محبوبترینها
آیا میشود فیستول را عمل نکرد و به خودی خود خوب میشود؟
مزایای آستر مدول الیاف سرامیکی یا زد بلوک
سررسید تبلیغاتی 1404 چگونه می‌تواند برندینگ کسب‌وکارتان را تقویت کند؟
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1854925196
رازمندي باد صبا در شعر حافظ (3)
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
رازمندي باد صبا در شعر حافظ (3) نويسنده: حسن نصيري جامي* 6- پرده دار حريم حرمت يار است: در ذهنيت شاعر، باد صبا کامرواترين و بهترين منزلت را در قرب يار دارد. مرتبه ي اين تقرب آن چنان است که او- به خصال غيرت و زيبايي- با يار همراه و همدم است و جانب زيبايي او را حفظ و رعايت مي نمايد. در اين تصويرگري، باد صبا همچون خدمتکاري وفادار و فداکار دايماً در خدمت و پرده داري يار است. من که باشم در آن حرم که صبا پرداه دار حريم حرمت اوست /(56) تو گر خواهي که جاويدان جهان يکسر بيارايي صبا را گو که بردارد زماني برقع از رويت /(95) 7- غيرتمند است. باد صبا- همچون عاشق- غيور و غيرتمند است. او راز و مرتبه ي زيبايي يار را به خوبي مي داند. که يار بهترين است- و بنابراين با عاشق هم رأي و همراه و هم نظر- به خصال غيرت ورزي، جانب انصاف را نيز رعايت مي نمايد: مي خواست گل که دم زند از رنگ و بوي دوست از غيرت صبا نقشش در دهان گرفت /(87) 8- عيسي دم است و حيات مي بخشد. مي دانيم جان بخشي حضرت عيسي (ع) به مردگان از سر اعجاز و معجزه بوده است اما در ذهنيت شاعرانه، باد صبا اين منش و کارکرد را به خوبي و زيبايي داراست و مگر نه اينکه از کوي يار مي آيد و بوي و نهکت او را دارد و مي تواند جان مرده و دل خسته شاعر را زنده نمايد و حيات و جاني ديگر بخشد، پس: هميشه وقت تو اي عيسي صبا خوش باد که جان حافظ دلخسته زنده شد به دمت /(93) 9- بشارت بخش بهبودي و شادي و شادي و خرمي است. محوري ترين کارکرد و صفت باد صبا از اين منظر «نشاط و شادخيزي» است: بوي بهبود ز اوضاع جهان مي شنوم شادي آورد گل و باد صبا شاد آمد /(173) صبا به تهنيت پير مي فروش آمد که موسم طرب و عيش و ناز و نوش آمد /(175) 10- باد صبا از کوي دوست مي آيد. باد صبا محيط بر خاک و کوي يار است و هميشه از آن جانب مي آيد با بهترين رهاوردها! مشکين از آن نشد دم خلقت که چون صبا بر خاک کوي دوست گذري نمي کني /(482) 11- مظهر مسکيني و بي حاصلي است. باد صبا سرگردان است و عاشق- از سرگرداني يار- هميشه سرگردان و بي حاصل و ناکام است و از اين رو شاعر خود را به آن مانند کرده است: من و باد صبا مسکين دو سرگردان بي حاصل من از افسوس چشمت مست و او از بوي گيسويت /(95) 12- پريشان گوست. عاشق در اضطراب و آشفتگي است و باد صبا در تنعم و خوشي بي درد است و جانب نگه دار نيست و از اين روي، نشان يار و شرح مشتاقي دلداده را آشفته و پريشان مي گويد: نشان يار سفر کرده از که پرسم باز که هر چه گفت بريد صبا پريشان گفت /(88) در چنين زلفش اي دل مسکين چگونه اي کاشفته گفت باد صبا شرح حال تو /(408) 13- همدم و همراز شاعر است. البته اين همدمي و همرازي بيشتر به پندار شاعر است و باد صبا بيشتر همراه و شاهد خونين دلي عاشق است و به خصلت اين همراهي مي تواند «همراز» نيز باشد و واگويه ي دلتنگي ها و رشک و غيرت شاعر را بشنود: با صبا در چمن لاله سحر مي گفتم که شهيدان که اند اين همه خونين کفنان /(387) حسن فروشي گلم نيست تحمل اي صبا دست زدم بخون دل بهر خدا نگار کو؟/(414) 14- همدم و همراز بلبل است. «بلبل» يکي از عناصر پايدار ادب دلدادگي است؛ بلبل مي تواند نمادي از عاشق دلداده باشد و يا وجهه اي از خوش گويي و گشاده زباني و فصاحت عاشقانه در شرح دلدادگي و پريشاني باشد. اين دو جنبه و رويکرد به زيبايي در شعر حافظ آمده است: سحر بلبل حکايت با صبا کرد که عشق روي گل با ما چه ها کرد /(130) چون صبا گفته حافظ بشنيد از بلبل عنبر افشان به تماشاي رياحين آمد /(176) 15- با طبيعت هم نشين است. و جانب نشاط و زيبايي يار را نيز در طبيعت- بنا به صفاي دلدادگي- رعايت مي کند: گذار کن چو صبا بر بنفشه زار و ببين که از تطاول زلفت چه بيقرارانند /(195) ز شرم آنکه بر وي تو نسبتش کردم سمن بدست صبا خاک در دهان انداخت /(16) 16- خاصيت غنچه گشايي دارد: اين خصلت، باوري دير پا و ديرينه در ادب فارسي و ذهنيت عامه است که باد صبا وظيفه ي غنچه گشايي دارد و گره بند غنچه را وا مي نمايد: چندان چو صبا بر تو گماردم دم همت کز غنچه چو گل خرم و خنان بدر آيي /(494) اي صبا امشبم مدد فرماي که سحرگاه شکفتنم هوس است /(494) 17- بوي خوش از طره ي يار مي گشايد. به خصلت غنچه ي گشايي در طبيعت، باد صبا مي تواند بوي خوش طره ي يار را- که چون نافه خوش بوست- بگشايد و هويدا کند؛ نافه گشاست، طره گشاست. (بين سياهي طره و خوش بويي آن و سياهي و خوش بويي نافه تناسب است و ضمناً خون بودن نافه و خونين دلي عاشق مشتاق نيز): به بوي نافه اي کاخر صبا زان طره بگشايد ز تاب جعد مشکينش چه خون افتاد در دلها /(2) 18- غماز و سخن چين است. از مشهورترين خصال باد صباست. نمامي و غمازي مي کند و حاصل اين غمازي را افشا مي کند- که از ديگر خصال صباست؛ گفته ايم- اين خصلت نمونه هاي فراواني دارد: چو دام طره افشاند زگرد خاطر عشاق به غماز صبا گويد که راز ما نهان دارد /(120) کس نيارد بر او دم زند از قصه ما مگرش باد صبا گوش گزاري بکند /(189) ترا صبا و مرا آب ديده شد غماز وگرنه عاشق و معشوق راز دارانند /(195) اي جان حديث ما بر دلدار باز گو ليکن چنان مگو که صبا را خبر شود /(226) حافظ چو نافه سر زلفش بدست توست دم در کش ارنه باد صبا را خبر شود /(226) 19- بيمار است. بيماري صبا به جهت آهسته خيزي و ورزش ملايم و آرام آن است و در برابر بادهاي تند و سريع از آن به بيمار تعبير شده است.(1) چون صبا با تن بيما و دل بي طاقت به هوا داري آن سرو خرامان بروم /(359) با صبا افتادن و خيزان مي روم تا کوي دوست وز رفيقان ره استمداد همت مي کنم /(352) دل ضعيفم از آن مي کشد به طرف چمن که جان ز مرگ به بيماري صبا ببرد /(129) 20- متنعم و بهره ور از مجاورت و وصال يار است. گويا محبوب جانب باد صبا را دارد و او را از هم نشيني و وصال خود متنعم و بهره ور مي سازد و از اين روي مايه ي رشک و حسد و فغان دلداده است: به هر بلبل عاشق در افغان تنعم از ميان باد صبا کرد /(130) خود را بکش اي بلبل ازين شک که گل را با باد صبا وقت سحر جلوه گري بود /(216) 21- چاره گر است. صد تدبيرگر درد دلدادگي و «داناي کل» رازهاي دلدادگي ست: صبا گر چاره داري وقت وقت است که درد اشتياقم قصد جان کرد /(137) 22- الهام ده و آگهي رسان است. به دلداده نويد و آگهي بهبودي مي رساند و الهام بخش صبر و ظفر است: نسيم باد صبا دوشم آگهي آورد که روز محنت و غم رو به کوتهي آورد /(147) 23- بد عهد و پيمان شکن است. از خصال ناروا و ناپسند صباست و دلداده از بد عهدي او درگلايه و دلگيري است. دست در حلقه آن زلف دو تا نتوان کرد تکيه بر عهد تو و باد صبا نتوان کرد/(136) در آرزوي خاک در يار سوختيم يادآور اي صبا که نکردي حمايتي/(437) 24- کرم بخش است. گره بستي دلدادگي و کار بسته عاشقي را به مشامه ي کرمش مي گشايد: يارب کي آن صبا بوزد کز نسيم آن گردد شمامه کرمش کارساز من /(400) هواي منزل يار آب زندگاني ماست صبا بيار نسيمي زخاک شيرازم /(333) 25- تنها شاهد و گواه عاشق مهجور است. عاشق گريزان و خلوت نشين در ماجراي عشق و دلدادگي تنها شاهد و گواهش باد صباست اين ظرافت را به زيبايي در اين ابيات مي يابيم: از صبا پرس که ما را همه شب تا دم صبح بوي زلف تو همان مونس جانست که بود /(213) صبا بگو که چها بر سرم درين غم عشق ز آتش دل سوزان و دود آه رسيد /(242) حضور فراوان و سبک روحي «باد صبا» در شعر حافظ، رمزي از حيات از حيات مندي و زندگي بخشي و شور آفريني است. دامنه اين روح جاري، آن چنان است که گاهي «باد» و «نسيم» نيز به صورت عام در معنا و محل «باد صبا»- آن گونه که برشمرديم؛ با همان منش ها به کار رفته است: باد= باد صبا؛ عيسي دم و جانبخش: از دست رفته بود وجود ضعيف من صبحم به بوي وصل تو جان باز داد باد/(102) باد= باد صبا؛ خوش بويي: چو باد عزم سر کوي يار خواهم کرد نفس به بوي خوشش مشکبار خواهم کرد /(135) نسيم= باد صبا؛ بيماري و آهسته خيزي: با ضعف و ناتواني همچون نسيم خوش باش بيماري اندرين ره بهتر ز تن درستي/(434) نسيم سحري= باد صبا؛ پيام رساني (همانند باد صبا مورد خطاب است) اي نسيم سحري خاک در يار بيار که کند حافظ از و ديده دل نوراني /(472) اي نسيم سحري بندگي من برسان که فراموش مکن وقت دعاي سحرم /(328) پی نوشت ها : *دانشجوي دکتراي زبان و ادبيات فارسي دانشگاه آزاد اسلامي مشهد 1. آيينه جام (شرح مشکلات ديوان حافظ)، 106. منابع و مأخذ: - آيينه جام (شرح مشکلات ديوان حافظ)، دکتر عباس زرياب خويي، انتشارات علمي، اول، بي تا. - حافظ؛ قزويني- غني اساطير، دوم، 1368 (ادبيات و شماره غزل ها بر اين اساس است.) - حافظ نامه 1 و 21، بهاءالدين خرمشهاي، علمي و فرهنگي+ سروش، دوم، 1367. - شعر زندگي حافظ، به کوشش دکتر منصور رستگار فسايي، نشر جامي، چهارم، 1367. - نگاهي به سپهري، سيروس شميسا، مرواريد، 1370. - يادداشت هاي دکتر قاسم غني در حواشي ديوان حافظ، علمي، سوم، 1368. پايگاه نور- ش18
#فرهنگ و هنر#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 2051]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها