تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
معرفی و فروش بوته گرافیتی ریخته گری
بهترین بروکر برای معاملات فارکس در سال 2024
تجربه رانندگی با لندکروز در جزیره قشم؛ لوکس‌ترین انتخاب
اکسپرتاپ: 10 شغل پردرآمد برای مهاجران کاری در کانادا
بهترین سایتهای خرید تیک آبی رسمی اینستاگرام در ایران
کدام رنگ کاغذ دیواری مناسب فضای شماست؟
چه چیزهایی دیگر در دکوراسیون مد نیست؟!
بررسی قیمت تیرچه + قیمت تیرچه کرومیت + قیمت یونولیت
خرید و قیمت ورق در مشاوران آهن + [مشاوره رایگان]
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1813207110
متن پيراسته معاهده زهاب ( 1049 ق / 1639 م ) ( 2)
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
متن پيراسته معاهده زهاب ( 1049 ق / 1639 م ) ( 2) نويسنده:ابوالفضل عابديني موارد مشترک « حدود و سنوري که در سمت بغداد واقع شده، محل هايي موسوم به جسان ( جصان ) و بادرائي( مدره ) است، متعلق به عثماني و قصبه مندليج و درتنگ و درنه با صحراهايي که مابين اين هاست، متعلق به عثماني و کوهي که در نزديکي واقع است، براي ايران باشد و سر ميل که براي در تنگ سنور معين شده است و درنه به عثماني واگذار شود و از عشيره جاف، قبايل موسوم به ضياء الدين و هارون متعلق به عثماني شود و زرد ولي ( هره ودوني ) براي ايران. قلعه زنجير که در روي کوه واقع است، خراب شود و دهاتي که در طرف غربي قلعه مهدومه مزبور واقع است، براي عثماني و دهاتي که در طرف شرق است، براي ايران باشد. در نزديکي شهر زور کوهي که در اطراف قلعه ظالم واقع شده و هر نقطه از آن مشرف به قلعه مزبور است، از جانب عثماني ضبط شود و قلعه اورمان با دهاتي که جزو توابع آن مي باشد، براي طرف مقابل. گدوک چغان براي شهر زور ستور معين شده، قزلجه و توابع آن به عثماني و مهربان با توابعش براي ايران باشد. طرفين مقرر داشتند که در سرحد وان قلعه قطور و ماکو و قارص و قطعه مغاز برد را منهدم سازند. طرفين تعهد نمودند که به مفاد صلح نامه وفادار بوده و جانب مصادقت و الفت و مدارا در پيش بگيرند. از ميامن اين صلح خير انجام، عموم خلايق شادان و اطراف ممالک آبادان و طبقات انام تا انقراض زمان در بسط امن و امان، آسوده حال و فارغ البال گردند و از دل صاف و نيت خالص به حکم « يا ايها الذين آمنوا اوفوا بالعهود» ععد کرديم که بدين قوانين مؤکده به ايمان وفا کنيم و از خلف و کسر آن اجتناب نمائيم. « فمن نکث فانما ينکث علي نفسه.» و السلام علي من اتبع الهدي .» ( اصفهاني، ص 1-270؛ قزويني، ص 53-50 ؛ اعتماد السلطنه، ص 3-941 ؛ مجموعه معاهدات، ص 4-191 ؛ مشير الدوله، ص80) نتايج و پيامدهاي معاهده زهاب اين سازش نامه که در محل زهاب به دستور شاه صفي و سلطان مراد چهارم در سال (1049ق / 1639م) با حضور صاروخان و محمدقلي خان، نمايندگان ايران، و مصطفي پاشا، نماينده عثماني، بسته شد، پيامدهاي سياسي، اجتماعي و اقتصادي ويژه داشت، زيرا اين معاهده، همان گونه که ديده شد، به طور کامل به نفع عثماني بود؛ آنان پس از کشمکش هاي طولاني بغداد را به طور رسمي از ايران جدا نمودند و در پي آن، بصره و همه بين النهرين را که از نظر اقتصادي و حمل و نقل و تجارت اهميتي ويژه داشت، متصرف شدند. شهرهاي مذهبي و عتبات عاليات از دست ايران خارج شد و رفت و آمد زوار در اين مناطق با مشکل رو به رو گرديد. بخشي از آذربايجان نيز به تصرف عثماني درآمد. در واقع با اين سازش شاه صفي در مدتي کوتاه، همه دستاوردهاي دوره شاه عباس را از دست داد. در مجله ايرانشهر، نشريه شماره 22 کميسيون ملي يونسکو در ايران، آمده است : « عهدنامه زهاب که در سال (1049 ق/ 1639م) منعقد گرديد، به جنگ هاي طولاني با ترکيه [عثماني] پايان داد. اگر چه ايران در آخرين جنگي که با ترکيه کرد، دچار شکست شد، مع ذالک مرزهاي آن از خطر محفوظ ماند و براي چندين سال بعد از آن تاريخ هيچ گونه تغييري در آنها پديد نيامد. با وجود آنکه دوره طولاني صلح به طور کلي به نفع مملکت بوده، ولي در عوض قواي نظامي به تدريج کفايت خود را از دست داد... » ( ايرانشهر، ج 1، ص 442) اين صلح خواسته هاي عثماني را تامين مي کرد؛ تسلط بر بغداد به دليل اهميت و موقعيت آن، آرزوي بزرگ عثماني ها بود. آنان با اين پيمان به آرزوي ديرينه خود رسيدند. تسلط بر بغداد، تنها تسلط بر يک شهر نبود، بلکه به منزله چيرگي بر يک ملت و کشور به حساب مي آمد. دولت عثماني در راه اين چيرگي، هزاران نفر سپاهي و چندين فرمانده ارشد و مقام عالي رتبه خود را ( از جمله محمد پاشا، وزير اعظم ) از دست داده بود( هدايت، همان، ص 6899) و هرگز فکر نمي کرد به اين آساني اين شهر مهم را دوباره به دست آورد. تسلط بر بين النهرين و راه هاي ارتباطي شرق و غرب، امتياز کمي نبود که نصيب عثماني شد. در تاريخ روضه الصفا آمده است : « ... بالجمله در عرض چهل روز قلعه بغداد مفتوح شد ( 18 شعبان 1047/ 1638 م ) و به غارت رفت و خلق عظيمي شهيد شدند و سر و سامان ضريح مبارکه امامين کاظمين به دست عدوان سپاه روميه به غارت رفت و به مضجع اولاد رسول (ص) جسارت شد ...» ( هدايت، همان، ص 9899) ايروان از آنِ ايران شايد بتوان گفت که از پيامدهاي مثبت اين معاهده براي ايران، امنيت و آرامش مرزهاي غربي کشور به مدت هشتاد سال و از همه مهم تر، تثبيت حاکميت ايران بر شهر و قلعه بسيار مهم ايروان بود، زيرا ايروان نيز همانند بغداد، هم اهميت استراتژيک بسيار داشت و هم تا آن تاريخ بارها ميان ايران و عثماني دست به دست شده بود و تصرف آن براي هر دو کشور اهميتي ويژه داشت. در آن روزگار ( 1044ق) قلعه وان در دست سپاه قزلباش بود، پس سلطان مراد با سپاهي پر شمار قلعه ايروان را محاصره نمود.( هدايت، ج 1، ص 6894) طهماسب قلي خان قاجار، پسر امير گوته خان، به قلعه داري پرداخت، اما چون به او کمکي نرسيد و از سويي از دست سپهسالار گرجي رنجيده خاطر بود، ايروان را به سلطان مراد تسليم نمود. سلطان مراد جمعي از سپاه عثماني را در آنجا گذاشته و طهماسب قلي خان را به عثماني فرستاد و خود به سوي تبريز حرکت کرد، تبريز را ويران نمود و به سرزمين خود بازگشت. شاه صفي در زمستان 1044 ق/ 1636 م . به تبريز رفت و دست به بذل و بخشش گشود و سپاهيان زيادي آماده کرده، حملات سنگيني به قلعه ايروان نمود و قلعه را به تصرف خود درآورد. «شاه صفي خود در جامع ايروان درآمده، شيخ عبدالصمد جبل عاملي، برادر شيخ بهاء الدين عاملي ( ره ) خطبه در جامع مزبور به اسم ائمه اثني عشري (ع) بخواند و به اسم شاه صفي ختم کرد...» ( اعتماد السلطنه، ص 936؛ هدايت، همان، ص 9897) و به دنبال آن همه ارمنستان و گرجستان نيز که اهميتي ويژه داشتند، به ايران تعلق گرفتند. شاه صفي ايالات ايروان را به کلبعلي خان، حاکم لار، سپرد و توپهايي گران بها را به اصفهان انتقال داد و خود به سوي اهر و اردبيل حرکت نمود. « از طرفي سلطان مراد در نظر داشت که به مناسبت فتح ايروان استقبال شاياني در ورود به استانبول از او به عمل آيد، اما طولي نکشيد که خبر فتح ايروان به دست سپاه قزلباش به سمع او رسيد ... » ( هدايت، همان، ص 6898؛ اعتماد السلطنه، ص 936) نتيجه گيري چنانچه ديده شد، معاهده زهاب به جنگ هاي بلند مدت ايران و عثماني پايان داد و دوران صلح حاصل از آن بيش از هشتاد سال ادامه يافت، اما از دست رفتن بغداد، عتبات عاليات، بصره و به طور کلي بين النهرين، غرور و سربلندي ملت سرافراز ايران را در هم شکست و همچنين اثر منفي بر سپاه دلاور دوران شاه عباس گذاشت و از آن بدتر اينکه شاه صفي به پيشنهاد وزيرش، ساروتقي، حکام ممالک را بر کنار کرد و هزينه دستگاه آنها را صرفه جويي نمود. بدين گونه به اصطلاح آن عصر ممالک به خاصه تبديل شدند و با اين کار نواحي مملکت از قدرت منسجم و مقتدر مرکزي که به هنگام ضرورت بتواند در برابر دشمن از آن دفاع نمايد و يا براي دفع هجوم دشمن، سپاه کافي و کارآمد در اختيار شاه بگذارد، محروم شد.(سيوري، ص 78؛ ايرانشهر، ج 1، ص 442) پيامدهاي اين کارها، به ويژه در دوره شاه سلطان حسين آشکار شد ؛ چنانچه امپراتوري صفوي در برابر عده اي افغان نتوانست پايداري کند و کشور در آن شرايط حساس نيروي دفاعي خود را از دست داد و بسيار آسان تسليم مهاجمان افغان گرديد. منابع: 1.اعتماد السلطنه، محمد حسن خان، منتظم ناصري، تصحيح اسماعيل رضواني، تهران : دنياي کتاب، 1364. 2.تاورنيه، ژان باتيست، سفرنامه تاورنيه، برگردان ابوتراب نوري، تصحيح حميد شيراني، اصفهان : کتابفروشي تأييد، ج 2، 1336. 3.حسيني تبريزي ( مشير الدوله )، جعفربن محمد تقي، رساله تحقيقات سرحديه، به اهتمام محمد مشيري، تهران : بنياد فرهنگ ايران، 1348. 4.زرين کوب، عبدالحسين، آن روزگاران، تهران : سخن، 1378. 5.سايکس، سرپرسي، تاريخ ايران، برگردان محمد تقي فخر داعي، تهران : علمي، 1335. 6. سيوري، راجر، ايران در عصر صفوي، برگردان کامبيز عزيزي، تهران : مرکز نشر، 1372. 7.شاملو، ولي قلي بن داود قلي، قصص خاقاني، تصحيح حسن سادات ناصري، تهران : وزارت ارشاد اسلامي، 1371. 8.شاو، استانفورد جي، تاريخ امپراتوري عثماني و ترکيه جديد، برگردان محمود رمضان زاده، مشهد : آستان قدس رضوي، 1377. 9.شعباني، رضا، تاريخ اجتماعي ايران در عصر افشاريه، تهران : قدس، 1367. 10.کميسيون ملي يونسکو در ايران، مجله ايرانشهر، ج 1، تهران : چاپخانه دانشگاه تهران، 1963/1342ش. 11.لاکهارت، لارنس، انقراض سلسله صفويه، برگردان اسماعيل دولتشاهي، تهران : انتشارات علمي و فرهنگي، 1380. 12.محمد معصوم بن خواجگي اصفهاني، خلاصه السير، به اهتمام ايرج افشار، تهران : انتشارات علمي، 1368. 13.مرعشي صفوي، ميرزا محمد خليل، مجمع التواريخ، به اهتمام عباس اقبال آشتياني، تهران : طهوري و سنائي، 1362. 14.مستوفي، محمد حسن، زبده التواريخ، به کوشش بهروز گودرزي، تهران : دانشگاه تهران، 1375. 15.وحيد قزويني، محمد طاهر، عباسنامه، به اهتمام ابراهيم دهگان، اراک : کتابفروشي داودي، 1329. 16.وحيد مازندراني، ع، مجموعه عهدنامه هاي تاريخي ايران از عهد هخامنشي تا عصر پهلوي، تهران : وزارت امور خارجه، 1350. 17.وزارت امور خارجه، گزيده اسناد سياسي ايران و عثماني دوره قاجار، تهران : دفتر مطالعات سياسي و بين المللي، واحد نشر اسناد، 1369. 18.هدايت، رضا قلي خان، روضه الصفاي ناصري، به اهتمام جمشيد کيانفر، تهران : اساطير، 1380. نشريه پايگاه نور شماره 25 ادامه دارد...
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 288]
-
گوناگون
پربازدیدترینها