واضح آرشیو وب فارسی:مهر: طالبي در گفتگو با مهر:لذت فيلمسازي حاشيهها را برايم بياهميت كرده است
محمدعلي طالبي كه در دهه 60 از پركارترين فيلمسازان سينماي كودك و نوجوان بود، پس از مدتها وقفه اين روزها با "ديوار" به سينماها بازگشته كه شخصيت اصلي آن نه كودك بلكه دختري جوان است كه ميكوشد آرزوهايش را عملي كند.
* خبرگزاري مهر ـ گروه فرهنگ و هنر: به نظر ميرسد نگاه حاكم بر "ديوار" كاملا حرفهاي است و با فيلمهاي قبلي شما فرق دارد. اينجا با قصهاي كلاسيك رو به رو هستيم، بازيگر حرفهاي و عوامل حرفهاي كنارتان بودهاند و از فضاي تجربي فيلمهاي قبلي فاصله گرفتهايد.
ـ محمدعلي طالبي، كارگردان فيلم سينمايي "ديوار": بخشي از اين مسئله به امكاناتي برميگردد كه براي توليد "ديوار" داشتم. اگر در فيلمهاي قبلي هم چنين شرايطي فراهم ميشد، حتما استفاده ميكردم. البته در فيلمهاي قبلي عوامل فني هميشه حرفهاي و درجه يك بودند، اما به دليل نوع قصهها و فضاي فيلمها از نابازيگر استفاده ميكردم.
هر چه امكانات بهتر داشته باشيد ظاهر فيلمتان حرفهايتر ميشود. در سينماي ايران 80 درصد كارگردانها با امكانات مالي و تكنيكي محدود كار ميكنند. عمده امكانات در بخش دولتي محدود شده و دست بخش خصوصي خالي است. فيلمسازاني كه فيلمهايشان كمتر سر و شكل حرفهاي دارد لزوما ضعيف نيستند. گاهي امكانات كمتر در اختيار آنها قرار گرفته و نتوانستهاند آنطور كه ميخواهند كار كنند.
گلشيفته فراهاني در "ديوار"
* پس شرايط توليد "ديوار" بهتر از فيلمهاي قبلي شما بوده؟
ـ كمي بهتر بود. اگر در فيلمهاي قبلي بايد با سرعت كار ميكرديم تا مدت فيلمبرداري پائين بيايد، اينجا اين حساسيت كمتر شده بود. هر چند بايد در كوتاهترين زمان فيلمبرداري تمام ميشد و به همين دليل بعضي سكانسها را نگرفتيم، اما امكان استفاده از بازيگر و عوامل حرفهاي را داشتيم.
* و اگر امكانات نبود، "ديوار" شبيه فيلمهاي قبلي ميشد؟
ـ دقيقا. در فيلم بعدي اگر امكانات بهتر از "ديوار" باشد، ميبينيد حاصل كار ضعفهاي كمتري خواهد داشت. وقتي كارگردان فرصت اين را داشته باشد كه چند ماه روي متن كار كند، سر صحنه دكور را عوض كند، در لباس بازيگر تغيير بدهد و ... نتيجه كار شسته رفته و حرفهاي ميشود.
* فيلمنامه كامل را به تهيهكننده داديد؟
ـ فيلمنامهاي را كه چند بار بازنويسي شده بود به تهيهكننده دادم. حدود سه سال روي آن كار كرده بودم. تهيهكننده وقتي فيلمنامه را خواند، پيشنهادهايي داشت كه بر مبناي آن يكبار ديگر فيلمنامه بازنويسي شد. قبل از شروع فيلمبرداري همراه گلشيفته فراهاني و حسن حسندوست يكبار ديگر فيلمنامه را بازنويسي كرديم.
* از ابتدا قصه درباره دختري جوان بود كه تصميم ميگيرد حرفه مردانه پدرش را دنبال كند؟
ـ از ابتدا همين خط را داشتيم.
* گفتيد سه سال روي فيلمنامه كار كرديد. روي مواردي خاص تحقيق كرديد؟
ـ با تعدادي از دختراني كه مثل شخصيت ستاره (گلشيفته فراهاني) از طريق حرفههاي مردانه كسب درآمد ميكردند، گفتگو كردم. بعضي از اين دخترها در پارك ارم و چند پارك ديگر و پيستها به موتورسواري مشغول بودند. ماهها حرفهايشان را ميشنيدم، ضبط و در نگارش فيلمنامه از آنها استفاده ميكردم.
* از ميان اين دخترها كسي مثل ستاره در ديوار مرگ موتورسواري ميكرد؟
ـ بله. اما مشكل آنها اين است كه بعد از مدتي نميتوانند حرفه خود را ادامه دهند. دختري 10 ساله در پارك ارم كار ميكرد كه دو خواهرش قبلا از اين طريق امرار معاش ميكردند و حالا نوبت او بود و آخرين سالهاي كارش را ميگذراند. دختري 16 ساله هم بود كه در پيست موتورسواري ميكرد و خيلي مهارت داشت. حتي در مقطعي فكر كردم نقش اصلي فيلم را به او بسپارم. چيزي كه در فيلم درباره ستاره و دنياي او ميبينيد به واقعيت نزديك است.
* گروهي اين انتقاد را به فيلم دارند كه با توجه به تفريحهاي امروزي، ديگر تماشاي موتورسواري روي ديوار مرگ براي كسي جذاب نيست. نمونههاي واقعي كه از نزديك ديديد، تماشاگر داشتند؟
ـ همان دختر 10 ساله كه در پارك ارم اين كار را انجام ميدهد، تماشاگران زيادي دارد كه اغلب آنها خانمها هستند. خانمها از اين جسارت و هيجان خوششان ميآيد. گويي بخشي از آرزوهايشان را در اين حركت ميبينند. من به جاهاي مختلف سر زدم و هر جا چنين اتفاقي ميافتاد مردم استقبال ميكردند.
* با توجه به سوژه فيلم ميشد نگاهي قهرمانپرورانه و هيجاني به آن داشته باشيد و جنبه ورزشي را تقويت كنيد، مثل تجربهاي كه در "خط پايان" داشتيد. اما شما سعي كردهايد قصه را در بستري اجتماعي روايت كنيد. در فيلمهاي قبلي هم به مسائل اجتماعي ارجاع دادهايد. نميخواستيد "ديوار" يك درام پرهيجان و پرتعليق باشد؟
ـ من چندان به ساخت فيلمهايي كه جنبه تجاري در آن پررنگ است، علاقه ندارم. ترجيح ميدهم فيلم قصهاي را روايت كند كه جنبه اجتماعي دارد. زماني كه جوانتر بودم "خط پايان" را ساختم كه پرفروش هم بود، اما آن نوع سينما را دوست ندارم و دنبال نكردم. آن زمان هم تهيهكننده در فيلمنامه مداخله كرد و مسيري را رفت كه من نميخواستم. شانس آوردم در "تيك تاك"، "چكمه"، "كيسه برنج" و "تو آزادي" به فضاي مورد علاقهام برگشتم.
هر چقدر بشود عميقتر به مسائل اجتماعي نگاه و آنها را در قالب قصهاي جذاب مطرح كرد، برايم دوستداشتنيتر است. "ديوار" كوششي است در اين مسير. ضعفهايي دارد و فكر ميكنم ميشد ابعاد اجتماعياش را تقويت كرد. طرح يك قصه تجاري ورزشي برايم جذابيتي نداشت و از رفتن به اين سمت پرهيز كردم.
* اشاره كرديد به جنبه تجاري فيلم توجه نداريد. فكر نميكنم از توفيق فيلم در گيشه ناراحت شويد. "ديوار" اين قابليت را دارد كه يكي از فيلمهاي پرفروش كارنامهتان باشد.
ـ هر فيلمساز دوست دارد فيلمش بيشتر مخاطب داشته باشد، اما اين به معناي فروش بيشتر نيست. اصلا سينماي ايران جز براي عدهاي كم از تهيهكنندهها و كارگردانها حرفه سودآور نيست. در شرايطي كه من كار ميكنم و با توجه به فاصله بين فيلمهايم، اگر بخواهم به جنبه تجاري توجه كنم بايد سراغ حرفهاي ديگر بروم.
* از اينكه كمكاريتان در سينما باعث شود از ياد برويد يا فرصت كاركردن را از دست بدهيد نگران نيستيد؟
ـ همه چيز در دنيا فراموش ميشود. بابت اين ماجرا نگران نيستم. سعي ميكنم پله پله حركت كنم، موانع را از سر راه بردارم و شرايط كار را به وجود بياورم. چون از فيلمسازي لذت ميبرم، حواشياش برايم مهم نيست.
* دو شخصيت مكمل در فيلم داريد كه شخصيتهايي مهم هستند. دوست ستاره و خبرنگار. دوست ستاره نمونهاي از دختراني است كه در فضاي سنتي زندگي ميكنند و قابل قبول هم هست. اما شخصيت خبرنگار سطحي است و از كنارش رد شدهايد. ميشد بين ستاره و خبرنگار رابطه عاطفي گذاشت كه براي مخاطب هم جذاب باشد.
ـ من شخصيت دوست ستاره را خيلي دوست دارم. حرفي كه او درباره دور ديوار زدن به ستاره ميگويد، نگاه او را تغيير ميدهد و ستاره را به فكر راه چاره مياندازد. اين دختر از رسيدن به آرزوهاي خود محروم و تسليم سرنوشت شده است. در دنياي واقعي شرايطي كه بعضي از دخترها دارند خيلي تلخ و تراژيك است، اما من در فيلم اين مسائل را تلطيف كردم. دوست ستاره است كه او را كامل كرده و اگر در پايان ستاره تصميم ميگيرد دوباره شروع كند، تحت تاثير حضور اوست.
* مضمون فيلم يعني مبارزه براي رسيدن به هدف، سالهاست در سينماي ايران غيبت دارد.
ـ بله. او به ستاره ياد ميدهد دلسرد نشود. هر چند خودش نميتواند به آرزوهايش برسد، اما ميداند ستاره اين قدرت را دارد. پس به او ياد ميدهد موانع را از سر راهش بردارد.
* به ماجراي خبرنگار و ارتباط عاطفي هم اشاره كنيد.
ـ در فيلمنامه اوليه ستاره برادر نداشت. پسري در ديوار مرگ با او كار ميكرد و رقيب او بود، اما عاشقش ميشد. در جلسات بازنويسي به نتيجه رسيديم اين قصه فرعي و خيلي تكراري است و فيلم را شبيه فيلمهاي دختر پسري ميكند و من اين را دوست ندارم.
شخصيت خبرنگار را وارد قصه كرديم كه فقط به بعضي تغييرهاي ستاره در مواجهه با او اشاره كنيم. ستاره به هر حال يك زن است و عاطفه دارد، خبرنگار و توجهي كه به ستاره نشان ميدهد باعث مي شود او از فضاي مردانه حرفهاش فاصله بگيرد. بيش از اين نميخواستيم به اين شخصيت نزديك شويم. سكانسهاي مشترك هم با حضور آنها گرفتيم، اما در نسخه نهايي حذف شد.
* و البته خبرنگار در نهايت به ستاره كمك نميكند.
ـ نمي تواند. اگر كمك كند كارش را از دست ميدهد. او هم تابع شرايط است و نميتواند آنطور كه ميخواهد رفتار كند.
* شما دهه 60 براي بچهها فيلم ميساختيد، شخصيت اصلي "ديوار"دختري جوان است. به نظر ميرسد قصد داريد به دنياي بزرگترها وارد شويد و براي آنها فيلم بسازيد.
ـ من فيلمنامههاي زيادي دارم كه شخصيتهاي اصلياش زنان هستند. تحقيقات زيادي هم درباره مسائل اجتماعي زنان داشتهايم و علاقمندم درباره اين قشر فيلم بسازم، اما شرايط توليد فيلمها پيش نيامده است. با توجه به مسائلي كه براي "ديوار" پيش آمد احساس ميكنم حتي نميتوانم از مقابل بنياد فارابي رد شوم. آنها با "ديوار" مشكل داشتند و قطعا فيلمنامهاي از من را تاييد نميكنند.
* با توجه به اكران محدود "تو آزادي"، چرا فيلم از تلويزيون پخش نشده است؟ با توجه به فضاي فيلم قطعا مخاطب تلويزيون با آن ارتباط برقرار ميكند.
ـ من اين فيلم را براي بچههاي كانون ساختم و دوست داشتم توجه جامعه را به وضعيت اين بچهها جلب كنم. يكسال با اين بچهها زندگي كردم و با توجه به واقعيت زندگي آنها فيلمنامه را نوشتم. وقتي فيلم تمام شد احساس كردم بنياد فارابي كه در فيلم شريك بود، اين نگاه را به فيلم ندارد و شرايطي پيش آوردند كه توليد "ديوار" هم متوقف شد.
من خيلي دوست دارم مردم فيلم را ببينند و به هدفي كه داشتم برسم، اما "تو آزادي" در فارابي مانده و كسي به پخش تلويزيونياش فكر نميكند. حتي فيلم وارد شبكه ويدئويي هم نشده است. من كه علاقمند به ساخت فيلم كودك و نوجوان بودم با اين اتفاقها، فلج شدم.
* انگيزهاي باقي مانده كه روزي براي مخاطب كودك و نوجوان فيلم بسازيد؟
ـ اين نوع نگاه كه در مديريت سينمايي وجود دارد باعث از بين رفتن سينماي كودك و بيانگيزه شدن كارگردانهاي اين سينما شده است. البته اين مسير متوقف نميشود و كارگردانهايي هستند كه با وجود مشكلات باز هم براي بچهها فيلم ميسازند، اما مشكلات كار، هر كارگرداني را بيانگيزه ميكند.
* * *
"ديوار" داستان تلاش دختري به نام ستاره است كه ميخواهد حرفه پدرش را كه در ديوار مرگ يك شهربازي موتورسواري ميكرده، پس از مرگ او ادامه دهد. گلشيفته فراهاني، مهرداد صديقيان، آزيتا حاجيان، محمد كاسبي، معصومه ميرحسيني و منوچهر آذري بازيگران فيلم هستند.
طالبي و شيرين بينا فيلمنامهنويسان، حسين جعفريان مدير فيلمبرداري، بهمن اردلان صدابردار، عبدالله اسكندري طراح چهره پردازي، محسن آهنگري طراح صحنه و لباس، محمد علينقي كني مدير توليد، ميترا محاسني عكاس و هارون يشايايي تهيهكننده "ديوار" هستند.
فيلم سينمايي "ديوار" در بخش مسابقه بيست و ششمين جشنواره فيلم فجر به نمايش درآمد و از چهارشنبه دوم مردادماه در گروه سينمايي آفريقا جايگزين "زنها فرشتهاند" شده است.
يکشنبه 6 مرداد 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: مهر]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 168]