واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: نگاه به جنگ در ادبياتنظر عده اي از صاحبان قلم درباره ي ادبيات پايداري و دفاع مقدسشايد اين فکر وجود داشته باشد که هرکس توان وارد شدن به اين عرصه را ندارد، ولي هرگز ممانعتي از سوي نويسندگان دفاع مقدسي براي حضور هر طيف ديگري ايجاد نشده و مقابل آنها موضع نگرفتهاند.
راضيه تجار: هنوز صدها داستان و رمان ميتوان از جنگ نوشتراضيه تجار،نويسنده ادبيات انقلاب و دفاع مقدس گفت: ما تا الان فاصله زيادي از پايان جنگ نگرفتهايم و به گمان من جنگي که بر مردم ما تحميل شد، داراي ابعادي گوناگون است که مي توان از دل آن هزاران اثر بيرون کشيد پس بر همين اساس نمي توان گفت آثاري که در اين زمينه نوشته شدهاند کافي است.تجار گفت: نويسندگان تلاششان را کردهاند و ميکنند، اما ما نبايد انتظار داشته باشيم روزي فرا برسد که ادعا کنيم همه چيز در مورد جنگ نوشته شده است؛ چون همان گونه که گفتم ابعاد اين جنگ بسيار عظيم است؛ حرف من کم کاري در اين زمينه نيست، بلکه تاکيد بر کار بيشتر است.اين نويسنده تاکيد کرد: بسياري از وقايع جنگ خصوصا در زمينه حماسه آزادسازي خرمشهر هنوز ناگفته باقي ماندهاند و گمان نميکنم هيچ هنرمندي بر اين باور باشد که همه چيز گفته شده؛ اما گفتن بيشتر در اين زمينه ساز و کارهايي مي خواهد که مراکز فرهنگي بايد به آن توجه داشته باشند.تجار يادآور شد: نوشتن از جنگ، تاريخ خاصي ندارد؛ پس زياد نبايد عجله کرد، همان گونه که گفتم موارد زيادي از جنگ ناگفته باقي مانده که گفتنشان دغدغه هر نويسنده و هر هنرمندي است و من هم کمابيش در اين باره خواهم نوشت.منصور انوري: تقويت ادبيات دفاع مقدس در گرو ارتقاي کلي ادبيات استمنصور انوري نويسنده و پژوهشگر درباره جايگاه فعلي ادبيات دفاع مقدس در کشورمان گفت: آنچه تاکنون درباره جنگ انجام شده بيشتر جنبه مستندنگاري دارد و گاهي فکر ميکنم اگر ادبيات داستاني قويتري داشتيم، اين رويکرد و قالب مستند ميتوانست در بافت ادبي حل شود.وي ادامه داد: البته گاهي رويکرد داستاني به مستندات لطمه ميزند، ولي اين دليل نميشود در قالب تاريخ شفاهي و خاطرهنگاري به جنبههاي ادبي دقت نشود و اتفاقا هرقدر اين مستندنگاريها ادبيتر شوند، تاثيرگذاريشان بيشتر ميشود.اگر ما به وضعيت ادبيات داستانيمان سر و سامان بدهيم، بپذيريم بايد قويتر باشيم و جايگاه فعلي خودمان را درست تشخيص وضع ادبيات دفاع مقدس هم بهتر ميشود.اين پژوهشگر با رد اين موضوع که برخي نويسندگان ژانر دفاع مقدس درباره طيف ديگر نويسندگان صفبندي کرده و مانع ورود آنها به اين حوزه شدهاند، بيان کرد: شايد اين فکر وجود داشته باشد که هرکس توان وارد شدن به اين عرصه را ندارد، ولي هرگز ممانعتي از سوي نويسندگان دفاع مقدسي براي حضور هر طيف ديگري ايجاد نشده و مقابل آنها موضع نگرفتهاند.انوري ادامه داد: اگر ما به وضعيت ادبيات داستانيمان سر و سامان بدهيم، بپذيريم بايد قويتر باشيم و جايگاه فعلي خودمان را درست تشخيص وضع ادبيات دفاع مقدس هم بهتر ميشود. محسن پرويز: آزادي خرمشهر تا سالها ميتواند دستاويز خلق داستان باشدمحسن پرويز، رئيس هيئت مؤسس انجمن قلم درباره ادبيات مقاومت و دفاع مقدس گفت: آثار توليد شده در حوزه دفاع مقدس در ژانرهاي مختلف اعم از ادبي، شعر و داستان و بخشي هم درباره زندگينامه داستاني است؛ البته بخشي هم شامل خاطرات و بخشي هم در ارتباط با فضاي پژوهشي و گردآوري و تدوين اسناد بوده است.وي گفت: در برخي از حوزهها با رشد خوبي مواجه بوديم و در اين مسير به بلوغ هم رسيديم که از جمله بحث خاطرات و بازآفريني خاطرات است که شايد به نوعي به حوزه داستان هم مربوط باشد.پرويز در ادامه ضمن اشاره به برخي از آثار عنوان کرد: برخي از اين آثار از استقبال خوبي برخوردار شدند، مثلا خاطرات خلبانان نيروي هوايي هم آثار خواندنيتري بود و هم از حداقلهاي هنري هم برخوردار بود.وي با اشاره به حوزه داستان عنوان کرد: اما در حوزه داستان به معناي واقعي و بخشي که خلاقيت و خيال در آن نقش محوري داشته باشد آثاري خوب توليد شده، اما معتقدم کافي نبوده و هنوز ابعاد زياد وقايع دفاع مقدس مانده که دستمايه داستان قرار نگرفته است.
داوود اميريان: نگاه به جنگ در ادبيات جدي استداوود اميريان نويسندهي ادبيات دفاع مقدس، در ارزيابياش از ادبيات دفاع مقدس، گفت: دههي 60، دههي جنگ بود و ما در بطن جنگ بوديم و کارهايي که در حوزهي ادبيات انجام ميشد، بايد حماسي ميبود. اين زمان در ادبيات ايجاب ميکرد که همپاي رزمندگان و دفاع حرکت کنيم. البته کارهاي اين دوره ضعيف و شعاري بود. در دههي 70، کمي از اين فضا فاصله گرفتيم و آثاري مانند «من او»ي رضا اميرخاني شکل گرفت و کارها پخته شد. کساني مانند احمد دهقان، محمدرضا کاتب، مجيد قيصري، حميدرضا شاهآبادي، حبيب احمدزاده، حسن بنيعامري، محمد بکايي، محمود جوانبخت و محسن مؤمني بسيار خوب کار کردند. اينها بيشتر کساني بودند که رزمنده بودند و بعد از جنگ به نوشتن روي آوردند. آنها آمدند تا آن چيزي را که ديده بودند، بنويسند و از واقعيتها حرف بزنند.اين نويسنده خاطرنشان کرد: از نيمهي دوم دههي 70، اين طيف دو قسمت شدند؛ طيفي که نگاه واقعي به جنگ داشتند و طيفي ديگر که شعاري و حکومتي نگاه ميکردند. اميريان با اشاره به روند ادبيات جنگ در دههي 80 اظهار کرد: در دههي 80 اين اختلافها بيشتر شد. او با اشاره به اين موضوع که جاي نگاه به زندگي اجتماعي در ادبيات جنگ خيلي خالي است، خاطرنشان کرد: ما به زندگي اجتماعي آدمهاي جنگ نگاه نکردهايم. هيچگاه نميگوييم رزمندهاي مانند حسن باقري که دانشجو بوده و به عنوان خبرنگار به جبهه ميرود، زندگي شخصياش چگونه بوده است. او سه روز به مرخصي ميآيد و در اين سه روز، نامزد و عقد و ازدواج ميکند و الآن دختري دارد که در آمريکا تحصيل ميکند.او سپس به مشکلات سد راه نويسنده براي نوشتن از دفاع مقدس اشاره و عنوان کرد: سرداران جبههنديده، بعضي مسؤولان فرهنگي و مميزي و فشار و تهمت جلو نويسنده را براي نوشتن ميگيرند.نکته مغفول در رمانها و داستانهايي که مضمون و موضوعشان حول محور جنگ است، اين است که از 300 سال قبل به اين طرف، جنگ 8 ساله اولين جنگي بوده که ما در آن بازنده نبودهايم و يک وجب از خاکمان را هم ندادهايم.شيرزادي: معتقدم هنوز ژانري به نام ادبيات جنگ نداريمعلياصغر شيرزادي ، در پاسخ به اين سوال که با توجه به گستردگي کارهاي ادبي در حوزه دفاع مقدس، آيا ميتوان از ژانري با اين عنوان نام برد؟ گفت: در سالهاي اخير کار در اين حوزه با نوعي اقبال مواجه بوده، اما معتقدم هنوز نميتوان نام ژانر را بر ادبيات جنگ گذاشت.نويسنده رمانهاي «طبل آتش» و «هلال پنهان» افزود: نکته مغفول در رمانها و داستانهايي که مضمون و موضوعشان حول محور جنگ است، اين است که از 300 سال قبل به اين طرف، جنگ 8 ساله اولين جنگي بوده که ما در آن بازنده نبودهايم و يک وجب از خاکمان را هم ندادهايم.وي ادامه داد: نکته ديگر که باز هم به نظر من در کارهاي ادبي مغفول مانده اين است که جنگ ما متعلق به گروه و دسته خاصي نبوده است و همه مردم در آن مشارکت داشتهاند؛ اين جنگ در دفاع از تماميت ارضي سرزمينمان و آرمانمان بوده است.عليالله سليمي عنوان کرد: نويسندگان ديگر بهانهاي براي ننوشتن درباره خرمشهر ندارندعليالله سليمي داستاننويس و منتقد ادبي دفاع مقدس گفت: در حال حاضر ديگر کسي نميتواند بهانه بگيرد که منابع مورد نياز براي خلق آثار داستاني درباره خرمشهر ندارد.سليمي با اشاره به انتشار کتابهاي متعدد خاطرهنويسي و همچنين انتشار سري کتابهاي «فاتحان خرمشهر» و «کتابشناسي خرمشهر» که به ارائه فهرستي از کتابهاي منتشر شده درباره خرمشهر ميپردازد گفت: خاکريز اول در ادبيات داستاني دفاع مقدس خاطرات است و خاکريز دوم داستان است که بر شانههاي خاطره تکيه ميکند.اين داستاننويس، مرحله اول کار را که تهيه مواد خام و اوليه را در قالب خاطرهنويسي است تمام شده ميداند و ميگويد: در مرحله بعد پايههاي ادبيات با کتابهاي خاطره محکم ميشود و تبديل به آثار خلاقه مثل فيلمنامه، داستان و نمايشنامه ميشوند.
مهدي کاموس: ادبيات پايداري در تناسب با جنگ نحيف مانده استمهدي کاموس داستاننويس و منتقد ادبي، گفت: توجه به شمارگان بالا و تبديل بسياري از اين آثار به فيلم، نمايش، سريال و جذب مخاطب خاص و عام و همچنين تمايل جواناني که جنگ را نديدهاند، اما از جنگ مينويسند، نشان ميدهد اين نوعِ ادبي از ساير ژانرهاي ادبي مانند پليسي، اقليمي موفقتر بوده است. اما تناسب ادبيات پايداري نسبت به جنگ نابرابر هشت ساله و جنگي که پيوند خورده با ريشههاي مذهبي و آرمانهاي ملي کشورمان،تناسب کوچکي است.اين داستاننويس سه عامل مهم ضعف علم انسانشناسي و مردمشناسي، نداشتن علم تاريخنگاري قوي و نبود نگاه جامع به جنگ تحميلي و نديدن مرزهاي بينالمللي در جنگ را از علتهاي لاغر و نحيف ماندن اين ژانر ادبي دانست.وي افزود: در ادبيات پايداري جاي رماني جامع که تمام جنبههاي جنگ را روايت کند و از مرزها فراتر برود، خالي است.او همچنين سياستهاي مديران فرهنگي، مشکلات چاپ و توزيع کتاب، ديدگاههاي کليشهاي نويسندگان و به طور کلي ضعف ادبيات را از ديگر دلايل ضعف ادبيات پايداري دانست.فرآوري: مهسا رضاييبخش ادبيات تبيانمنابع: خبرگزاري مهر، خبرگزاري دانشجويان ايران، خبرگزاري فارس، پايگاه حوزه هنري
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 427]