محبوبترینها
آیا میشود فیستول را عمل نکرد و به خودی خود خوب میشود؟
مزایای آستر مدول الیاف سرامیکی یا زد بلوک
سررسید تبلیغاتی 1404 چگونه می‌تواند برندینگ کسب‌وکارتان را تقویت کند؟
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1854681967
سنايي و ادبيات عرفاني
واضح آرشیو وب فارسی:سایت ریسک: سنايي و ادبيات عرفاني خبرگزاري فارس: در تاريخ ادبيات فارسي از « شعر قبل از سنائي و شعر بعد از سنائي» سخن گفته مي شود و اين بدان دليل است كه حكيم سنايي غزنوي بر فرهنگ و ادبيات پس از خود تاثير جدي گذاشت و روند شعر فارسي را متحول كرد و آغازگر و مؤسس مكتبي شد كه بعدها عطار و مولانا و حافظ آن را دنبال كردند. در تاريخ ادبيات فارسي از « شعر قبل از سنائي و شعر بعد از سنائي» سخن گفته مي شود و اين بدان دليل است كه حكيم سنايي غزنوي بر فرهنگ و ادبيات پس از خود تاثير جدي گذاشت و روند شعر فارسي را متحول كرد و آغازگر و مؤسس مكتبي شد كه بعدها عطار و مولانا و حافظ آن را دنبال كردند و به اوج رسانيدند. چنانكه مولانا مي گويد: ترك جوشي كرده ام من نيمه خام از حكيم غزنوي بشنو تمام عطار روح بود، سنايي دو چشم او ما از پي سنائي و عطار آمديم البته بايد توجه داشت كه اين تاثير گذاري سنايي و اهميت وي در تاريخ ادبيات فارسي و عرفان و تصوف، مربوط به مرحل? بعد از تحول دروني سنايي مي باشد، چه اينكه ايشان، نخست به عنوان شاعر هزل پرداز و ستايشگر پارسيان و درباريان مطرح بود، ولي بعد از مدتي، تحول دروني براي وي پديد مي آيد كه وي را از بذله گويي و ستايشگري به پارسايي و گرايش صوفيانه مي كشاند و در اين دوره از زندگي خويش، شعر فارسي را كه پيش از آن مملو از ستايش پادشاهان، شوخي و هزل و حتي كلمات ركيك بود، به عرفاني ترين سروده ها مبدل نمود و سبك جديد و مستقلي را براي شعر فارسي گشود كه امروز از آن، بنام ادبيات عرفاني ياد مي گردد. براي پي بردن به اهميت سنايي در تاريخ ادبيات فارسي و عرفان و تصوف و نقش و جايگاه وي در ادبيات عرفاني، لازم است كه نو آوري هاي و دوران ساز وي در زمين? شعر فارسي مورد توجه قرار بگيرد. به همين منظور آنچه كه در اين نوشتار دنبال مي شود، گذر اجمالي به اين نو آوري هاي سنايي مي باشد. نو آوري هاي ادبي سنايي: نوآوري هاي ادبي سنايي را مي توان به طور كلي در چهار قلمرو بيان كرد: 1- غزل سرائي: سنايي درسنت غزل فارسي دست به ابداعات و نوآوري هائي زد. از جمله اينكه شعر تغزلي تا آن وقت مستغرق در تجربه هاي زميني و شخصي بود لغات و اصطلاحات در معاني واقعي آن بكار برده مي شد كه براي آن وضع شده بود؛ از مي، شراب، زلف، ميخانه و ... همان چيزي اراده مي شد كه عرف مي فهميدند و اگر معناي مجازي به لغت مي دادند از حدود عرف و عادات بيرون نبود، مثلاً از عشق همان عشق زميني و صوري بين دو فرد اراده مي شد و خرابات به همان معناي قمار خانه، ميخانه و جاي زنان بدكار، بكار مي رفت . اما سنايي سنت غزل سرايي را به بعد تازه اي آراست و آن را ظرف عواطف ديني و عرفاني ساخت و مضمون هاي قلندرانه و ملامتيانه را به شعر در آورد به الفاظ و اصطلاحات معاني ديگري داد كه خيلي گسترده و وسيع از دايره آن الفاظ و اصطلاحاتي است كه در اوائل بكار برده مي شد، به گونه اي كه حتي خارج از فهم و تصور مي باشد. مثلا عشق را از انحصار صوري و مادي بين دو فرد بيرون آورد و بدان چنان معناي وسيع بخشيد كه تمام هستي در آن گنجانده شده و اساس هر كمالي گشته است. مرا عشقت بناميزد بد انسان پروريد اي جان كه با ياد تو در دوزخ توانم آرميد از جان از اين يك نوع دلشادم كه با عشق تو همزادم كه تا اين ديده بگشادم دلم عشقت گزيد اي جان در ره عشق كائنات همه شده از عجز خود برات همه عرش و فرش از نهاد او حيران بازگشته ز راه سرگردان يا سنايي با تغيير معناي اصلي خرابات كه قمار خانه و ميخانه است، به معني صوفيانه سروده است: در كوي خرابات مرا بار دهد به كمال و كرمش جان من اقرار دهد اي خوشا كوي خرابات كه پيوسته در او مرمرا دوست همي وعده ديدار دهد هر كه او حال خرابات بداند بدرست هر چه دارد همه در حال به بازار دهد خرابات در اين ابيات در همان معناي صوفيانه بكار رفته است كه همان مقام بيخودي كامل و ترك تعينات و تعلقات و خراب شدن و خراب كردن همه اوصاف و عادات مي باشد. هر چند پيش از سنايي مقدمات اين كار فراهم شده بود و در دو بيتي ها و رباعي هاي كه در قرن پنجم سروده شده است، الفاظ چون زلف، رخ، خط، خال،مي، خرابات و ... با معاني عرفاني بكار رفته است، اما سنايي بود كه اين قبيل استعارات و كنايات را آگاهانه در سطح وسيع در اشعار خود بكار برد . 2- نوآوري در مثنوي: آثار تصوف پيش از سنايي به نثر بود، ولي سنايي زبان تصوف را رسماً تغيير داد و هم به تصوف رنگ ديگري بخشيد و هم شعر فارسي را وارد ساحتي جديد كرد. سنايي با خلق آثار عرفاني تعليمي چون سيرالعباد و حديقه الحقيقه، مثنوي را قالب ادبيات تعليمي و فلسفي ــ عرفاني قرار داد. بويژه كتاب مثنوي حديقه الحديقه وي يكي از شاهكارهاي مهم ادبي زبان پارسي و در نوع خود بي نظير است و ظاهراً اولين كتابي مي باشد كه بر اين اسلوب و روش نگاشته شده است اين كتاب در حقيقت قبل از مثنوي معنوي بزرگترين بناي شعر تعليمي صوفيه بشمار مي آيد به همين جهت يكي از مؤثرترين آثار ادبيات تعليمي و صوفيانه بوده، چنانكه ديگر شاعران بزرگ پارسي از جمله مولوي و عطار مثنوي هاي خود را به شيوه سنايي ساختند و ديگران نيز مثنوي هاي بسياري به تقليد از شيوه سنايي آفريدند سنايي گرچه خود به سلسله و خانقاه منسوب نبوده است يا به شيوه مشايخ عصر خويش از طريق ايجاد سلسله براي دستگيري و ارشاد علاقمندان تلاش نكرده است، ولي به سبب خلق اين گونه منظومه هاي تعليمي فلسفي ــ عرفاني و انتشار آن نقش قابل ملاحظه اي در رشد و نشر تصوف و عرفان داشته است. 3- ادبيات انتقادي: سومين جلوه خلاق در كار حكيم سنايي، ادبيات انتقادي است. سنايي در قصايد اجتماعي و مثنوي هايش بويژه در كارنامه بلخ به انتقادات اجتماعي پرداخت و اين نوع ادبي را هم متحول ساخت. بسياري از سنت ها و باورهاي اجتماعي و اخلاقيات نادرست را به نقد كشيد و در غزل هاي قلندرانه خود به ستيز با جامعه ريا زده عصر بر خاسته و اعتراض خود را به معيارهاي جامعه آن روز نشان مي دهد. سنايي دراين گونه اشعار خود همگان را به نقد مي كشد،« از نقد كار علماي دين و زاهدان ريائي تا نقد صوفيان دكان دار تا بازاريان و ترازوداران دزد تا پادشاهان و وزيران و سپاهيان و همه و همه عناصر جامعه. در اين گونه شعر ها سنايي بي پرواترين نمونه نقد اجتماعي را عرضه مي كند و شجاعت او در اين راه تقريبا بي نظير است». البته در اين نوع ناصر خسرو پيشرو سنايي است و او قبل از سنايي بيرون از نظام حاكم ناقد و معترض وضعيت موجود بود و نظام حاكم و معيارهاي جامعه را با اشعار خويش به نقد مي كشيد. ولي به نظر برخي « اگر صورت كمال يافته اين نوع شعر را مورد نظر داشته باشيم نه مقدم دارد و نه تالي ... هيچ كدام از قصايد سياسي و اجتماعي قدماء با در نظر گرفتن دو سوي صورت و ساخت و معني و مضمون به پاي اين گونه شعرهاي سنايي نمي رسد.» در اينجا به برخي از قصايد اجتماعي و سياسي سنايي به عنوان نمونه اشاره مي شود: اي خداوندان مال، الاعتبار الاعتبار اي خداوندان قال! الاعتذار الاعتذار! سر به خاك آورد امروز آنكه افسر داشت دي تن به دوزخ برد امسال، آنكه گردون بود يار! ننگ نايد مر شما را زين سگان پر فساد؟ دل نگيرد مر شما را، زين خران بي فسار؟ اين يكي گه «زَين دين» و كفر را زو رنگ و بوي واندگر گه «فخر ملك» و ملك را زو ننگ و عار *** مسلمانان مسلمانان! مسلماني مسلماني! از اين آئين بي دينان پشيماني پشيماني! مسلماني كنون اسمي است بر عرفي و عاداتي دريغا كو مسلماني دريغا كو مسلماني؟ *** اين چه قرن است اينكه در خوابند بيداران همه وين چه دور است اينكه سر مستند هشياران همه سنايي براي اين گونه شعرهاي خويش كه جنبه انتقادي و اجتماعي دارد عنوان زهد و مثل را گزيده است . گذشته از اين گونه اشعار و ابيات كه صراحت در نقد و اعتراض هنجارهاي موجود در جامعه و يا مبارزه با ريا كاري و فساد دارد، يك وجه ديگر اشعار ملامتي و قلندري وي نيز همين جنبه ي انتقادي و اجتماعي آنها است و اصلاً چنين به نظر مي رسد كه فلسفه وجودي قلندريات سنايي، همين جنبه مي باشد و او اولين شاعري عارفي است كه با وارد كردن اشعار قلندري و ملامتي در ادبيات فارسي، مبارزه منفي را عليه دينداران رياكار آغاز كرد. جمع خراباتيان سوز نفس كم كنيد باده نهاني خوريد بانگ جرس كم كنيد نيست جز از نيستي سيرت آزادگان در ره آزادگان صحو و درس كم كنيد راه خرابات را جز به مژه نسپريد مركب طامات را زين هوس كم كنيد *** آن جام لبالب كن و بردارو مرا ده اندك تو خور اي ساقي و بسيار مرا ده هر كس كه نيايد به خرابات و كند كبر او را بر خود يار مده بار مرا ده مسجد به تو بخشيدم، ميخانه مرا بخش تسبيح ترا دادم و زنار مرا ده 4- قصه پردازي و تمثيل: قصه پردازي سنايي يكي ديگر از نوآوري هاي وي است. در روزگار سنايي موجي از توجه به داستان همه جا را فرا گرفته بود. پيش از سنايي، اخوان الصفا و ابو علي سينا از داستانهاي ساده تأويلات فلسفي ارائه كرده بودند و سنايي احتمالاً به تاثير از آنها داستان را به جانب انديشه هاي عرفاني كشاند و پايه گذار داستانهاي عرفاني در مثنوي شد . غير از حديقه و ديوان كه تمثيل ها و قصه هاي زيادي براي بيان مطالب عرفاني بكار رفته است، اصلاً كتاب سير العباد او يك كتاب تمثيلي عرفاني است كه شرح تكامل روح انسان را نشان مي دهد. نوآوري سنايي در قصه پردازي و تمثيل براي بيان لطائف و مطالب عرفاني، سر مشق بسياري از شاعران پس از خود گرديد و منطق الطير عطار و مثنوي معنوي مولوي در تمثيل و قصه پردازي از سنايي پيروي نموده و راه وي را ادامه داده اند، ولي با پختگي و سختگي بيشتر كه در آثار سنايي كمتر ديده مي شود. آنچه كه تاكنون بيان شد اشاره اي كوتاهي بود به نوآوري هاي سنايي در زمينه ادبيات فارسي كه مجموع آنها، خصوصاً نوآوري هاي وي در زمينه هاي غزل سرايي، مثنوي تعليمي و قصه پردازي، سبك و روشي را بنام ادبيات عرفاني پديد مي آورد و مشخص? اصلي اين سبك، اين است كه درونمايه هاي اصلي شعر فارسي را انديشه هاي عرفاني و آموزه هاي صوفيانه، تشكيل مي دهد.اين سبك، سر مشق و الگو براي بسياري از سرايندگان ادب فارسي گرديد، و از جمله عطار و جلال الدين بلخي به اين سبك اقتداء نموده و آن را به تكامل رسانيد. .......................................................................................................... منبع:www.imamhadi.com انتهاي پيام/
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: سایت ریسک]
[مشاهده در: www.ri3k.eu]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 876]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها