واضح آرشیو وب فارسی:فارس: گفتار منتشر نشده از مختار علیزاده/۶
تفسیر قرآن، آشکار شدن زبان آیات است/ فردید، حکمت را غیر فلسفه میدانست
زندهیاد مختار علیزاده معتقد بود تفسیر قرآن به معنای آشکار کردن زبان قرآن است، آنچه را ما نفهمیدیم، مفسر سعی میکند زبان آن کلمه و جمله را از پنهانی به روشنی بیان کند.
به گزارش خبرنگار آیین و اندیشه خبرگزاری فارس، مختار علیزاده دیپلم خود را از دارالفنون گرفت و از دانشگاه تهران در رشته فلسفه فارغالتحصیل شد. وی برای ادامه تحصیل به ایتالیا و سپس به قاهره سفر کرد و تحصیلات خود را در مقطع دکتری در دانشگاه عین الشمس نیمه کاره رها کرد و به ایران بازگشت. علیزاده سالها در دانشگاههای مختلف به تدریس حکمت هنر اسلامی پرداخت. او از شاگردان سیداحمد فردید محسوب میشود. علیزاده سحرگاه روز 13 شهریور امسال دار فانی را وداع گفت. وی در سمتهای معاون پژوهشی اسبق کتابخانه ملی، فرهنگستان هنر و قائم مقام معاونت پژوهشی دانشگاه تهران فعالیت کرده بود. آنچه در ادامه میآید، متن ششمین جلسه درسگفتار زندهیاد مختار علیزاده در مؤسسه فرهنگیهنری روزگار نو است که به همت خبرگزاری فارس مکتوب شده و برای نخستین بار در فضای مجازی منتشر میشود.
*حکمت همان پند دادن و نصیحتکردن، فهم و علم و تفسیر قرآن است فرمایش امام علی(ع) درباره صدق مشخص است، عبدالرزاق فرمایشات امام را در این باره توضیح میدهد و کمتر بزرگان ما به چنین فکری توجه کردند الّا خود او . حال چند جا ممکن است مباحث او به قول فلان فیلسوف یا عارف وجه اشتراک داشته باشد که اینها را میتوان با روشنگری توجه کرد که اشتراک در لفظ است. بنده حکمت را به لحاظ وجوه معانی تفسیر کردم که شامل پند دادن و نصیحت کردن، فهم و علم، تفسیر در قرآن و ... است. حکمت را مولا علی (ع) جزو فضائل فتوت دانسته و خود فرموده که حکمت مبتنی بر ابتنای صدق و هدایت است، منتها مرحوم عبدالرزاق که آن را تفسیر کرده در مطالبی خواندنی فرموده که برخی بخشها را بر فرمایش امام بیشتر توجه میکند، خود عبدالرزاق درباره صدقی که از مبانی حکمت است، مباحثی را مطرح کرده که البته معتقدم خیلی هم نباید به صحبتهای او استناد کرد ولی بهرحال نوشتههای او ما را از غرب زدگی نجات میدهد چرا که شیوه فکر کردن او شبیه ملاصدرا و ابن سینا و ابن رشد یا هر فیسلوف و عارف دیگری نیست ولی طور دیگر با این مطلب مواجه شده و همین کمک میکند که ما با فکر مرحوم فردید آشنا شویم و از این مباحث میتوانیم برای عبور از غرب زدگی استفاده کنیم. مجموعه فتوتنامههای عبدالرزاق را شخصی با عنوان رسائل جوانمردی منتشر کرده است که اگر واقعاً به روش صحیح نخوانیم ممکن است متوجه نشویم که او چه میگوید، بنده چون به ولایت تعلق دارم در فکر این بودم که چگونه میشود که عبدالرزاق با توجه به حکمت به هدایت میپردازد و آن را به مسیر ولایت سوق میدهد. بنده و کسانی که خط فکریشان مثل من است، معتقدیم که فردید حکمت را غیر فلسفه میدانست اما آن صراحتی که در زبان عبدالرزاق است که از زبان امام خمینی (ره) هم بیان شده، نداشته است. درباره فتوت که بخواهم صحبت کنم باید بگویم فتیان در زبان عبری «پَتَهَ» نوشته میشود زبانهای سامی، عبری و عربی اینها همه یک ریشه هستند ولی ما برحسب اینکه به قول مرحوم فردید درباره زبان توجه داریم، زبان را زنده میدانیم همانگونه که کتابهای مقدس اینطور هستند. *حکمت در معنای علم، تفسیر قرآن است امیرالمؤمنین (ع) فرموده است: «دروغزن را مردی محال است»، این منظور از مردی، جنسیت مرد و زن نیست کسی که نطق صدق در او هست و باید صادقانه خبر درست بدهد و کذب را در این راه، راهی نیست ایشان فرمودند که مراد از حکمت در این مقام تعرف اشیاء بر آن وجه است که باشد و استخراج وجه ثواب در افعال چنانکه باید کرد تا درست گفتاری و درست کرداری ملکه شود و صدق یا در معیت یا قول یا فکر باشد. بنابراین اینجا عبدالرزاق هم «وَمَن یُؤْتَ الحِکْمَةَ فَقَدْ أُوتِیَ خَیْراً کَثِیراً» میگوید حکمت از آن حیث که موجود هست و در مقام نظر هستند، اهمیت دارد اما در مقام عمل که میرویم طلب کردن وجوه ثواب در فعل است بر آن وجهی که آن فعل شایسته است. سپس برای اینکه حرف خود را ثابت کند آیهای از قرآن درباره حکمت و خیر کثیر میآورد. حکمت پس در معنای علم، تفسیر قرآن است نه حکمت به معنای اصطلاحی لفظ. تفسیر یعنی سخنی که پوشیده است آشکار بشود. برای همین تفسیر قرآن میگویند که در قرآن کلامی ممکن است باشد که ما نفهمیم و مفسر سعی میکند زبان آن کلمه را از پنهانی به آشکار شدگی بیان کند. صدرالمتألهین در ابتدای اسفار خود همین آیه را میآورد و هر دو ملاصدرا و عبدالرزاق بزرگ هستند، بنابراین آیا حکمت به همین معنی است؟ انتهای پیام/ک
93/08/26 - 11:39
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 36]