خودی خود خوب میشود؟
مزایای آستر مدول الیاف سرامیکی یا زد بلوک
سررسید تبلیغاتی 1404 چگونه می‌تواند برندینگ کسب‌وکارتان را تقویت کند؟
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1855904470
ادبيات همچون عضوي از بدن
واضح آرشیو وب فارسی:نیک صالحی: همشهری:از آن زمان كه ادبيات كودك در جهان به اين نام شناخته شد و از ادبيات بزرگسال جدا شد چند قرني ميگذرد.سابقه ديرينه داستاننويسي در اروپا سبب شد كه ادبيات كودك هم در اين كشورها خيلي زود و تقريبا نزديك به زمان پيدايش داستان بزرگسال پا بگيرد و با آن رشد كند و بالنده شود. در ايران اما داستاننويسي مدرن بيش از يك قرن سابقه ندارد و ادبيات كودك ما سابقه‌اي بسيار كمتر از آن دارد. ادبيات كهن ما نيز آنچنان خالي از حضور كودكان است كه حتي شخصيت كودك هم در آن چندان ديده نمي‌شود. انگار بزرگان ادبيات ما هميشه به بزرگان مي‌نگريسته‌اند نه كودكان و نيازهاي شان. شايد به همين دليل نوجوانان در قديم از همان ابتداي دانش‌آموزي با شاهنامه و مثنوي و غزليات حافظ آشنا مي‌شدند و چيز ديگري براي خواندن نداشتند. اين نگاه آنقدر ريشه دار است كه حالا هم ادبيات كودك در همه جاي جهان جدي گرفته مي‌شود حتي گاه بيش از ادبيات بزرگسال، اما در ايران نوشتن براي كودكان كاري است تفنني كه هر كسي تصور مي‌كند به‌راحتي از عهده آن برمي‌آيد و تازه اگر هم بتواند بهتر است به سراغ بزرگسالان برود، چون آنها بيشتر جدي گرفته مي‌شوند و نويسنده‌ها و هنرمندان هم همين طور خواهند بود. آنچه امروز نويسندگان، مترجمان و فعالان حوزه ادبيات كودك را آزار مي‌دهد همين نگاه است؛ ديدگاهي سنتي و قديمي كه نه تنها در مردم عادي بلكه بين مسئولان و برنامه‌ريزان و گاه حتي در ميان نخبگان نيز جريان دارد. ناصر يوسفي در اين باره پيش از هر چيز مي‌گويد: متأسفانه ما در يك فضاي بسيار بزرگسال‌منشانه زندگي مي‌كنيم. اين باور قديمي وجود دارد كه آدم‌ها هرچه بزرگ‌تر شوند جدي‌تر هستند و من فكر مي‌كنم مرز اين بزرگي كجاست؟ و تاكيد مي‌كند: ما در فضايي زندگي مي‌كنيم كه كودك جدي نيست. آموزش، هنر، بهداشت و تغذيه او هم همينطور است؛ پس نويسنده، هنرمند و پزشك كودك همه در حاشيه هستند. يوسفي ادامه مي‌دهد: در نگرش مدرن اين تفكر مطرح است كه اگر ما بتوانيم براي بچه‌ها سرمايه‌گذاري كنيم انسان‌هاي متفكر و خلاقي خواهيم داشت. اگر تا 7 سالگي او را جدي نگيرند دچار لطمات جبران‌ناپذيري خواهد شد و حالا ما در يك فضاي جبران‌ناپذير داريم برنامه‌ريزي و سياستگذاري مي‌كنيم چون در قانون اساسي آموزش از 7 سالگي به بعد تعريف شده است. در اين قوانين هنر، ادبيات، تاريخ و مسائل كودكان زير 7 سال زير يك سايه ابهام وجود دارد و دست‌اندركاران و برنامه‌ريزان همه بر يك باور كهنه و قديمي برنامه مي‌ريزند به همين دليل نمونه‌هاي كاري كه براي كودكان توليد مي‌شود بسيار غم انگيز است. اين نويسنده پركار ادبيات كودك و نوجوان مي‌گويد: ادبيات كودك در دنيا سابقه‌اي طولاني دارد. جمع‌آوري افسانه‌ها در اروپا از 300 سال پيش رواج داشته است. از طرفي سابقه ادبيات كودك و بزرگسال از هم جدا نيست. رمان و داستان در غرب بيش از 500 سال قدمت دارد و ادبيات كودك شان هم روي آن پيشينه حركت مي‌كند. اما در ايران داستان نويسي به شكل جديد حداكثر 100سال سابقه دارد و پيشينه ادبيات كودك هم تقريبا همين‌قدر است؛ به همين دليل نسبت به دنيا اين فاصله را داريم. نويسنده «اگر تو شاعر باشي»، غرب را داراي بستري مناسب براي فعاليت در حوزه ادبيات كودك و نوجوان مي‌داند در حالي كه به گفته وي در ايران چنين امكاني وجود ندارد: در غرب تلاش‌هاي نهادها و گروه‌ها و محافل ادبي در جامعه جهاني فرصت‌هايي فراهم كرده تا نويسنده‌ها بتوانند تجربيات خود را ارائه داده و با بينش‌هاي مختلف كار كنند. اين ماجرا در كشور ما محدود و ضعيف بوده است. تجربه‌هاي محافل ادبي كودك ما بسيار كم است؛ به همين دليل نويسنده‌هاي ادبيات كودك ما نتوانستند با تجربيات و ديدهاي مختلف وارد اين حوزه شوند. از طرفي سابقه ادبيات كودك در ايران بسيار كم است. حتي افرادي در اين حوزه نداريم كه در تداوم آنها حركت كنيم. كساني مثل فردوس وزيري و جبار باغچه‌بان ديگر تكرار نشدند و هنوز نويسنده مطرح جديدتر نداريم. وي مي‌گويد كه اين موضوع ارتباط مستقيم با فعاليت‌هاي سازمان‌هاي برنامه‌ريز و حمايت‌گر دارد در حالي كه ما در بخش خصوصي فقط شوراي كتاب كودك و در بخش دولتي هم كانون پرورش فكري كودك و نوجوان را داشته‌ايم. فقط اين‌دو بوده‌اند؛ به همين دليل نويسنده‌هاي ما مجبور شدند تحت بازار يا بخش‌هاي رسمي دولتي قرار بگيرند كه به آنها سفارش داده مي‌شد پس بيشتر سفارش گيرنده بودند. افراد و نويسنده‌هايي هم كه متفاوت كار كردند و چشمشان به بازار يا دولت نبود تجربه‌هاي سخت، دردناك و مشكلي داشتند. يوسفي بيان مي‌كند: از طرفي وقتي يك اثري در كشور ما در حوزه ادبيات كودك چاپ مي‌شود كمتر نهادها و جريان‌هاي فكري داريم كه اين آثار را به نقد بگذارند، درباره آن بحث و گفت‌وگو كنند و ديدگاه‌هايي را به‌وجود بياورند. بخش‌هاي رسمي‌تر مثل دانشگاه‌ها، ارشاد يا آموزش و پرورش هيچ وقت فرصتي براي نويسنده‌ها فراهم نكردند كه بتوانند مستقيم با بچه‌ها ارتباط بگيرند. هميشه اين كتاب‌ها به سختي وارد مدارس شده و در اين فضاي مسموم درس و كنكور كه به‌وجود آورده‌ايم، هيچ روزنه‌اي براي بچه‌ها وجود ندارد. حتي آموزش و پرورش نگاه مترقي و مدرني نسبت به ادبيات كودك نداشته است. بچه‌هاي ما اصلا نويسنده‌هاي‌شان را نمي‌شناسند؛ برخلاف همه دنيا. حتي نمي‌توانند نام 5 نويسنده يا شاعر خود را بگويند. درحاليكه در بسياري از كشورها بچه‌ها با نويسنده‌ها آشنا بوده و فرصت گفت‌وگو بين شان فراهم مي‌شود. مثلا در دانمارك اندرسون يك افتخار ملي است. در سوئد ليندگرين، درحاليكه بچه‌هاي ما نويسنده‌هاي خود را نمي‌شناسند. همه اينها باعث شده نه بچه‌ها خوانندگان مؤثري باشند كه بجا و به موقع از كار بهره بگيرند، آن‌را نقد كنند و دنيايشان تغيير كند. اين فضايي است كه برنامه‌ريزهاي ما از آن غافل بوده‌اند اما من خوشحالم در اين همه نااميدي ما هنوز نويسنده‌هايي داريم كه براي بچه‌ها قصه مي‌نويسند و تعدادي ناشر كه تلاش مي‌كنند اين را توسعه بدهند. گيتا گركاني، نويسنده و مترجم ادبيات كودك، نوجوان و بزرگسال هم با اعلام اينكه ادبيات كودك به‌اندازه آثار بزرگسالان جدي است، مي‌گويد: نمي‌خواهم بگويم ادبيات كودك جدي‌تر از ادبيات بزرگسال است اما بايد اين تقسيم بندي را هم بپذيريم كه ادبيات كودك، نوجوان و بزرگسال هركدام تعريف خود را دارد؛ هرچند مرزهاي غيرقابل عبوري هم ندارند. وقتي مي‌گوييم ادبيات كودك يعني ادبياتي كه كودك مي‌تواند بخواند، اما قصه‌اي مثل شازده كوچولو هم هست كه كودك و بزرگسال آن را مي‌خوانند و از آن لذت مي‌برند. وي نياز به مشخص شدن مرز ميان ادبيات كودك و بزرگسال را جدي مي‌داند و ادامه مي‌دهد: بايد تشخيص بدهيم كدام كتاب‌ها در مورد كودكان و كدام براي كودك نوشته شده است. هر كتابي كه قهرمانش كودك است براي كودك نيست. هر كتابي هم كه قهرمان آن بزرگسال است لزوما مربوط به بزرگسالان نيست. گركاني تاكيد مي‌كند: با اين حال براي نويسنده اين محدوديت وجود ندارد كه در يك حوزه بنويسد. نويسنده مي‌تواند كتاب پليسي بنويسد، در حوزه نوجوان هم بنويسد. وي مواردي كه نويسنده كودك بايد در نوشتن رعايت كند را چنين برمي‌شمرد: در ادبيات كودك نويسنده بايد شيوه خاصي را براي قصه‌گويي برگزيند. در واقع ادبيات كودك قوانين خودش را دارد. شكل جمله‌ها، تعداد كلمات، انتخاب واژه‌ها، مواردي كه نبايد در داستان كودك گفته شود. يعني منطقا نبايد در ادبيات كودك به چيزهايي پرداخت كه مربوط به بزرگسال باشد. مثلا كودك نيازي به خواندن درباره برده‌داري ندارد چون بچه‌ها با دانستن اينجور چيزها فقط از زندگي وحشت خواهند كرد. از سويي، ما در ايران هنوز فكر مي‌كنيم حجم كتاب يا ميزان پيچيدگي مطلب، آن‌را با اهميت مي‌كند.در ادبيات كودك دست نويسنده باز است براي اينكه مسائل پيچيده را ساده كند، اما ميزان اطلاعاتي كه به كودك مي‌دهي بايد محدود باشد. بايد روي موضوع يا موضوعات خاصي تاكيد داشته باشي. مترجم آثار هوروويتس تاكيد مي‌كند: براي نوشتن در حوزه كودك و نوجوان بايد ابتدا كتاب را جدي بگيري. بعد از آن بايد يك چيزهايي را حتما در نوشتن در نظر گرفت. مثلا بايد ساده نوشت كه كار بسيار دشواري است و براي گفتن حرف‌هاي مهم لزوما نبايد از لغات دشوار استفاده كرد. بايد تخيل آزاد داشت. بايد از بحث آموزش به كودكان گذشت چون ديگر نمي‌توانيم ادبيات محض خلق كنيم. اصرار در اينكه به بچه‌ها آموزش بدهيم سبب مي‌شود بچه‌ها هم تصميم بگيرند كتاب‌هاي ما را نخوانند چون در مدرسه به اندازه كافي درس مي‌گيرند. وي وضعيت ادبيات كودك در ايران را چنين تحليل مي‌كند: در حوزه ادبيات كودك در ايران به‌نظرم انسجام بيشتري وجود دارد. در حوزه ترجمه به اين اطمينان دارم. ما يك عده داريم كه مترجم و نويسنده‌هاي خوبي هستند و تصميم دارند براي بچه‌ها كار كنند. گركاني عنوان مي‌كند: نسل جديد بايد متوجه باشد كه اين كار خيلي جدي است. اشتباه است كه فكر كنيم كسي كه كار بزرگسال انجام مي‌دهد به راحتي مي‌تواند كار كودك هم انجام بدهد. مشكل اصلي ما در بحث ارائه دادن كار به بازار است. البته ما عادت نداريم كتاب جزء برنامه‌هاي زندگي مان باشد. اين هم البته طبيعي است چون 12 سال به ما مي‌گويند كتاب نخوان. متأسفانه اين تابو در مدرسه ايجاد مي‌شود. آنجا بايد كتاب خواندن جدي شود كه نمي‌شود. شيدا رنجبر، مترجم كودك و نوجوان هم معتقد است كه متأسفانه خيلي‌ها فكر مي‌كنند كار كردن براي كودك بچگانه است، درصورتي‌كه كار كودك كاري است بسيار عميق، پربار و جدي و ادامه مي‌دهد: واقعيت اين است كه ادبيات كودك و نوجوان كم عمق‌تر از ادبيات بزرگسال نيست بلكه شايد پيچيدگي، ظرافت و اهميت بيشتري هم داشته باشد. موضوعات زيادي هست كه در ادبيات كودك بايد عنوان شود و كودك و نوجوان در جريان آن قرار بگيرد.در عين حال وي مرزبندي ميان ادبيات كودك و نوجوان را نمي‌پذيرد: الان در دنيا گروه سني براي كتاب مشخص نمي‌كنند، چون اثر ادبي بايد بتواند با خواننده ارتباط برقرار كند و اين خواننده از هر گروهي مي‌تواند باشد. رنجبر ادامه مي‌دهد: همه ما از يك كتاب كودك خوب لذت مي‌بريم چون جايي درون ما را روشن مي‌كند و از نيازهاي بشري، احساس امنيت، عشق و دوستي حرف مي‌زند. چطور مي‌شود گفت اينجور كتاب‌ها جدي نيست. از سويي، ادبيات بزرگسال ما هم مدام به سمت پيچيدگي و تلخي مي‌رود. او تاكيد مي‌كند: من اگر قرار باشد كتابي به كسي هديه بدهم كتاب كودك مي‌دهم چون آنقدر زيباست كه هيچ انساني از خواندن كتابي كه عشق به زندگي را در او زنده كند ناراحت نمي‌شود. همه به احساس امنيت احتياج دارند و نبايد با ناخودآگاهشان مبارزه كنند. يكي از ويژگي‌هاي ادبيات كودك هم اين است كه احساس امنيت مي‌دهد. وي درباره وضعيت ادبيات كودك و نويسندگان آن در ايران نيز چنين اظهار نظر مي‌كند: در حوزه ادبيات كودك همه دارند تلاش مي‌كنند اما ما نسبت به غرب در خيلي زمينه‌هاي فرهنگي پايين‌تر هستيم. در جامعه‌اي كه چنين تخيل بسته‌اي دارد و بچه‌هاي ما مجبورند كتاب خواندن را براي درس خواندن كنار بگذارند؛ درواقع آنها مجبور هستند از هيچ، داستان بنويسند پس بايد خيلي پشتكار و همت داشت. در كل ما در حوزه ادبيات كودك و نوجوان احتياج به انتقادپذيري، آموزش تكنيك‌ها و تلاش بيشتري داريم. ناصر يوسفي اما معتقد است كه چون دانش و بينش درستي نسبت به ادبيات كودك نداريم خيلي‌ها به‌خود اجازه مي‌دهند كه با ناآگاهي در اين حوزه كار كنند.وي مي‌گويد: اگر دلمان مي‌خواهد كه جامعه‌اي خلاق و پويا داشته باشيم بسيار مهم است كه اهميت دوره كودكي را بازنگري كنيم. من يك بار در وزارت ارشاد در جلسه‌اي براي ترغيب افراد به كتاب خواندن گفتم خيلي دير داريم كار مي‌كنيم؛ وقتي يك بچه‌اي در تمام زندگي كتاب نديده است، وقتي در نوزادي كتاب برايش فراهم نمي‌كنيم، حالا در بزرگسالي هرچه بخواهيم او را ترغيب كنيم چون پيشينه‌اي در اين زمينه ندارد چندان موفق نخواهيم بود. گيتا گركاني هم مي‌گويد: در مورد كتابخوان كردن بچه‌ها هم مهم اين است كه بچه را از كودكي به كتاب عادت بدهي و با لذت مطالعه آشنا شود. كتاب‌هاي كودك بايد آنقدر جذاب باشد كه بتواند با تلويزيون و رايانه رقابت كند. در دنيا به اين مسئله خيلي توجه مي‌شود. كتاب‌هاي كودك در دنيا چاپ‌هاي بسيار خوبي دارند ولي ما در اين مورد مشكل داريم. اين موضوع هم به نويسنده مربوط نمي‌شود. اگر به كتاب به‌عنوان محصول فرهنگي و يك كار گروهي نگاه شود مسلما نتيجه بهتري هم خواهند گرفت. از سويي، در چاپ كتاب كودك بايد موارد ديگري را هم در نظر گرفت. مثلا كتاب كودك بايد از جنسي باشد كه زود پاره نشود. كلمات آن درشت باشد. شكل كتاب هم بايد براي بچه جذابيت داشته باشد. در دنيا وقتي كتاب كودك درمي‌آيد عروسك‌هايش هم درمي‌آيد. وقتي بچه چيزي را به‌صورت متن مي‌بيند عروسك آن را هم لمس مي‌كند يعني وارد زندگي‌‌اش مي‌شود و امكان كتابخوان شدنش بيشتر است. اينكه بچه‌ها را مجبور كني هر كتابي را در دست بگيرند چون بهتر از آن وجود ندارد اصلا درست نيست. مسئله اين است كه ما در ايران چه ميزان به ادبيات كودك اهميت مي‌دهيم. چقدر كتاب مي‌خوانيم. در مدارس ما بچه‌ها محكوم به كتاب نخواندن هستند چون فقط بايد درس بخوانند. تا زماني كه كتاب خواندن يك كار لوكس محسوب مي‌شود، نمي‌توان بچه‌ها را كتابخوان كرد. به‌نظر مي‌رسد پيش و بيش از آنكه به فكر افزايش آمار كتابخواني در بزرگسالان باشيم بايد فكري به حال كتابخوان كردن بچه‌ها كنيم. چيزي كه انگار در جاهاي ديگر خيلي بيشتر جدي گرفته مي‌شود، آنقدر كه به قول ناصر يوسفي چنين شهروندي وقتي از كودكي به كتاب وابسته شود ديگر در بزرگسالي نگراني براي او نداريم. كتاب را نمي‌توان از او جدا كرد همانطور كه دستش را نمي‌شود قطع كرد.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: نیک صالحی]
[مشاهده در: www.niksalehi.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 292]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها