محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1827581716
از موسیقی کُردی الهام می گیرم
واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: موسیقی اقوام در گفت و گو با ˈحسین علیزادهˈ از موسیقی کُردی الهام می گیرم سنندج - ایرنا - روزنامه شرق در شماره دیروز پنجشنبه 20 شهریور، گفت و گوی ˈفیض الله پیریˈ با ˈحسین علیزادهˈ موسیقیدان نامی کشور پیرامون موسیقی اقوام ایرانی و کنسرت اخیر وی در سنندج را منتشر کرده است که متن آن از نظر خوانندگان ایرنا می گذرد.
نه به معرفی نیاز دارد و نه معرفی او به مثابه مقدمه کوتاه این مصاحبه می تواند «حسین علیزاده» را آنگونه که هست، معرفی کند. اهالی موسیقی او را استاد مکتب نوگرایان تار در کنار سنت گرایانی چون استاد «محمدرضا لطفی» می شناسند. تار را به چیره دستی تمام می نوازد، برای اجرای کنسرت موسیقی به شهرستان ها می رود و نگران تغییر ذایقه موسیقایی مردم است. موسیقی ایرانی را می شناسد و می گوید موسیقی کردی را الهام بخش بسیاری از آثار خود می داند. هنرمند 63ساله برای اجرای کنسرت دو روزه دونوازی و سه نوازی به همراه فرزندش (صبا) و «پژمان حدادی» به سنندج آمد و فرصتی پیش آمد تا با او گفت وگو کنیم. سوال ها با موسیقی نواحی آغاز شد و در نهایت به کنسرتهای او رسیدم.
شما هم موسیقی شناس هستید و هم نوازنده. چگونه با موسیقی غیردستگاهی و نغمه های اقوام ایرانی ارتباط برقرار کردید؟
ببینید مساله اول اینکه وقتی ما می گوییم ایران و موسیقی ایرانی، اول باید تکلیف این سوال را مشخص کنیم که ایران شامل تمام اقوام می شود یا فقط فارسی زبانان، تهران یا شهرهای مرکزی ایران؟ فکر می کنم نگاهمان را از این نظر باید اصلاح کنیم. اگر این اتفاق روی داد، موسیقی ما می تواند خیلی غنی باشد. یعنی، فرهنگ متنوع و غنی ای داریم که جدا از هم در این جامعه جریان دارد. موسیقی دستگاهی مربوط به زبان فارسی است، چون در میان فارسی زبانان و تهران و همین طور در بیشتر شهرهایی که قدیم مرکز بودند، رواج داشته است و زبان رسمی موسیقایی کشور بوده است. به عنوان یک اهل موسیقی که خیلی سال ها پیش با آن برخورد کردم، موسیقی کردی این نیست که امروزه مرتب اجرا می شود. خوب یا بد، کار ندارم. چون هنرمندان کرد زیادی داریم که آثار خوبی اجرا می کنند. وقتی به عمق این موسیقی می رویم، از جمله موسیقی هایی است که با زندگی انسان عجین است، یعنی برای هر شرایطی موسیقی دارد. چون ما موسیقی کار و عزا و شادی هم داریم. شاید اهل فن متوجه نباشند اما مردم عادی، با همین موسیقی ها سروکار دارند. مگر اینکه منع شده باشند و به گونه ای این آیین ها و موسیقی ها صدمه دیده باشد. موسیقی، واکنش انسان به شرایط زندگی شاد یا غمناک او بوده است. اینجاست که آیین ها و رقص ها و بزم ها و موسیقی شکل می گیرد. موسیقی و رقص دلیل و ریشه خاص خود را دارد. رقص ریتم و موسیقی باهمند و با زندگی مردم عجین بوده است. هرجا رقص و حرکات موزون منع شده، بخشی از موسیقی هم آسیب دیده است. اگر در مراکز تصمیم گیری و آموزشی به این نکات دقت کنیم و این نگاه را مدنظر قرار دهیم آن وقت دانشجوی رشته موسیقی با موسیقی ایرانی آشنا می شود که یکی از بخش های آن موسیقی کردی است؛ منظورم از موسیقی کردی تمام جزییات آن، طراوت سلحشوری و مبارزه اش است. تقریبا تمام تاریخ کردستان را که مطالعه می کنید در موسیقی نهفته است. اساسا موسیقی در کردستان و مناطق کردنشین مقدس است. من همیشه گفته ام [برخلاف] عده ای که گاهی می گویند مقدسات مانع موسیقی می شوند، ولی در بسیاری از نقاط ایران موسیقی، اصل مقدس است. حتی در مسابقه قرآن خوانی هم گاهی موسیقی در شکل مقدس آن دیده می شود. غیر از حفظ و تفسیر، بیشتر برای لحن موسیقایی قرآن جایزه می دهند و قضاوت می کنند. اگر نگاه ایرانی داشته باشیم و همه اقوام این سرزمین را متعلق به خودمان بدانیم، از راه موسیقی، اقوام ما به هم نزدیک تر می شوند. نتیجه اش می شود اینکه ما فقط این موسیقی ها را فقط با نام محلی نشناسیم و در محل نبینیم. چه این موسیقی در تهران اجرا شود، چه در مراکز آموزشی جریان داشته باشد. اولین عامل آشنایی من با موسیقی کردی به صورت جدی گروه کامکارها بود.
همین سوال را می خواستم مطرح کنم نحوه آشنایی شما با موسیقی کردی...
بله، استاد حسن کامکار را به عنوان استاد بزرگ موسیقی کردی می شناسیم. همین طور تمام فرزندانشان که در گروه شیدا و عارف فعال بودند، از جمله دوستان ما بودند. با کار استاد کامکار فکر کنم پیش از انقلاب آشنا بودم چون گروه شیدا پیش تر در رادیو فعالیت می کرد. احتمالا خانواده کامکار عکس هایی از آن زمان دارند. از آن موقع به صورت عینی و نزدیک با موسیقی کردی آشنا شدم. عروسی «بیژن کامکار» را خوب به یاد دارم، وقتی که تمام مدت موسیقی کردی شاد بود و می خواندند. آن موقع ذهنم زنگ زد اگر می خواهی که زندگی در موسیقی جریان داشته باشد، حتما موسیقی کردی را بفهم و درک کن. در آینده دورتر یعنی بعدها، وقتی به من پیشنهاد فیلم کردی را دادند، راستش اول کمی خوف برم داشت که من نباید پا در حوزه ای بگذارم که متعلق به آن فرهنگ نیستم؛ البته هستم، اما دورم. باید مساله را فهمید. چون با تصویر سروکار داشتم و با آهنگ های روزمره ارتباطی نداشتم. تا مدتی در منطقه تحقیق و جست وجو کردم و موسیقی های خانقاهی و هوره خانی و دراویش تا انواع موسیقی کردی را گوش دادم که بتوانم با موضوع ارتباط برقرار کنم. خوب است بدانید برای بهره گیری از تم یک دقیقه ای موسیقی کردی، حداقل 200ساعت موسیقی کردی گوش داده ام تا اینکه بتوانم تحریری برای فیلم «لاک پشت ها پرواز نمی کنند» بسازم.
مثل آن لالایی، خانم هدیه تهرانی که در فیلم «نیوه مانگ» اجرا کرده اند.
بله، برای همه این موارد با همه اشخاص که موسیقی را شناختند صحبت و مشورت کردم. کار کردم و جست وجو کردم. در حین کار خودم هم غنی می شوم؛ یعنی حس خوبی داشتم. به همین دلیل احساس خیلی نزدیکی با مردم کردزبان دارم. به نظرم خیلی خوب است که وقتی ما در شعارهای سیاسی صحبت از اتحاد مردم می کنیم، فرهنگ و هنر اقوام مختلف را با هم آشنا کنیم و ارتباط بدهیم، یعنی موسیقی کردی فقط به کردستان ختم نشود. البته به نظرم بعد از انقلاب یکی از موسیقی هایی که به صورت خیلی خوب و به صورت تخصصی در همه ایران و به ویژه توسط همین هنرمندان کرد ایرانی اجرا شد، موسیقی کردی بود که باعث شد هویتی جدی پیداکند، یعنی هم به اقوام ایرانی و هم به علاقه مندان خارج از ایران معرفی شود. این است که از نظر برنامه ریزی دانشگاهی و آموزشی باید دقت کنیم. ما مناطقی داریم که ریشه های تاریخی بسیار قدیمی دارد. ریشه مقامی کردی موسیقی خیلی قدیمی تر از موسیقی دستگاهی است. موسیقی دستگاهی در واقع بعد از موسیقی اقوام مختلف و آنچه که موسیقی نواحی می خوانیم، کم کم کلاسه می شود و شکل شهری تری به خود می گیرد. موسیقی کردی و مقامی در واقع داستان قدیمی تری نسبت به موسیقی دستگاهی دارد.
شما از ضرورت حمایت ها دلایل خوبی آوردید. اخیرا استاد مظهر خالقی در مصاحبه ای گفته بود ایران از پتانسیل فرهنگ کردی برای اقتدار فرهنگی بهره لازم را نگرفته است. حمایت ها از موسیقی از نظر عملی هم قابل توجه است و بسیاری از هنرمندان می گویند حتی به اندازه موسیقی پاپ فارسی حمایت نمی شود. البته ذایقه ها متفاوت و محترم هستند ولی دست کم انتظار دارند در کردستان حمایت ها جدی تر شود. به نظر می رسد این انتظار غیرمنطقی هم نیست. تحلیل شما نسبت به حمایت از موسیقی به ویژه موسیقی کردی چیست چه تحلیل و گزارشی می توانید به ما و خوانندگان ارایه کنید؟
البته صحبت های استاد خالقی کاملا بجا و درست است. نه تنها تایید، بلکه پشتیبانی می کنم. اما به نظر من در این 30سال کردی و فارسی را نباید استثنا می کردیم. کلا نگرش به موسیقی، نگرش درستی نبوده است. من همین گله را هم داشته ام که موسیقی را باید در جایگاه خودش به عنوان یک هنر والای انسانی دید. این است که موسیقی هایی که در مناطق مختلف ایران بوده اند، اگر برنامه ریزی کلان و درستی در این مورد داشتیم شاید الان وضعیت بهتر بود. استادان موسیقی کردستان یا سایر مناطق ایران حتی در تهران که عده ای از آنها الان در قید حیات نیستند، به صورت صحیح حمایت نشدند و یا ممانعت بوده یا به هر دلیلی کارشان امکان عرضه پیدا نکرد. اساسا موسیقی از مصلحت ها و دیدگاه اشخاصی که در موسیقی صلاحیت نداشتند و مطیع مسایل اداری بودند، تاثیر گرفته است. در صورتی که واقعا اگر کارشناسی درستی می شد و نسبت به موسیقی احترام خاصی شکل می گرفت -که متاسفانه هم این احترام واقعی وجود ندارد- که بشود از این طریق این ارزش ها را حفظ کرد، می شد امیدوار بود. البته ماهی را هر وقت از آب بگیری...، یک ذره دیگه این جمله را بگیری می میرد! مگر اینکه... . (باخنده) اما با تمام صدمه ای که موسیقی طی این چند دهه به خاطر برنامه های نادرست دیده، هنوز هم نمی شود ناامید بود. هنوز هم ما در مناطق مختلف به خصوص در میان نسل جوان پتانسیل خوبی می بینیم که فوق العاده بااستعداد هستند و مشتاقانه کار می کنند. فقط مشکلی که در مقابل نسل جوان وجود دارد این است که به خاطر این برنامه های نادرست، این نسل کمتر به ریشه و تاریخ خودش وصل می شود. استعداد دارد و دوست هم دارد کار کند و کار هم می کند، منتها خیلی مواقع کارها از نظر اتصال به ریشه، مشکل دارد؛ یعنی هویت کمرنگ تر می شود. اگر یک هنرمند جوان می خواهد کار کند، ایده های خودش را هم در آن تاثیر بدهد، باید به ریشه وصل شود. وگرنه نتیجه اش آن می شود که در بسیاری از مناطق مختلف الان می بینیم که موسیقی تقلیدی از جاهای دیگر است. این انتقاد تقلیدی بودن الان مطرح است. این وصل نبودن به ریشه ها ممکن است در خیلی از جاهای دنیا و همین پیرامون ما وجود داشته باشد، برای اینکه ما حاضر نیستیم که با تلاش و حوصله فرهنگ و شرایط هنر خودمان را ارتقا دهیم. از طرفی همیشه ترس از هجوم فرهنگ های دیگر داریم. موقعی فرهنگ های دیگر حمله می آورند که ما چیزی برای عرضه نداشته باشیم. البته منظورم جنبه منفی فرهنگ هاست وگرنه جنبه مثبت آن خیلی هم خوب است. اگر ما پربار باشیم و پتانسیل ها را تقویت و پشتیبانی کنیم، اساسا چیزی به نام تهاجم فرهنگی جایی ندارد. حتی در جهت عکس ما می توانیم فرهنگمان را صادر کنیم. همیشه نباید در حالت خنثی یا دفاعی قرار بگیریم. اساسا آنهایی که در دنیا اهل فرهنگ و هنر هستند، اهل جنگیدن نیستند. حالا سیاست چیزی دیگر است که می تواند از فرهنگ و هنر سوءاستفاده کند به شکلی که می خواهد. شما در زمینه سینما هم دقت کنید.
حالا در حوزه موسیقی کردی پیشنهاد مشخصی دارید؟ به چه شکل می توان از این پتانسیل برای تقویت فرهنگ ملی بهره گرفت؟
فقط موسیقی کردی مدنظرم نیست. موسیقی کردی بخشی از حوزه فرهنگ است که برنامه ریزی درست راجع به همه آنها می تواند مشترک باشد. اما توجه ریشه ای به فرهنگ ها، اگر دیر شده، نباید از این دیرتر شود. بیاییم بررسی کنیم که چگونه می شود به جوانان امیدواری و طراوت داد. یکی از نکات مهم در این رابطه، توجه به فرهنگ و هنر جایی مثل کردستان است که کردستان یکی از ستون های شاخص موسیقی ایران است.
عقیده ای مطرح است که اگر روزی زبان فارسی پاک شود، می توان به کمک زبان کردی آن را احیا کرد. از دیدگاه شما که در حوزه موسیقی صاحب نظر هستید، آیا می توان این نظریه را به موسیقی هم تعمیم داد؟
جدا از هم نیستند. ما چیزی به اسم موسیقی دستگاهی یا ردیف داریم اما این موسیقی از ابعاد مختلف و تمام موسیقی ایرانی شکل گرفته است. لحن و شکل آن مقداری تغییر و بنابه اقتضای محیط آن، جوری دیگر رشد کرده است. اتفاقا هرچه به گذشته برگردیم، فاصله کمتری بین اقوام و موسیقی می بینیم. ما باید این را احیا کنیم. می خواهم اینگونه خلاصه کنم که ملت ایران یعنی اینکه من هم شمالی ام، هم جنوبی ام، هم کرد هستم. برای اینکه همه در این سرزمین متاثر از هم با هم زندگی می کنند. ما وقتی چند کیلومتر رانندگی می کنیم، با یک فرهنگ دیگر مواجه می شویم و فرهنگی دیگر می بینیم که جریان دارد و موسیقی دیگری را می شنویم. بنابراین موسیقی دستگاهی، نه تنها ریشه های مشترکی با موسیقی کردی دارد، بلکه مقام ها و ریتم های کردی می تواند روح تازه ای به موسیقی ایرانی بدهد. می تواند پشتیبان موسیقی جدید شهری هم باشد، به شرط اینکه اهل صلاحیت بنشینند و آن را بررسی کنند. به زبان آوردنش خیلی ساده است و انجام آن، نگاه متخصصانه و در سطح خیلی بالا می خواهد. صلاحیت با متخصصان و اهل فن است، نه کسی که فقط حکم اداری دارد. مسوولان اداری فقط باید زمینه را فراهم کنند. باید به فرهنگ و هنر خدمت کنند و فرهنگ و هنر تنها نزد مردم و کارشناسان آن یعنی همان متخصصان است.
بله، شما گفتید گاهی برای ساخت یک دقیقه ملودی، 200ساعت موسیقی کردی گوش داده اید. الان از موسیقی کردی چه شناختی دارید؟ حوزه فولکلور را بیشتر می پسندید یا کارهای استادان متاخر؟
جالب است که بخشی از موسیقی کردی یا موسیقی ای که در کردستان جریان دارد، اتفاقا دستگاهی است. «سیدعلی اصغر کردستانی» را چه کسی انکار می کند؟! قبلا هم که با آقای شجریان در کردستان عراق کنسرت دادیم، یکی از تصنیف های معروف ایشان را با شعر مولانا خواندیم به نام «رو سر بنه به بالین تنها مرا رها کن». اولین بار که خیلی سن کمی داشتم، وقتی آن را شنیدم، باورم نشد که بتوان یک قطعه موسیقی را چنان غنی اجرا کرد. شکل مردانه آن مرا یاد آوازهای «قمرالملوک» انداخت. سیدعلی اصغر کردستانی را در کردستان مثال می زنیم، همچنان «اقبال آذر» را در آذربایجان. سیدعلی اصغر که از قضا فامیلش کردستانی است، به راستی بی نظیر است. وقتی می گوییم باید به ریشه وصل شویم، منظورم این نیست که کسی بیاید و بشود سیدعلی اصغر، بلکه منظورم این است که سیدعلی اصغر و موسیقی او را بشناسیم. در ارتباط با این قضیه و کندوکاوی که خودم داشتم و معاشرتی که با دوستان کرد داشتم، می توانم بگویم با انواع موسیقی کردی آشنا هستم. البته من کارشناس یا متخصص موسیقی کردی نیستم، اما از نظر حسی با انواع آن، هم موسیقی خانقاهی، هم تنبور و... نسبتا آشنا هستم. البته خودم هم کمی تنبور کار کردم و اولین تنبور را هم «علی اکبر مرادی» به من داد. حتی در کارهایم از آن استفاده کرده ام. در «رازنوک» هم اجرا کردیم. به هر حال بنابر ضرورتی که بوده، به نظرم بیشتر به طرف موسیقی های اسطوره ای کردی کشیده شدم تا موسیقی بزمی و رقص و شادی.
به قول شما آنهایی که ریشه تاریخی دارند...
بله، حتی ممکن است موضوع کار من کردستان نباشد، اما از آن استفاده کرده ام. نوای «هوره» از نظر باستانی بسیار حایز اهمیت است و کاملا ایرانی است. در فیلمی که از نظر تاریخی باید موسیقی را مدنظر قرار می دادم، از آن استفاده کردم. مثلا گویا در موسیقی «زشت و زیبا» بود که اساسا موضوع ربطی به کردستان ندارد. محل وجود ندارد که به جایی اشاره کنم. اما چون از نظر تاریخی، خیلی گذشته، به دور باید اشاره می کردم و از این نوع آوا بهره گرفتم.
خارج از حوزه موسیقی فیلم، آیا در ساخت کارهای جدید به ذهن شما رسیده که فی البداهه از موسیقی کردی استفاده کرده باشید یا بخواهید با الهام از آن، قطعه ای نو بسازید؟!
بله، قطعا. وقتی از ابتدای بحث تا حالا همه اش دارم از ایران و موسیقی نواحی مختلف ایرانی صحبت می کنم، همین را می خواستم عرض کنم که اتفاقا سعی کرده ام این بهره را ببرم. یعنی خودم را به موسیقی دستگاهی محدود نکنم، بلکه نگاه گسترده تری نسبت به اقوام و موسیقی داشته باشم. این است که خیلی جاها اتفاقا وقتی می خواهم کار مدرن تر انجام دهم، از موسیقی دستگاهی فاصله می گیرم و به موسیقی اقوام نزدیک می شوم.
به هرحال اهالی موسیقی شما را نوازنده و پرچمدار نوگرایی و مرحوم استاد لطفی را پیشتاز سنت گرایان تار می شناسند.
بیشترین موسیقی نواحی که در من تاثیر برجای گذاشته و در کارهایم هم از آن بهره گرفته ام، می شود گفت موسیقی کردی است؛ البته از موسیقی شمال بنابر ضرورت موضوع هم بوده ولی از موسیقی کردی زیاد تاثیرپذیری داشته ام. مثلا روز جهانی زن حدود 16،15سال پیش کنسرتی در اروپا داشتیم که از موسیقی
سه منطقه مختلف یعنی کردی، مازندرانی و موسیقی قشقایی استفاده کردیم. موضوع از بدو تولد تا مرگ بود. موسیقی هایی در این مناطق است که برای من جالب بود، از آن استفاده کنم. وقتی فقط به لالایی ها پرداختیم، هزاران لالایی وجود داشت که اصلا مردم بخشی از آن را نمی شناختند. ما با یک اقیانوس مواجه هستیم. جالب است که موضوع تولد، جشن ها، نیایش حتی موضوع مرگ در این سه نوع موسیقی بود. این موضوعات در میان این فرهنگ ها با زبان و موسیقی مختلف وجود دارد. کنارهم گذاشتن اینها برای من جالب بود. بعضی وقت ها تعجب می کنم که عده ای دنبال آهنگسازی هستند و کارشان آهنگسازی است اما از نظر ذهنی کم می آورند. فکر می کنند چون گوشه و دستگاه فلان را کار کرده اند، دیگر نمی شود کار کرد! اما اگر آگاهی شان را نسبت به موسیقی ایران زیاد کنند و رابطه حسی برقرار کنند، به نظرم ذهنیت پخته تری پیدا می کنند.
به نظر می رسد قطعه ای که شما برای فیلم «زمانی برای مستی اسب ها» ساختید نسبت به فیلم، اندکی سنگین بود. مخاطبان به آسانی با آن ارتباط برقرار نمی کردند.
چگونگی استفاده از موسیقی به سلیقه و ذهنیت کارگردان بستگی دارد. از جمله اینکه چقدر از موسیقی شناخت داشته باشد. در فیلم های بعدی که من کار کردم اوضاع بهتر شد. هر فیلمی که شما می بینید که موسیقی در آن نقش پررنگ یا کمرنگی دارد، ذهنیت کارگردان در آن اثرگذار است. موسیقی فیلم «گبه» را ساختم. از نظر خودم خیلی خوب بود، ولی یک دفعه کارگردان گفت دوست دارم تیتراژ بدون موسیقی ساخته شود. فیلم محصول ذهن کارگردان است. همه عناصر و عوامل باید در خدمت ذهن کارگردان قرار گیرد. البته نظرخواهی و صحبت و جدل صورت می گیرد، اما حرف نهایی را کارگردان می زند. البته من خودم «نیوه مانگ» را بیشتر دوست دارم.
غیر از اشاره ای که به استاد سیدعلی اصغر کردستانی داشتید، نفرمودید که گزینه موردپسند شما از میان چهره های موسیقی کردی کدام است؟ چه کسی شما را به صدای خودش جلب کرده؟
از چهره های قدیم ، سیدعلی اصغر را نام بردیم. وقتی من خیلی بچه بودم، با نام «حسن زیرک» و یکی، دونفر دیگر که الان حضور ذهن ندارم، آشنا بودم و بعضا گوش می دادم. زمان کودکی، من در ارومیه بودم و سفرهایی هم به مهاباد و اطراف آن داشتیم. پدر من عاشق صدای حسن زیرک بود. از آن موقع با موسیقی کردی آشنا بودم. بعدا که خودم سیدعلی اصغر کردستانی را شناختم و درک بیشتری از موسیقی داشتم، گوش می کردم. ممکن است الان هم از هنرمندان کرد حضور ذهن نداشته باشم. استاد مظهر خالقی که جای خود را دارد. اما پل اصلی ارتباطی من با موسیقی کردی خانواده کامکارها بودند. بعد از اینکه با خانواده کامکار آشنا شدم و زمانی که با کامکارها و زنده یاد لطفی دور هم جمع می شدیم و می خواستیم محیط و جمع ما شاد باشد، چون همه کرد بودند، موسیقی کردی می زدیم. سازها را که به دست می گرفتیم غیر از اجراهای رسمی، در داخل جمع خودی، یکی از کامکارها زیر آواز می زد و می خواند، دیگر کافی بود! همه قطعات کردی را که خودم قادر نیستم اجرا کنم، آنچه که ما اجرا می کنیم و موردتوجه من است، قطعات اصیل و ریشه دار است. تم های خیلی زیادی را استفاده کردم، اما در حقیقت با موسیقی های به روز کردی خیلی نتوانستم ارتباط برقرار کنم.
شما در کنسرت سنندج از راست پنجگاه هم استفاده کردید. به نظر می رسد کمتر نوازنده ای از این دستگاه استفاده می کند.
راست پنجگاه خیلی تو دست وبال نیست، کسی که راست پنجگاه اجرا می کند، باید خیلی بر موسیقی ایرانی احاطه داشته باشد، ردیف را خوب بداند. ضمن اینکه، کمتر می شود در آن، کارهای مردم پسند ساخت. دستگاهی خاص است. در قدیم از دستگاه ها استفاده های مختلفی از نظر زمان و مکان می شد. هر دستگاهی برای هرجا و هر لحظه اجرا نمی شد. وقتی استاد شهناز درس می داد، آن موقع می گفتند در یک مراسم خاص مثل آیین شاهنامه خوانی یا مراسم خاص، از آن استفاده می شد. خود فضای راست پنجگاه به گونه ای است که برای اجرا باید دستگاه های مختلف را بشناسی. از طرفی ایجاد فضای جذاب برای شنونده مثل سایر دستگاه های موسیقی کار ساده ای نیست. این دستگاه فضای ویژه ای ایجاد می کند، برای همین در قدیم هم در شرایط خاص اجرا می شد.
اشاره ای هم به اصفهان داشتید.
بله، بود. یکی از خصوصیات غنای راست پنجگاه این است که آثار سایر دستگاه ها با گوشه های مختلف هم در آن مستتر است.
آنهایی که در کنسرت شما بودند، مخاطب خاص بودند و طبیعی است که شناخت داشته باشند.
به نظرم یکی از اتفاقاتی که برای خود ما هم خوب است، این است که ما با شنونده های خاص در کل ایران روبه رو می شویم. این نوع «موسیقی سازی» را از قبل انتخاب کرده اند. نمی پرسند که خواننده کیست و ما به چنین شنونده هایی خیلی احترام می گذاریم و افتخار می کنیم. اتفاقا به نظرم خیلی مهم است که چنین کنسرت هایی از طریق هنرمندان دیگر ادامه پیدا کند. چون «موسیقی سازی» مهجور شده است. قبل از انقلاب ما تلاش کردیم که موسیقی سازی جریان بیشتری پیدا کند. البته قبل از ما استاد «صبا» و استاد «وزیری» در این زمینه خیلی کار کردند. اما بعد از انقلاب، چون موسیقی به وسیله شعر و خواننده توجیه می شد، یواش یواش زمینه خودش را بر موسیقی تحمیل کرد و بعد از مدت ها افتادیم در همان مسیری که حتما باید خواننده باشد تا موسیقی معنی پیدا کند. ضمن اینکه چون در رادیو و تلویزیون سازها را نمی بینند، از موسیقی سازی دور شده اند. حالا کارهایی داریم بدون خواننده انجام می دهیم و جذب مخاطب به نظرم خیلی آسان نیست. از این رو حضور مخاطبان خاص در کنسرت سنندج ارزشمند و روح بخش بود.
در حال حاضر سطح مخاطب طبقه متوسط در موسیقی به نقطه ای رسیده که ما کنسرت بدون خواننده داشته باشیم؟ شما با این کنسرت ها می خواهید به سلطانیسم خوانندگی پایان دهید یا اینکه واقعا ذایقه موسیقایی مردم را احیا کنید؟
موضوع را نباید شعاری کنیم. واقعیتی در موسیقی ما بوده و هست. مثلا فرض کنید رادیو ساعت هایی خاص، برنامه هایی با محتوای صدای ساز تنها داشته که الان اجرا و پخش ساز نداریم. موسیقی برای برنامه ها پخش می شود. در تلویزیون نداریم که در برنامه ای خاص مردم شکل و شمایل ساز را ببینند؛ مردم به خاطر اینکه نمی بینند، دور شده اند.
یعنی ذایقه مردم تغییر کرده است؟
تغییر کرده چون دسترسی ندارند. در جایی که هر روز یک غذا می دهند، شما غذاهای دیگر یادتان می رود.
شما نگران این تغییر ذایقه نیستید؟
عمری است من نگرانم. فقط با نگرانی حل نمی شود. باید تلاش کرد.ک/1
533
منبع: روزنامه شرق/ فیض الله پیری
21/06/1393
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 25]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها