واضح آرشیو وب فارسی:دنياي اقتصاد: دانش - سنگوارهاي كه شكاف بين ماهي و جانوران خشكي را پر ميكند
دانش - سنگوارهاي كه شكاف بين ماهي و جانوران خشكي را پر ميكند
پيدا شدن سنگوارههاي جديدي كه به طرز بينظيري سالم ماندهاند، پرتو تازهاي بر يكي از رخدادهاي كليدي تاريخ تكاملي ما افكنده است. اين رخداد چيزي نيست مگر بيرون آمدن نياكانمان از آب و شروع ماجراجوييهايشان در خشكي. پر البرگ (P.Ahlberg)، پژوهشگر سوئدي دانشگاه اپسالا و همكارانش بخشهايي از اين جانور را بازسازي كردهاند و در شماره اخير ژورنال نيچر به شرح چگونگي اين تغيير شكل پرداختهاند.
دانشمندان از مدتها پيش ميدانستند كه نخستين جانوران خشكيزي داراي ستون فقرات يا «چهارپاها» (tetrapods)ـ نياكان دوزيستان، خزندگان، پرندگان و پستانداران از جمله خود ماـ در حدود 370 ميليون سال پيش و در دور دونين از گروهي از ماهيها تكامل يافتهاند. با اين همه و بهرغم اينكه دانشمندان طي اين مدت سنگوارههايي از ماهيهاي چهارپامانند و چهارپاهاي ماهيمانند كشف كرده بودند، اما اين سنگوارهها هنوز خيلي با هم فرق داشتند و هيچ تصوير كاملي از مراحل حد واسط اين تغيير بنيادي به دست نميدادند. تا اينكه در سال 2006 با كشف سنگواره تقريبا كامل چهارپاي ماهيمانند حد واسطي به نام تيكتاليك (tiktaalik)، اوضاع بهطرز چشمگيري تغيير كرد. هرچند كه با پيدا شدن تيكتاليك هم هنوز شكاف بين اين جانور و چهارپاهاي واقعي ابتدايي همچنان پر نشده باقي ماند. چهارپاهاي واقعي حيواناتي هستند كه به جاي بالههاي جفتي، دست و پا دارند.
اما اكنون، سنگوارههاي جديدي كه از چهارپاي بسيار ابتدايي موسوم به «ونتاستگا» (Ventastega)، متعلق به دوره دونين از كشور تازه استقلال يافته لتوني به دست آمده پرتوي بر اين مرحله كليدي از تغيير (گذار از آب به خشكي) تابانده است. پروفسور البرگ از گروه فيزيولوژي و زيستشناسي تكويني دانشگاه اپسلا ميگويد «ونتاستگا، نخستينبار در 1994 از روي سنگوارههاي تكهتكه و ناپيوسته توصيف شد اما بعدا در حفاريها، تعداد زيادي سنگواره جديد از اين جانور به دست آمد كه به طرز فوقالعادهاي سالم مانده بودند و اين امكان را براي ما فراهم آوردند تا تمام سر، كمربند شانهاي و بخشهايي از لگن آن را بازسازي كنيم.»
اين نمونههاي بازسازي شده كه توسط پروفسور البرگ و استاديار هنينگ بلوم و همكاران انگليسي و لتونيايي آنها ساخته شده، نشان ميدهند كه «ونتاستگا» بيشتر از تمام همدورهايهايش، نظير «آكانتوسگاه»، ماهيمانند (fish-like) بوده است. شكل جمجمه و الگوي دندانها روي آروارههايش دقيقا حد واسط بين شكل جمجمه و الگوي دندان در تيكتاليك و «آكانتوستگا»است. پروفسور البرگ ميگويد: «اگرچه كمربند شانهاي و لگن در «ونتاستگا» و آكانتوستگا» تقريبا يكي است اما با كمربند شانهاي تيكتاليك كاملا فرق دارد (لگن تيكتاليك ناشناخته باقي مانده است.) اين شباهتها و تفاوتها حاكي از آن است كه تغيير شكل از بالههاي جفتي به دست و پا در همان زمان رخ داده بود. به نظر ميرسد كه بخشهاي مختلف بدن «ونتاستگا» در دوره گذار از آب به خشكي با سرعتهاي متفاوتي تكامل يافتهاند.»
Science Daily,jun.27,2008
سه شنبه 29 مرداد 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: دنياي اقتصاد]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 1784]