واضح آرشیو وب فارسی:فارس: یادداشت اقتصادی
راهکارهایی برای رفع دو ایراد مطرح به آزادسازی قیمت انرژی پرمصرفها
هرچند تعداد اعضای خانوار و کنتورهای مشترک موانعی بر سر راه اجرای مطلوب طرح آزادسازی قیمت انرژی برای پرمصرفها است ولی مزایای این طرح به گونهای است که اجرای این طرح را منطقی میکند.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، موضوع هدفمندی یارانهها یکی از موضوعاتی است که هم از حیث درآمد و هم از حیث هزینه ها، دارای اهمیت ویژهای در قوانین بودجه سالانه است. هرچند کمیسیون تلفیق مجلس، احکام منابع و مصارف یارانهها را تصویب کرده است، ولی این موضوع باید در صحن علنی مجلس نیز بررسی شده و به تصویب برسد. چند هفته قبل، طرحی در کمیسیون انرژی مجلس بر مبنای حذف یارانۀ انرژی پرمصرفها به تصویب رسید که میتواند تاثیر قابل توجهی در افزایش میزان بودجه هدفمندی یارانه ها داشته باشد. براساس این طرح که بر مبنای مدل تعرفهگذاری پلکانی افزایشی (IBT) است، قیمت انرژی برای عموم مردم ثابت نگه داشته می شود ولی برای مصارف بی رویه مشترکین پرمصرف، به شدت افزایش یافته و یا آزاد می شود. در مدل تعرفهگذاری پلکانی افزایشی، قیمت حاملهای انرژی فقط برای مشترکین پرمصرف افزایش مییابد و عموم مردم از افزایش قیمت مصون هستند. اینکه چه خانوارهایی پرمصرف هستند، بر اساس الگوی مصرف اکثریت مشترکین معین میشود؛ مثلاً 70% مشترکین در ناحیۀ الگوی مجاز محسوب میشوند، و 30% آنها پرمصرف تلقی میگردند. با وجود استقبال و حمایت بسیاری از کارشناسان و نمایندگان مجلس از تصویب و اجرای این طرح، برخی دیگر از کارشناسان بر این باورند که باید در اجرای مدل تعرفهگذاری پلکانی افزایشی احتیاط کرد تا تبعات احتمالی آن به حداقل برسد و معتقدند بهتر است اجرای این طرح تا مهیا شدن زیرساختهای لازم به تعویق بیفتد. 1- مبنای خانوار برای تعیین الگوی مجاز مصرف، مناسب است؟ یکی از انتقادات وارد شده به استفاده از مدل تعرفهگذاری پلکانی افزایشی برای تعیین قیمت انرژی در کشور این است که چون ملاک تشخیص پرمصرف یا کممصرف بودن، میزان مصرف کل خانوار است و تعداد افراد خانواده لحاظ نمیشود، اجرای طرح سبب بروز بیعدالتی خواهد شد، چراکه اگر خانوادهای پرجمعیت باشد به طور طبیعی بیشتر انرژی مصرف میکند و به صورت ناعادلانه، جزو مشترکین پرمصرف تلقی میگردد حتی اگر صرفهجویی پیشه کند، اما یک خانوادۀ کمجمعیت حتی اگر در مصرف انرژی اسراف هم بهخرج دهد، چون تعداد افراد خانواده کم است، جزء مشترکین کممصرف قلمداد میشود. به عبارت دیگر، هرچند مسلماً پرمصرفهای واقعی -که معمولاً پردرآمد نیز هستند- در این طرح مشمول جریمه میشوند، اما عدهای نیز به صورت ناعادلانه جزو پرمصرفها محسوب میگردند. هرچند در اجرای مدل پلکانی افزایشی همانند یارانه نقدی، لازم است تعداد افراد خانواده را به عنوان یکی از ملاک های اختصاص انرژیِ یارانهای قرار دهیم، اما برای حل این معضل میتوان تدابیر سادهای اندیشید و سازوکاری ترتیب داد که خانوادههای پرجمعیت، با اعلام شمارۀ کنتورهای خود به سامانۀ اطلاعات یارانه نقدی خانوار بتوانند از تعرفههای یارانهای استفاده کنند. حتی میتوان تدبیری اتخاذ کرد که نه تنها این خانوارها، بلکه تمامی مشترکین، شمارۀ کنتورهای آب و برق و گاز خود را به سامانۀ اطلاعات یارانۀ نقدی اعلام کنند. کنتورهای مشترک نیز به تعداد تمامی ساکنین مجتمع، به این سامانه اعلام میشود. این امر گام مهمی برای ایجاد شفافیت و تکمیل ارتباط زیرساخت های اطلاعاتی کشور محسوب می شود. به این ترتیب، با دقت خوبی اطلاعات کنتورها با اطلاعات خانوار و تعداد افراد آن، منطبق و مربوط با تعداد ساکنین خانهها حل میشود. ضمن آنکه اجرای هر طرحی در مقیاس اجتماعی که منافع عموم مردم را تامین میکند، احتمالا با درصدی خطا نیز همراه است. مهم این است که بتوان آسیب ها را به حداقل رساند و جلوی آن را گرفت. برهمین اساس، لازم است به موازات اجرای فاز سوم هدفمندی با روشی صحیح، سامانههای اطلاعاتی را تکمیل کنیم و آسیبها را به حداقل برسانیم. همچنین باید توجه داشت که اجرای موقت طرح IBT به صورت خانوادهمحور و درنتیجه دریافت علائم قیمتی توسط عدهای از پرمصرفترین خانوارها، خودبهخود انگیزۀ لازم برای تکمیل زیرساختهای اطلاعاتی را تقویت میکند. 2- مشترک بودن کنتورها مانع جریمه کردن مشترکین پرمصرف نیست: اشکال وارد شده دیگر به مدل تعرفهگذاری پلکانی افزایشی برای تعیین قیمت انرژی در کشور این است که در یک مجتمع مسکونی که کنتورهای آب و گاز مشترکاند، امکان تشخیص مشترک پرمصرف و کممصرف وجود ندارد و یک یا دو مشترک پرمصرف ممکن است همۀ ساکنین را به ناحیۀ خارج از الگو منتقل کنند و همسایهها با یکدیگر درگیر شوند. هرچند این نقد نیز تا حدودی وارد است و این اشکال همواره به کنتورهای مشترک وارد بوده است، اما مگر اشکالی دارد که با دیدن قبض گاز یا آب، ساکنین یک مجتمع به فکر تذکر دادن به مشترک پرمصرف بیفتند و یکدیگر را تشویق به اصلاح رفتار نمایند؟ آیا تنها راه آن است که دولت به رفتار مردم نظارت و مشترکین پرمصرف را موعظه کند؟ بهترین کسانی که میتوانند رفتار یکدیگر را اصلاح نمایند، خود مردم هستند که با دریافت علائم قیمتی، انگیزه کافی برای این کار را پیدا میکنند. همچنین تنها بخشی از مصارف خارج از الگو به رفتار مصرفی مشترکین مربوط است و مابقی را میتوان با تنظیم مشعل موتورخانه، رسوبزدایی بویلر و لولهها، عایقبندی مناسب و هوشمندسازی موتورخانه کاهش داد که علائم قیمتی ملایم میتواند مشوق خوبی برای رفع عیوب موتورخانهها توسط ساکنین باشد. با اجرای مدل IBT در فاز سوم هدفمندی، میتوان امیدوار بود که مردم انگیزۀ کافی را برای جداسازی کنتورهای گاز و بخصوص آب مجتمعها پیدا کنند و اگر سیگنالهای قیمتی ضعیف شوند، نه تنها جداسازی کنتورهای مشترک هیچگاه رخ نخواهد داد، بلکه ساختمانهای تازهساز نیز رفتهرفته به روند قبلی خود برای مشترک کردن کنتورها باز می گردند. سید حمیدرضا قریشی انتهای پیام/م
93/12/03 - 11:52
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 61]