واضح آرشیو وب فارسی:خراسان: آشنايي با ضرب المثل ها
امثال و حكم مثل قديمي ترين ادبيات بشر است و انسان ها قبل از آن كه شعر بگويند و خط را اختراع كنند مثل را به وجود آورده و در محاورات خود به كار برده اند.
آن چه امروز به عنوان مثل از آن ياد مي كنيم چكيده اي از اعمال، رفتار و افكار انسان است كه برايشان به صورت تجربه حاصل مي شود.
درك، هوشياري و دقت باعث مي شود ادبياتي به وجود آيد كه در قالب مثل نمود پيدا كند.
آنان كه امثال و حكم را به وجود مي آورند انسان هايي هستند كه از گذشته ديگران و زندگي خويش خوب درس گرفته اند و روزگار و آن چه را در آن اتفاق مي افتد معلم خوبي مي دانند و از آن بهره مي گيرند.
امثال و حكم يك شبه پديد نيامده بلكه براي به دست آوردن آن نياكان ما زحمات زيادي متحمل شده و در گذر زمان سينه به سينه منتقل شده و امروز پشتوانه قوي و محكم فرهنگي ما قرار گرفته تا در زندگي از آن بهره بگيريم.
در اين جا گزيده اي از امثال و حكم بشرويه كه يادگار فرهنگي، اجتماعي، اخلاقي و ... است مي تواند از جنبه هاي تربيتي و اخلاقي در زندگي فردي و اجتماعي موثر و مفيد واقع شود آورده شده است تا به دنبال آن بسياري از تجربه ها را دوباره تجربه نكنيم و اين خود موجب پيشرفت جامعه مي شود.
ادم بچه خرد بيس دستاس دميخ كنه
آدم صاحب بچه كوچك بايد آسياب دستي را از ميخ آويزان كند.
اين اصطلاح نصيحتي است به مادراني كه فرزند خردسال دارند و گوشزد مي كند بايد اشياي خانه را از دسترس كودك دور كنند حتي آسياب دستي را كه وزن زيادي دارد! زيرا كودكان كنجكاو هستند و به همه چيز دست مي زنند و احتمال خطر براي آنان وجود دارد.
ادم به اميد زنده س! يعني انسان به اميد زنده است.
اين ضرب المثل را خطاب به كساني مي گويند كه از آينده خود نااميد هستند.
ادم به رو وا مره نه به در وا يعني انسان به روي گشاده مي رود نه به در گشوده.
انسان به خانه اي مي رود كه صاحب خانه با روي گشاده و خوش رويي از او استقبال كند و به جايي نمي رود كه تنها در را به روي او باز كنند.
ادم د زير سنگ بشه به از اونه كه د زير ننگ بشه
آدم در زير سنگي باشد بهتر از آن است كه در زير ننگي باشد.
كنايه از اين كه براي انسان تحمل سختي ها از تحمل ننگ بهتر است.
ارزو بخر، انبوه بخر يعني ارزان بخر، انبان بخر
اگر جنسي ارزان است معمولا كيفيت ندارد در اين مثل مي توان هم كلمه انبوه در نظر گرفت و هم انبون (انبان) زيرا با پول كم مي توان كالاي بي كيفيت را به مقدار انبوه خريداري كرد يا با پول كم فقط مي توان كالاي بي كيفيت را به مقدار انبوه خريداري كرد يا با پول كم فقط مي توان كالاي كم ارزشي مانند انبان خريد.
از اتشش گرم نشدم از دودش كور شدم
كنايه از اين كه علاوه بر آن كه از جانب او سودي به من نرسيد ضرري هم متوجه من شد يعني از او به جاي نعمت زحمت ديدم.
از دور دس به اتش مدره يعني از دور دست به آتش مي گيرد.
در مورد كسي به كار مي رود كه شاهد واقعه يا داخل سختي و محنت ديگران نيست ولي بدون اطلاع از كم و كيف آن و آن چه بر مبتلايان گذشته است اظهار عقيده مي كند.
اگه گوش عزيزه، گوشوره هم عزيزه
اگر گوش عزيز است گوشواره هم عزيز است يعني اين كه اگر فلان نفر عزيز است وابستگان او هم بايد عزيز باشند اين مثل را در مقام گوشزد يا توبيخ به شخصي گويند كه براي كسي احترام و حرمت قائل است ولي براي فرزندان او يا ديگر وابستگان او ارزش و احترامي قائل نمي شود.
به نوم ما به كوم دگر يعني به نام ما، به كام ديگران.
در مورد كسي مي گويند كه از اعتبار افراد معتبر استفاده كرده و از ديگران چيزي به نام آنان بگيرد يا از شخصيت نيك ديگري استفاده كرده سودي ببرد.
برگرفته از كتاب امثال و حكم محلي بشرويه
جمعه 8 آذر 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خراسان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 3340]