واضح آرشیو وب فارسی:ایسنا: سهشنبه ۲۷ آبان ۱۳۹۳ - ۱۰:۴۳
در آخرین نشست از سلسله نشستهای "نشانی از داغ لالهها" که همزمان با هفته کتاب در برج میلاد تهران برپا شد، 26 آبان محفل شعرخوانی و بررسی شعر عاشورایی با حضور محمود اکرامیفر، مرتضی امیری اسفندقه، سعید بیابانکی و قربان ولیئی برگزار شد. به گزارش ایسنا، در ابتدای نشست، سعید بیابانکی که اجرای برنامه را نیز برعهده داشت، درباره شعر عاشورایی گفت: ادبیات موسوم به عاشورایی در طول تاریخ از رفت و برگشتها و فراز و فرودهای بسیاری برخوردار بوده است. در دوره ای بحث اندیشناکی آن مطرح بود و در دوره ای، بعد حماسی واقعه کربلا مطرح شد. اما ادبیات پس از انقلاب و به خصوص دوره ای را که در آن هستیم می توان دوره تحلیلی دانست که فرضا بعد سیاسی حرکت امام حسین (ع) را مورد توجه قرار می دهد. سپس محمود اکرامی فر پیش از آنکه شعرخوانی اش را آغاز کند، در سخنانی گفت: از نگاه من، می توان ادبیات عاشورایی را به چهار مرحله تقسیم کرد که در هر مرحله، اشعار با یک سوال بزرگ همراه است. زمانی اهل تسنن اکثریت جامعه را تشکیل می داد و از آنجا که مردم خیلی با اهل بیت (ع) آشنایی نداشتند، شاعر ابتدا شروع به معرفی آن بزرگواران می کرد و بعد هم با سوالی شعرش را آغاز می کرد؛ مانند کسایی مروزی که در یکی از اشعارش سوالی را مطرح می کند و بعد خودش هم جواب می دهد. این دوره، دوره ادبیات تبیینی عاشورایی است و شاعر به دنبال دلیل و تبیین حادثه است. اما این دوره تبیینی، به مرور جای خودش را به دوره ادبیات توصیفی می دهد. از آنجا که در عصر صفوی جامعه شیعه اکثریت کشور را تشکیل می دهد، این بار توصیف همراه با مرثیه است چرا که دیگر نیازی به معرفی خاندان اهل بیت (ع) نیست و جامعه آنها را به خوبی می شناسد. اما باز هم اشعار با سوال آغاز می شود مانند شعر «باز این چه شورش است» و دوباره شاعر خودش جواب می دهد. اتفاقی که در این برهه از تاریخ ادبیات عاشورایی رخ می دهد این است که شاعر دیگر در اشعارش واقعه را تبیین نمی کند بلکه این بار از مظلومیت و مرثیه حرف می زند. سپس ادبیات عاشورایی ما وارد دوره عرفانی می شود و شعرهای شاخص باز هم با سوال شروع می شوند. او ادامه داد: در مرحله بعد، شعرا مباحث عرفانی - حماسی عاشورا را مطرح می کنند و درنهایت می رسیم به دوره فعلی یعنی شعر اجتماعی- عرفانی که در بسیاری از اشعار دیده می شود؛ مانند اشعار احمد عزیزی، فرید و... درواقع در مرحله آخر، شاعر واقعه عاشورا را در امروز می بیند. این روزنامه نگار و شاعر اضافه کرد: شعر عاشورایی ما شعری است که با عناصر اجتماعی پیوند خورده است. در شعر امروز همه شخصیت های واقعه کربلا حضور دارند درحالی که در شعر گذشته تنها امام حسین (ع) حضور پررنگی داشت. در شعر اجتماعی- عاشورایی امروز همه عناصر حادثه کربلا نقش بارزی دارند. در ادامه این بحث، سعید بیابانکی گفت: به نظر من شاعران عاشورایی نیز دو دسته اند؛ یک گروه که ما را به زمان عاشورا می برند و گروهی که عاشورا را به زمان ما می آورند و شاعران نسل امروز در گروه دوم جای می گیرند. قربان ولیئی دیگر شاعر حاضر در این محفل نیز در سخنانی گفت: ادبیاتی که دغدغه پرداختن به رویدادهای دینی را دارد باید با دقت و حساسیت توام باشد. به اعتقاد من، در شعری که دغدغه پرداختن به رخدادهای دینی را دارد و می خواهد یک واقعه دینی را با زبان ادبی بیان کند، شاعر باید خارج از رویداد بایستد و واقعه را در شعرش بازسازی کند؛ این تدبیر اندیشیده ای است چون شاعر خودش تجربه آن رویداد را ندارد. او افزود: خصلت ذاتی شاعر این است که با یک سیر و سلوک و روش درونی و معرفتی به لایه ای از لایه های آن رویداد دینی دست یابد، آنجا استقرار پیدا کند و آن را به شعر درآورد. شاعر «ضربان ذات» (عطشنامه) در تشریح شعر مکاشفه ای و برخاسته از سیر و سلوک درونی گفت: از منظر من شعر تجربی یعنی شعر مکاشفه ای و شاعر از این منظر یک عارف است که ابتدا موضوعی را درک و کشف می کند و بعد بیانش می کند. چنانچه شاعر به مکاشفه عارفانه دست یابد، فرخندهتر از این وجود ندارد. شهادت یک تجسم بیرونی دارد و یک تجسم درونی؛ کسی که تجربه این سیر و سلوک را دارد می تواند به قصه عاشورا نزدیک شود. به نظر من شعرهایی در این وادی ارزشمندند که محصول تجربه و زیست درونی شاعر با این رویداد باشند تا هم از تاثیرگذاری و باورپذیری برخوردار شوند و هم محصول یک کشف درونی باشند. پس از شعرخوانی دکتر قربان ولیئی، نوبت به مرتضی امیری اسفندقه رسید. او پیش از خواندن شعرهای عاشورایی اش در سخنانی کوتاه گفت: بسیاری از شعرها در ادبیات معاصر تاویلپذیرند و برخی شعرها هم هستند که - با وجودی که شاعرانشان اعتقادات مختلفی دارند - می توان برای آنها در حوزه شعر آیینی پرونده ای باز کرد؛ پرونده ای که شاید به پرونده شعری شاعر نخورد مانند بخشی از اشعار فروغ فرخزاد و به خصوص سهراب سپهری که جنبه های شهودی بسیاری در آنها دیده می شود. این را هم باید بدانیم که شعر عاشورایی تنها مختص شیعه نبوده و برخی از شعرای اهل سنت نیز از دیرباز طبعشان درگیر این ماجرا بوده است. من معتقدم در شعر آیینی و عاشورایی، تقسیم بندی شیعه و سنی وجود ندارد و هر کسی می تواند با تجربه ای شاعرانه، مقهور و غمگین واقعه عاشورا شده باشد. در پایان این نشست، زهیر توکلی نیز قطعاتی را برای حاضران خواند. این سومین نشست از سلسله نشست های ویژه برج میلاد تهران در هفته کتاب بود که با محوریت فرهنگ عاشورا برگزار شد. روز اول به نمایشنامه خوانی و نقد نمایشنامه «غزل کفر» نوشته امیر دژاکام اختصاص داشت و در روز دوم به مرور آثار داستانی سیدمهدی شجاعی با مضمون عاشورا پرداخته شد. انتهای پیام
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایسنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 26]