واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: اتاق آبی سهراب سپهری
"اتاق آبی" عنوان آخرین نوشتهی سهراب سپهری، شاعر نوپرداز و نقاش ایرانی است كه در 1369 منتشر شد. این كتاب كه در واپسین سالهای زندگی سپهری نوشته شده و پس از مرگ وی به چاپ رسیده است، دارای سه بخش مستقل به نامهای "اطاق آبی"، "معلم نقاشی ما" و "گفت و گو با استاد"، مربوط به سه دورهی كودكی، نوجوانی و میانسالی اوست."اطاق آبی"، یگانه بخشی است كه تاریخ نگارش آن (5 آبان 1355) مشخص است و آن توصیف اطاقی است در انتهای باغ خانهای كه سپهری، ضمن توصیف دقیق اطاق، آن را مكانی نمادین و نمونهی كوچك كیهان میداند و از درك چنین شباهتهایی لذت میبرد.غالب عناصر نمادینی كه در این نوشته به كار رفته در آثار شعری نویسنده نیز جایگاه ویژهای دارد؛ از جمله استفاده از رنگهایی چون آبی و زرد و سپید و شرح معنای تمثیلی آنها، حضور مار، جانور اساطیری گوناگون و... در بخشی از این نوشته، معماری اطاق آبی این گونه وصف میشود: «كف آن مربع شكل و طاق ضربی آن مدور بوده» كه یادآور «خانهی تقویم» میگردد. در نظر نویسنده، مربع نماد زمین و دایره نماد آسمان است و بدین سان، اطاق آبی فضایی مقدس است.اطاق آبی، توصیف اطاقی است در انتهای باغ خانهای كه سپهری، ضمن توصیف دقیق اطاق، آن را مكانی نمادین و نمونهی كوچك كیهان میداند و از درك چنین شباهتهایی لذت میبرددر بخش دوم كتاب(معلم نقاشی ما)، نارساییها و كاستیهای نظام آموزشی بیان میشود. سپهری در این جا با مرور خاطرات دوران مدرسه، كلاس درس و معلم و كتابهای درسی را با زبانی ساده و طنز گونه نقد میكند. كلاس درس فضایی سرد و خشك و با طبیعت بیرون بیگانه بود. چنین فضای سرد و بی روحی، كودكان را دل زده و یادگیری آنها را مشكل میكرد. شخصیت آموزگاران، این آدمهای بی عاطفه و ناآشنا با دنیای كودكان، با چوب و فلك كامل میشد. آموزگاران و شاگردان در دو دنیای متفاوت به سر میبردند و در هیج نقطهای با هم تلاقی نمیكردند. كتابهای درسی، آلبومهای پریشان از كلمات و مفاهیم بودند كه با یكدیگر و زندگی روزمره نمیتوانستند پیوندی منطقی داشته باشند. شاگردان، این موجودات معصوم، چون كیسه زبالهای بودند كه درسها در آنها خالی میشد. پس از دورهی دبستان، سالهای دبیرستان آغاز میشود. هر چند ظواهر امر تغییر میكند، عناصر تعلیم و كاستیهای آن پا برجاست. علاقهی نویسنده به نقاشی سبب میشود كه در این دوره با علاقهای وافر در كلاش نقاشی شركت كند؛ گویی معلم نقاشی با معلمان دیگر تفاوت دارد.شخصیت آموزگاران، این آدمهای بی عاطفه و ناآشنا با دنیای كودكان، با چوب و فلك كامل میشد. آموزگاران و شاگردان در دو دنیای متفاوت به سر میبردند و در هیج نقطهای با هم تلاقی نمیكردنددر بخش سوم، (گفت وگو با استاد)، دیدگاههای نویسنده دربارهی مكاتب نقاشی، تاریخچهی نقاشی در ایران و ویژگیهای هنر شرق و غرب و تفاوتهای آنها بیان میشود. این بخش در حقیقت، دنبالهی سیر فكری سپهری در مجموعهی هشت كتاب است و تاثیر و نفوذ آیین و اعتقادات شرق و مكاتب هند در آن كاملاً آشكار است. او در این بخش كه ناتمام مانده، با پرسشهایی از استاد فرانسوی خود به توصیف هنر شرق و تفاوت آن با هنر غرب میپردازد و به چند ویژگی هنر شرق اشاره میكند: 1) وجود قرینهنگاری و تكرار نقش كه در معماری خانهها، باغهای ایرانی، مساجد، منبتكاری، قلمزنی، خاتم كاری و تذهیب، نقاشی، قالی بافی، مینیاتور و حتی شعر دیده میشود. اما قرینهسازی درشعر به صورت قرینهسازی مفهومی است.2) یكسان نگری تصویرگر در پردهی نقاشی شرق؛ حال آن كه در هنر غرب، برای صورتگر، مسئلهی سنجش و اختیار پیش میآید و دیدگان تماشاگر به جهتی خاص هدایت میشود. در نتیجه، بخشهای دیگر پرده از چشم میافتد.بخشهای سه گانهی اطاق آبی، از نظر شیوهی نگارش، یكدست نیست. در واقع نویسنده فرصت نیافت تا زبان آنها را كه ظاهرا در چند دوره از عمر نویسنده پدید آمده بودند، هماهنگ سازد. این كتاب با نمونهای از دست نوشتههای نویسنده و چند طرح و عكس وی آراسته شده است. گروه کتاب تبیان - محمد بیگدلی
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 353]