نگاه به جنگ در ادبيات

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: هنوز صدها داستان و رمان مي.توان از جنگ نوشت

راضيه تجار،نويسنده ادبيات انقلاب و دفاع مقدس گفت: ما تا الان فاصله زيادي از پايان جنگ نگرفته.ايم و به گمان من جنگي که بر مردم ما تحميل شد، داراي ابعادي گوناگون است که مي توان از دل آن هزاران اثر بيرون کشيد پس بر همين اساس نمي توان گفت آثاري که در اين زمينه نوشته شده.اند کافي است.

تجار گفت: نويسندگان تلاششان را کرده.اند و مي.کنند، اما ما نبايد انتظار داشته باشيم روزي فرا برسد که ادعا کنيم همه چيز در مورد جنگ نوشته شده است؛ چون همان گونه که گفتم ابعاد اين جنگ بسيار عظيم است؛ حرف من کم کاري در اين زمينه نيست، بلکه تاکيد بر کار بيشتر است.

اين نويسنده تاکيد کرد: بسياري از وقايع جنگ خصوصا در زمينه حماسه آزادسازي خرمشهر هنوز ناگفته باقي مانده.اند و گمان نمي.کنم هيچ هنرمندي بر اين باور باشد که همه چيز گفته شده؛ اما گفتن بيشتر در اين زمينه ساز و کارهايي مي خواهد که مراکز فرهنگي بايد به آن توجه داشته باشند.

تجار يادآور شد: نوشتن از جنگ، تاريخ خاصي ندارد؛ پس زياد نبايد عجله کرد، همان گونه که گفتم موارد زيادي از جنگ ناگفته باقي مانده که گفتنشان دغدغه هر نويسنده و هر هنرمندي است و من هم کمابيش در اين باره خواهم نوشت.

منصور انوري: تقويت ادبيات دفاع مقدس در گرو ارتقاي کلي ادبيات است

منصور انوري نويسنده و پژوهشگر درباره جايگاه فعلي ادبيات دفاع مقدس در کشورمان گفت: آنچه تاکنون درباره جنگ انجام شده بيشتر جنبه مستندنگاري دارد و گاهي فکر مي.کنم اگر ادبيات داستاني قوي.تري داشتيم، اين رويکرد و قالب مستند مي.توانست در بافت ادبي حل شود.

وي ادامه داد: البته گاهي رويکرد داستاني به مستندات لطمه مي.زند، ولي اين دليل نمي.شود در قالب تاريخ شفاهي و خاطره.نگاري به جنبه.هاي ادبي دقت نشود و اتفاقا هرقدر اين مستندنگاري.ها ادبي.تر شوند، تاثيرگذاري.شان بيشتر مي.شود.

اگر ما به وضعيت ادبيات داستانيمان سر و سامان بدهيم، بپذيريم بايد قويتر باشيم و جايگاه فعلي خودمان را درست تشخيص وضع ادبيات دفاع مقدس هم بهتر مي.شود.

اين پژوهشگر با رد اين موضوع که برخي نويسندگان ژانر دفاع مقدس درباره طيف ديگر نويسندگان صف.بندي کرده و مانع ورود آنها به اين حوزه شده.اند، بيان کرد: شايد اين فکر وجود داشته باشد که هرکس توان وارد شدن به اين عرصه را ندارد، ولي هرگز ممانعتي از سوي نويسندگان دفاع مقدسي براي حضور هر طيف ديگري ايجاد نشده و مقابل آنها موضع نگرفته.اند.

انوري ادامه داد: اگر ما به وضعيت ادبيات داستانيمان سر و سامان بدهيم، بپذيريم بايد قويتر باشيم و جايگاه فعلي خودمان را درست تشخيص وضع ادبيات دفاع مقدس هم بهتر مي.شود.

محسن پرويز: آزادي خرمشهر تا سال.ها مي.تواند دستاويز خلق داستان باشد

محسن پرويز، رئيس هيئت مؤسس انجمن قلم درباره ادبيات مقاومت و دفاع مقدس گفت: آثار توليد شده در حوزه دفاع مقدس در ژانرهاي مختلف اعم از ادبي، شعر و داستان و بخشي هم درباره زندگينامه داستاني است؛ البته بخشي هم شامل خاطرات و بخشي هم در ارتباط با فضاي پژوهشي و گردآوري و تدوين اسناد بوده است.

وي گفت: در برخي از حوزه.ها با رشد خوبي مواجه بوديم و در اين مسير به بلوغ هم رسيديم که از جمله بحث خاطرات و بازآفريني خاطرات است که شايد به نوعي به حوزه داستان هم مربوط باشد.

پرويز در ادامه ضمن اشاره به برخي از آثار عنوان کرد: برخي از اين آثار از استقبال خوبي برخوردار شدند، مثلا خاطرات خلبانان نيروي هوايي هم آثار خواندني.تري بود و هم از حداقل.هاي هنري هم برخوردار بود.

وي با اشاره به حوزه داستان عنوان کرد: اما در حوزه داستان به معناي واقعي و بخشي که خلاقيت و خيال در آن نقش محوري داشته باشد آثاري خوب توليد شده، اما معتقدم کافي نبوده و هنوز ابعاد زياد وقايع دفاع مقدس مانده که دستمايه داستان قرار نگرفته است.

داوود اميريان: نگاه به جنگ در ادبيات جدي است

داوود اميريان نويسنده.ي ادبيات دفاع مقدس، در ارزيابي.اش از ادبيات دفاع مقدس، گفت: دهه.ي 60، دهه.ي جنگ بود و ما در بطن جنگ بوديم و کارهايي که در حوزه.ي ادبيات انجام مي.شد، بايد حماسي مي.بود. اين زمان در ادبيات ايجاب مي.کرد که هم.پاي رزمندگان و دفاع حرکت کنيم. البته کارهاي اين دوره ضعيف و شعاري بود.

در دهه.ي 70، کمي از اين فضا فاصله گرفتيم و آثاري مانند «من او»ي رضا اميرخاني شکل گرفت و کارها پخته شد. کساني مانند احمد دهقان، محمدرضا کاتب، مجيد قيصري، حميدرضا شاه.آبادي، حبيب احمدزاده، حسن بني.عامري، محمد بکايي، محمود جوانبخت و محسن مؤمني بسيار خوب کار کردند. اين.ها بيش.تر کساني بودند که رزمنده بودند و بعد از جنگ به نوشتن روي آوردند. آن.ها آمدند تا آن چيزي را که ديده بودند، بنويسند و از واقعيت.ها حرف بزنند.

اين نويسنده خاطرنشان کرد: از نيمه.ي دوم دهه.ي 70، اين طيف دو قسمت شدند؛ طيفي که نگاه واقعي به جنگ داشتند و طيفي ديگر که شعاري و حکومتي نگاه مي.کردند.

اميريان با اشاره به روند ادبيات جنگ در دهه.ي 80 اظهار کرد: در دهه.ي 80 اين اختلاف.ها بيش.تر شد.

او با اشاره به اين موضوع که جاي نگاه به زندگي اجتماعي در ادبيات جنگ خيلي خالي است، خاطرنشان کرد: ما به زندگي اجتماعي آدم.هاي جنگ نگاه نکرده.ايم. هيچ.گاه نمي.گوييم رزمنده.اي مانند حسن باقري که دانشجو بوده و به عنوان خبرنگار به جبهه مي.رود، زندگي شخصي.اش چگونه بوده است. او سه روز به مرخصي مي.آيد و در اين سه روز، نامزد و عقد و ازدواج مي.کند و الآن دختري دارد که در آمريکا تحصيل مي.کند.

او سپس به مشکلات سد راه نويسنده براي نوشتن از دفاع مقدس اشاره و عنوان کرد: سرداران جبهه.نديده، بعضي مسؤولان فرهنگي و مميزي و فشار و تهمت جلو نويسنده را براي نوشتن مي.گيرند.

نکته مغفول در رمان.ها و داستان.هايي که مضمون و موضوعشان حول محور جنگ است، اين است که از 300 سال قبل به اين طرف، جنگ 8 ساله اولين جنگي بوده که ما در آن بازنده نبوده.ايم و يک وجب از خاکمان را هم نداده.ايم.

شيرزادي: معتقدم هنوز ژانري به نام ادبيات جنگ نداريم

علي.اصغر شيرزادي ، در پاسخ به اين سوال که با توجه به گستردگي کار.هاي ادبي در حوزه دفاع مقدس، آيا مي.توان از ژانري با اين عنوان نام برد؟ گفت: در سال.هاي اخير کار در اين حوزه با نوعي اقبال مواجه بوده، اما معتقدم هنوز نمي.توان نام ژانر را بر ادبيات جنگ گذاشت.

نويسنده رمان.هاي «طبل آتش» و «هلال پنهان» افزود: نکته مغفول در رمان.ها و داستان.هايي که مضمون و موضوعشان حول محور جنگ است، اين است که از 300 سال قبل به اين طرف، جنگ 8 ساله اولين جنگي بوده که ما در آن بازنده نبوده.ايم و يک وجب از خاکمان را هم نداده.ايم.

وي ادامه داد: نکته ديگر که باز هم به نظر من در کارهاي ادبي مغفول مانده اين است که جنگ ما متعلق به گروه و دسته خاصي نبوده است و همه مردم در آن مشارکت داشته.اند؛ اين جنگ در دفاع از تماميت ارضي سرزمينمان و آرمانمان بوده است.

علي.الله سليمي عنوان کرد: نويسندگان ديگر بهانه.اي براي ننوشتن درباره خرمشهر ندارند

علي.الله سليمي داستان.نويس و منتقد ادبي دفاع مقدس گفت: در حال حاضر ديگر کسي نمي.تواند بهانه بگيرد که منابع مورد نياز براي خلق آثار داستاني درباره خرمشهر ندارد.

سليمي با اشاره به انتشار کتاب.هاي متعدد خاطره.نويسي و همچنين انتشار سري کتاب.هاي «فاتحان خرمشهر» و «کتاب.شناسي خرمشهر» که به ارائه فهرستي از کتاب.هاي منتشر شده درباره خرمشهر مي.پردازد گفت: خاکريز اول در ادبيات داستاني دفاع مقدس خاطرات است و خاکريز دوم داستان است که بر شانه.هاي خاطره تکيه مي.کند.

اين داستان.نويس، مرحله اول کار را که تهيه مواد خام و اوليه را در قالب خاطره.نويسي است تمام شده مي.داند و مي.گويد: در مرحله بعد پايه.هاي ادبيات با کتاب.هاي خاطره محکم مي.شود و تبديل به آثار خلاقه مثل فيلمنامه، داستان و نمايشنامه مي.شوند.

مهدي کاموس: ادبيات پايداري در تناسب با جنگ نحيف مانده است

مهدي کاموس داستان.نويس و منتقد ادبي، گفت: توجه به شمارگان بالا و تبديل بسياري از اين آثار به فيلم، نمايش، سريال و جذب مخاطب خاص و عام و همچنين تمايل جواناني که جنگ را نديده.اند، اما از جنگ مي.نويسند، نشان مي.دهد اين نوعِ ادبي از ساير ژانرهاي ادبي مانند پليسي، اقليمي موفق.تر بوده است. اما تناسب ادبيات پايداري نسبت به جنگ نابرابر هشت ساله و جنگي که پيوند خورده با ريشه.هاي مذهبي و آرمان.هاي ملي کشورمان،تناسب کوچکي است.

اين داستان.نويس سه عامل مهم ضعف علم انسان.شناسي و مردم.شناسي، نداشتن علم تاريخ.نگاري قوي و نبود نگاه جامع به جنگ تحميلي و نديدن مرزهاي بين.المللي در جنگ را از علت.هاي لاغر و نحيف ماندن اين ژانر ادبي دانست.

وي افزود: در ادبيات پايداري جاي رماني جامع که تمام جنبه.هاي جنگ را روايت کند و از مرزها فراتر برود، خالي است.

او همچنين سياست.هاي مديران فرهنگي، مشکلات چاپ و توزيع کتاب، ديدگاه.هاي کليشه.اي نويسندگان و به طور کلي ضعف ادبيات را از ديگر دلايل ضعف ادبيات پايداري دانست.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 290]