واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: يكي از طرحهايي كه در زمان رضاخان بدنبال طرح متحدالشكل نمودن لباس مردان ارايه و اجرا شد، كشف حجاب زنان بود. اين طرح بسيار حساس و جنجال برانگيز بود به نحوي كه تمام طرحها و برنامه هاي قبل و بعد از خود را تحت الشعاع قرار داد و به همين نسبت نيز درگيريها و مخالفت هاي شديدتري نيز به همراه داشت زيرا اجراي چنين طرحي كه مخالفت علني با مذهب و فرهنگ ايران داشت به هيچ عنوان قابل هضم و قبول براي مردم نبود. بنيانگذار جمهوري اسلامي حضرت امام خميني (ره) در اين باره فرمودند: قضيه كشف حجاب مطلبي نبود كه اينها مي خواستند زنها را ، مثلا ده ميليون زن را بياورند و در جامعه وارد كنند . اينها دستوراتي بود كه از خارج مي گرفتند و براي اسارت ما اجرا مي كردند. و يا در جايي ديگر فرمودند: اينها مي خواستند زن را وسيله قرار دهند از براي اينكه سرگرمي حاصل شود براي جوانان و در كارهاي اساسي اصلا وارد نشوند. رهبر معظم انقلاب نيز در فرازي از بيانات خود در مورد قانون كشف حجاب فرمودند رضا خان قلدر وقتي خواست از غرب براي ما سوغات بياورد، اولين چيزي كه آورد عبارت از لباس و رفع حجاب بود ، آن هم با زور سرنيزه و همان قلدري قزاقي خودش. ايشان در بياناتي ديگر فرمودند: اسلام و انقلاب و امام آمد و در اين كشور زن را در مركز فعاليتهاي سياسي خود قرار داد و پرچم انقلاب را به دست زنان سپرد در حالي كه زن در همان حال توانست حجاب و وقار و متانت اسلامي و عفاف و دين و تقواي خود را حفظ كند. يك محقق و پژوهشگر كرماني با اشاره به اسناد موجود در زمينه مقابله زنان كرماني با قانون كشف حجاب رضا خاني به خبرنگار ايرنا گفت: با نگاهي گذرا به تاريخ ايران، اين حقيقت بيشتر آشكار مي شود كه كشف حجاب هيچگاه به رغم فشارها و جديتي كه از طرف دولت جهت تحقق آن اعمال مي شد نتوانست به دلخواه و آزادانه بصورت جامع اجرا شود. مجيد نيك پور افزود: به هر حال مسئله كشف حجاب يكي از وقايع تاريخي است كه چندي سوهان روح و جسم مردم ايران شد. او افزود: رضاخان پس از به قدرت رسيدن، اجراي چنين خواسته اي ( كشف حجاب زنان) را در ذهن مي پروراند اما پس از سفر به تركيه در سال 1313 هجري شمسي و مشاهده اقدامات آتاتورك در زمينه كشف حجاب، پوشيدن لباس به طريقه اروپايي، تراشيدن ريش، تغيير خط تركي به لاتين و تغيير تعطيلي از جمعه به يكشنبه در آنجا، براي اجراي چنين طرحي مصمم تر شد. نيك پور گفت: سخناني از رضاخان در كتاب محمود جم نخست وزير ايران در زمان كشف حجاب آمده است كه او به جم گفته است اين چادر چاقچورها را چطور مي شود از بين برد. دو سال است اين موضوع فكر مرا به خود مشغول داشته ، از وقتي كه به تركيه رفتم و زنهاي آنها را ديدم كه پيچه و حجاب را دور انداخته و دوش بدوش مردها كار مي كنند ديگر از هر چه زن چادري بود بدم آمده است، اصلا چادر و چاقچور دشمن ترقي و پيشرفت مردم ما است درست حكم يك دمل را پيدا كرده كه بايد با احتياط به آن نيشتر زد و از بينش برد. اين نويسنده و محقق كرماني اضافه كرد: بر اساس اين طرز تفكر رضاخان در پي مشورت با محمود جم تصميم گرفت در مجلس افتتاح دانشسراي مقدماتي تهران اين امر صورت عمل بخود گيرد. وي افزود: چون امكان مخالفت شديد مردم از اين امر بخوبي قابل پيش بيني بود براي نشان دادن اهميت و الزامي بودن كشف حجاب، زن و دختران رضاخان به همراه زنان وزرا و رجال به عنوان پيشگامان كشف حجاب در ايران اين امر را تحقق بخشيدند و در روز 17 دي 1314 بدون داشتن حجاب در جشن حاضر شدند. نيك پور گفت: براي عموميت پيدا كردن كشف حجاب در جامعه به دستور دولت، امر به برپايي مراسم اجباري كشف حجاب در تمام ايران شد و متعاقبا دولت با صدور بخشنامه هاي شديداللحني كارمندان و همسرانشان را با ارعاب، ملزم به شركت در مراسم جشنهاي مذكور كرد. اين محقق كرماني افزود: اجراي چنين مسئله اي كه مخالفت صريح با احكام قرآن، مذهب و فرهنگ اين جامعه داشت براحتي امكان پذير نبود و تبليغات و ارعاب نيز نتوانست كشف حجاب را در تمام اقشار جامعه تعميم دهد و مخالفت هاي شديدي بر عليه كشف حجاب در تمام ايران آغاز شد. نيك پور ادامه داد: مردم به حمايت از روحانيون دست به مخالفتهاي زيادي عليه اين موضوع زدند، در خراسان تظاهراتي عليه رفع حجاب برپا شد كه جريان كشتار مسجد گوهرشاد به همين دليل بود. اين پژوهشگر افزود: شيخ محمد بافقي در قم به اين عمل اعتراض كرد، رضا خان شخصا به قم رفت و ايشان را مورد ضرب و شتم قرار داد، آقا حسين قمي مرجع تقليد تصميم به ملاقات با شاه داشت تا وي را متقاعد كند كه از اين عمل چشم بپوشد، اما موفق نشد و به عراق تبعيد گرديد و در آنجا اعلاميه اي عليه كار دولت وقت ايران داد. او اضافه كرد: حاج شيخ عبدالكريم حائري يزدي از شدت ناراحتي و غصه بيمار شد و يك سال بعد از همان بيماري از دنيا رفت و با شدت عملي كه از طرف حكومت ديده شد، علما اكثرا گوشه نشيني و انزوا اختيار كردند. به گفته اين محقق هر چند عامل خشونت و شدت عمل توانست تا حدي مخالفتهاي علني را خاموش سازد اما مخالفتهاي غيرعلني توسط مردم آغاز شده بود و هر روز انسجام بيشتري مي گرفت. نيك پور گفت: بررسي اسناد تاريخي آن دوران نشانگر آن است كه مردم بويژه بانوان استان كرمان در برابر اين اقدام دولت و رضاشاه واكنش نشان داده و اعتراضاتي چه به صورت علني يا غير علني داشته اند. وي افزود: در اسنادي كه در سازمان اسناد ملي منطقه جنوب شرق در كرمان نگهداري مي شود به مخالفت بانوان استان كرمان با موضوع كشف حجاب اشاره شده است. وي اظهار داشت: در يكي از اين اسناد به تاريخ 23 اسفند 1314 مامور حكومت در زرند در اطلاعيه اي با توجه به اينكه عده اي از خانمها ترك چادر نكرده و در كوچه و بازار به همان وضع سابق اياب و ذهاب مي كنند به آنان اخطار داده كه بايستي چادر از سر برداشته و از هر طبقه اي كه باشند مجاز به رفت و آمد در كوچه و بازار با چادر نخواهند بود. در اين سند از مامورين امنيه زرند خواسته شده متخلفين را تحت تعقيب قرار دهند و به حكومت گزارش كنند. وي گفت: در سند ديگري به تاريخ 11 خرداد 1315 رييس الوزرا به والي كرمان مي نويسد: از قرار اطلاع بانوان در ولايات با چادر در معابر عبور و مرور مي كنند و حتي بعضي ها بطور مضحك خود را به اشكال مختلف و عجيبي درآورده و مستور مي دارند چون ادامه اين وضعيت غيرمطلوب و باعث مسئوليت است اكيدا مقرر مي گردد كه بايد نهايت مراقبت بعمل آوريد كه هر چه زودتر اين رويه متروك و هيچ كس از بانوان نبايد با چارقد در معابر ديده شوند و الا حكام در درجه اول مسئول و شديدا مورد مواخذه قرار خواهند گرفت. در سند ديگري به تاريخ 15 بهمن 1315 يك سال پس از فرمان كشف حجاب از پست امنيه زرند گزارش مي رسد كه هنوز خانمها با چادر و حجاب در كوچه و بازار عبور مي كنند و لذا لازم است بقيد فوريت قدغن (ممنوع) نماييد كه مامورين زنهايي را كه با چادر و چارقد مشاهده مي كنند چادر و چارقد آنها را برداشته به اين اداره تحويل نمايند. در سند ديگري از اداره امنيه بافت حدود يك سال و نيم بعد از دستور كشف حجاب اعلام شده كه بعضي از بانوان مجددا با لباس قديم و با داشتن چادر و چارقد ديده شده اند لذا از ماموران خواسته شده ضمن بازرسي در قراء اشخاص متخلف را به آن اداره اعزام كنند. در سند ديگري به سال 1317 فرماندار كرمان دو سال و نيم پس از كشف حجاب اعلام كرده كه هنوز بانوان با چادر و چارقد بيرون مي آيند و ضمن تاكيد بر اينكه آنها بايد مانند بانوان نهضت يافته لباس بپوشند و كلاه بگذارند گفته است خاطيان بشدت مجازات خواهند شد. اين محقق افزود: در نامه اي كه 16 بهمن سال 1320 شش سال بعد از قانون كشف حجاب از استاندار كرمان به نخست وزير وقت نوشته شده، وي حاضر نشدن همسران روساي ادارات لشكري و كشوري در مراسم جشن فرهنگ را گزارش كرده و گفته در اين جشن فقط سه نفر از بانوان آنها شركت كرده اند. وي در اين نامه گفته: اگر اين رويه ادامه پيدا كند با جامعه مستعدي كه بنده در كرمان مي بينم (ريشه دار بودن مذهب و سنتهاي اسلام) بدون ترديد تا چند ماه ديگر اصول روضه خواني و باز شيون كردن زنان و راه انداختن كتل و يدك و چادر سياه و پيچه شيوع پيدا خواهد كرد. استاندار وقت در اين سند از نخست وزير خواسته است به مسئولين تذكر داده شود تا در مجالس رسمي، روساي ادارات همسران خود را همراه بياورند و هر كس بدون عذري همسر خود را نياورد از حضور در مجلس محروم شود. نخست وزير وقت نيز در پاسخ اين نامه مجبور كردن مسئولين به اينكه بانوان خود را به مجالس بياورند را مقتضي ندانسته و تاكيد كرده كه بايد با ملايمت و نصيحت مردم را ملتفت كرد كه به قهقرا نروند. اين محقق و پژوهشگر افزود: بررسي اسناد و مدارك نشان مي دهد روند اجرايي كشف حجاب در سه مقطع سالهاي 1313 تا 1314 اقدامات تبليغاتي، آغاز 1315 تا 1317 اقدامات انتظامي در كنار اقدامات تبليغي و از اواسط سال 1317 پس از بي نتيجه بودن اقدامات مذكور تركيبي از روشهاي اداري (تهديدي)، انتظامي (خشونت) و تبليغاتي (تشويق و ترغيب) انجام شد. او اضافه كرد: اما در هر سه مرحله اين فرمان با واكنشها و اعتراضات مردمي روبرو و باعث عقيم ماندن طرح مذكور شد. نيك پور تاكيد كرد: كشف حجاب در كرمان به رغم سختگيري دولت و دستورالعملهاي متعدد، همواره با مخالفتهاي مردمي همراه بود. وي اظهار داشت: يكي از علماي برجسته آن زمان به نام آيت الله سيد علي موسوي به شدت عليه اين اقدام ايستادگي نمود و حتي رسالهاي در وجوب حجاب نوشت و در نهايت به صورت تبعيد در عبدالله آباد زرند منزوي گرديد. وي افزود: همچنين آيت الله حاج ميرزا محمد رضا مجتهد ، به رغم اعتقاد بعضيها نسبت به همراهي وي با كشف حجاب ، از مخالفين اين طرح بود. اين محقق و پژوهشگر گفت: اخيراً در بين اسناد آن دوران، نامهاي به دست آمده كه از سوي مويد احمدي ( نماينده وقت كرمان در مجلس شوراي ملي ) به ايشان نوشته شده و از مفاد اين نامه ميتوان علت حضور اجباري ايشان در مسجد جامع كرمان و اشاره به اين طرح را دريافت. نيك پور اضافه كرد: در اين نامه، مؤيد احمدي كه از بستگان آيت الله حاج ميرزا محمد رضا مجتهد بوده است، به ايشان دوستانه خبر داده كه رضا شاه از عدم حضور آيت الله در مجالس كشف حجاب به منظور حمايت از اين طرح به شدت عصباني شده، و پيغام دادهاند سريعاً به آيت الله كرماني خبر دهيد كه اگر در جمع مردم از اين طرح حمايت نكند، مطمئناً ايشان را به هندوستان تبعيد ميكنم. ك/4 657/2624
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 380]