تبلیغات
تبلیغات متنی
آموزشگاه آرایشگری مردانه شفیع رسالت
دکتر علی پرند فوق تخصص جراحی پلاستیک
بهترین دکتر پروتز سینه در تهران
محبوبترینها
راهنمای انتخاب شرکت‌های معتبر باربری برای حمل مایعات در ایران
چگونه اینورتر های صنعتی را عیب یابی و تعمیر کنیم؟
جاهای دیدنی قشم در شب که نباید از دست بدهید
سیگنال سهام چیست؟ مزایا و معایب استفاده از سیگنال خرید و فروش سهم
کاغذ دیواری از کجا بخرم؟ راهنمای جامع خرید کاغذ دیواری با کیفیت و قیمت مناسب
بهترین ماساژورهای برقی برای دیسک کمر در بازار ایران
بهترین ماساژورهای برقی برای دیسک کمر در بازار ایران
آفریقای جنوبی چگونه کشوری است؟
بهترین فروشگاه اینترنتی خرید کتاب زبان آلمانی: پیک زبان
با این روش ساده، فروش خود را چند برابر کنید (تست‌شده و 100٪ عملی)
خصوصیات نگین و سنگ های قیمتی از نگاه اسلام
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1867985905
فقه‌سیاسی، الگوی دانش بومی اسلامی
واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
فقه‌سیاسی، الگوی دانش بومی اسلامی 1- فقه‌سیاسی، بایستگی پویایی: فقه‌سیاسی یکی از علوم‌بومی در تمدن اسلامی و الگویی برای رسیدن به دانش برآمده از جغرافیای فکری تمدن اسلامی و آموزه‌های قرآن و روایات است. این دانش که همواره میزانی برای سنجش رفتار و گفتار مسلمین در زندگی سیاسی-اجتماعی بوده است، دارای روش، منابع، پیشینه و مبانی خاص، شکل‌گرفته در اندیشه‌ی سیاسی اسلام و تجربه‌ای است کارآمد برای همه‌ی کسانی که در تلاش برای رسیدن به علوم اسلامی- انسانی هستند.
مهم آن است که دانش ها، در عرصه ی هماوردی با رقیبان، عرصه را واگذار نکنند و دارای توانی بالا باشند تا دیگر گفتمان ها آنها را از صحنه بیرون نکنند. ویژگی تحول درونی فقه سیاسی، اصلی ترین توانمندی این دانش برای حفظ اصالت و روزآمدی است، تا هم از سرچشمه های ناب اسلامی خود فاصله نگیرد و هم بتواند روشمندانه، پاسخگوی نیازهای زمانه ی خود باشد. این ظرفیت را در دوره ی معاصر پس از مشروطه و به ویژه بعد از انقلاب اسلامی ایران می توان مشاهده کرد، دوره ای که با حضور رقیبی توانمند به نام مدرنیته، فقه سیاسی را بیش از هر دانش دیگر، به واکنش و چالاکی واداشت. حضور ایدئولوژیهایی چون لیبرالیسم و سوسیالسم و مطرح شدن مظاهری از این مکاتب در جامعه ی اسلامی و حضور اندیشه های سکولاریستی و جدا انگاری دین از سیاست، با پاسخ و واکنش فقیهان سیاسی روبرو شد. آن مکاتب با رویکرد اجتماعی-سیاسی خود، فعالانه در جامعه حضور داشتند، در مدیریت جامعه و امور گوناگون آن دخالت می کردند و طبعاً در مواردی با مبانی فرهنگی و تمدنی کشورهای اسلامی سازگار نبودند، این فرایند شتابان و نقشی که این مکاتب برای خود تعریف کرده بودند، فقه سیاسی شیعه را وارد عرصه هایی متفاوت از گذشته کرد، فقیهان، نه می توانستند از کنار این حوادث بی اعتنا گذر کنند و نه می توانستند صرفاً با تکیۀ بر داشته ها و برداشت های پیشینیان به رویارویی با رقیب بپردازند. این امر باعث شد تا فقیهان با واکنشهای انتقادی خود، مبانی فکری مکاتب جدید را به پرسش گیرند و با مراجعه ی دوباره به نصوص و سنت پویای فقه شیعی، از همه ی توانایی های روش اجتهاد بهره گیرند. در همین دوره زمانی، با گذر از نظریه های بیگانه، نقادی نظام های فکری غرب و شرق، باور و اعتماد به فرهنگ اسلامی و بومی، رویارویی با خشک اندیشان درونی، تلاش برای اجرای احکام دین و تکاپو برای رسیدن به نظریه ای قابل اجرا در جهان جدید که برخی از هنجارها و ارزش های عقلی و اصیل را دارا باشد، همه، زمینه ای شد تا راه برای نظریه ورزی در نظریه ی «ولایت فقیه» و تکاپو برای تشکیل نظامی مبتنی بر آن، هموار گردد،نظریه ای که امام(ره) سال ها پیش از انقلاب اسلامی به سال 1348 در نجف آن را پردازش کرده بود، پایه های فکری آن را استوار ساخته بود و با پشتوانه ی دیرپای آن در فقه سیاسی شیعه[2]، به بازخوانی و بازسازی آن اقدام کرده بود. اندیشه وران فقه سیاسی، زمانی بیش از پیش به این نکته توجه کردند که تکاپو برای رسیدن به دانش بومی و علوم انسانی- اسلامی، دغدغه ی همه ی متفکرین کشورهای اسلامی شده بود، متفکرینی که مشاهده می کردند که زیرساخت های فکری و فرهنگی جهان اسلام، زیر سیطره و چیرگی دانش ها و ارزش های غربی در حال دگردیسی است و اگر چاره ای اندیشه نشود، از اصالت خود تهی می شود. از دیگر سو، گسست میان دانش های وارداتی با ارزش ها و بنیادهای فکری – تمدنی اسلامی نیز، بایستگی این امر را دو چندان کرد. ازدستاوردها و پیامدهای دنیای جدید، هجوم به سنت ها و سلطه ی فرهنگی خاص است، ویژگی مدرنیته آن است که سنت و ساختارهای اندیشگی آن بدبین است، پشتوانه های فکر انسان سنتی را به چالش کشیده و او راازذهنیتهای محدود و بسته خود، بیرون آورده و داشته های ذهنی و فکری اش را به سؤال و چالش گرفته است. در دوران گذشته، اصولا پرسش ها، بنیان برانداز و شالوده شکن نبودند، پس کمتر زمانی در بنیان فکری افراد، تردید به وجود می آمد. این فرایند در سده ی أخیر چندان شتاب گرفته است و فرهنگی که در پی غلبه بوده است، چندان زیاده خواه و افزون طلب شده که همه ی سامانه های اندیشه ی رقیب را به چالش کشیده و خواستار فتح آنان گردیده است. در همین فراگرد برخی خواهان تقلید و برداشت کامل تجربه ی کشورهای غربی در توسعه و انتقال آن به کشورهای توسعه نیافته بودند، دیدگاهی که خود را در قالب نظریه ی نوسازی[3] نشان داد، هر چند که همین نگره در غرب با مکاتبی دیگر چون «نوسازی جدید» مورد نقد و چالش قرار گرفت. این وضعیت، فقه سیاسی و فقیهان را بر آن داشت تا با احیای سنت، با روشی بومی و دانشی اصیل، بازگشت به اسلام راستین را طرح و تجربه کنند. این امر در صورتی درست است که باور داشته باشیم که سنت در گذر زمان، زنده است و می تواند پویا نیز باشد و آن گاه می تواند وصف پویندگی را داشته باشد که با د نیای دگرگون شونده ی خود بتواند ارتباط برقرار کند وبرای حل مسائل گوناگون سیاسی-اجتماعی که انسان معاصر و معارف بشری با آن رو به روست، راه حل ارائه کند. پویایی سنت ها هنگامی رخ می دهد که حاملان و فهمندگان آن در برابر سؤالات و چالش های دنیای جدید و رقبای اندیشگی، قرارگیرند و با روشی سنجیده و منطقی برای پاسخ و نقد انگاره های رقیب، به داشته های خود بازگردند و در جستجوی راهی جدید، در آنها غوطه ور شوند. به یاد آوریم که درون سنت ها، عقلا نیتی حضور دارد که در آنها ظرفیت هایی جدید برای بازسازی و بازآفرینی به وجود می آورد تا روزآمد گردند، ظرفیتی که در فقه سیاسی شیعه، پویایی و پایایی بالایی دارد. 2- فقه سیاسی، بازگشت دوباره به اجتهاد به نظر می رسد که یکی از بهترین، مطمئن ترین و بنیادی ترین روش ها برای گره گشایی افزون تر فقه سیاسی و دستیابی به علوم اسلامی-انسانی، بازگشت به سنت با توجه به روش دقیق اجتهاد است، اجتهادی که در فقه سیاسی کارایی بالایی دارد، هر چند که ویژه ی فقه نیست و برای «تفقه» در دین است[4]. طبعاً کلیت فرایند و تایید، تثبیت، انکار یا ردّ برخی از مبانی فکری مکاتب جدید و تلاش برای رسیدن به دیدگاهی منطقی و سنجیده با تکیه بر نظریه ها و داشته های اندیشه ی سیاسی اسلام، از عهده ی روش اجتهاد برمی آید. اجتهاد، ظرفیت های انعطاف پذیری و تحول را در فرایندی معقول در اختیار فقیه سیاسی قرار می دهد و می تواند آن اصول بنیادین و جاودانه را با شرایط متغیر و جزیی هماهنگ سازد. توجه به داشته ها و ذخائر گران بهای سنت، می تواند راهبر ما به سوی توانایی های دانش فقه سیاسی باشد، البته سنتی که به لوازم تولید دانش پایبند باشد. آنگونه که روش اجتهاد، فهمنده را به نگرش جامع به دور از شناخت تک ساحتی در فقه سیاسی می رساند، به تعبیر سید محمد باقر صدر:«وقتی هدف محرکه ی اجتهاد، ابعاد حقیقی خود را بازیابد و هر دو جولانگاه تطبیق (فردی و اجتماعی) را در بر گیرد، آثار یک سو نگری و یک سوی سکه دیدن را که در گذشته ها حاکم بود، به تدریج خواهد زدود و محتوای حرکت به کیفیتی در می آید که هم با وسعت دامنه ی هدف سازگار باشد و هم با مقتضیات خطی پیشروانه که حرکت اجتهاد بر آن انجام می پذیرد.»[5] گرایش ها و اندیشه های انسانی به سان امور و پدیده های مکانیکی و فیزیکی نیستند که بتوان برای آنها روش و رویکردی ثابت و فراگیر ارائه کرد و هر آن چه که در گفتمانی دیگر با جغرافیای فکری و بنیادهای تمدنی متفاوتی شکل گرفته است را به دیگر تمدن ها تسری داد. لذا در بزنگاه معرفت شناختی، انسان شناختی و هستی شناختی هر تمدن، روش بومی آن نیز به وجود می آید. این روش، در فقه سیاسی شیعه، اجتهاد است، روشی که در برداشت از دین، مسائل متغیر و گزاره های دگرگون شونده ی اجتماعی و انسانی، همواره زمینه ی نگاه دوباره و اصیل به آموزه های آن را به وجود می آورد، «هر چند که روش در موارد طبیعی ثابت است اما در اجتهاد واجب است که همواره برای اعاده نظر و بازنگری آماده باشد، زیرا که قضایا و مسایل پویا و زنده را بررسی می کند، مسائلی که مربوط به زندگی در حال تعامل با دیگران می شود و زندگی انسان مسلمان در حوزۀ جغرافیایی مشخص و محیط اجتماعی است، محیطی که در دوران جدید اثر می پذیرد و اثر می گذارد. در جهان اسلام، امروزه فرد مسلمان غالباً متأثر و در محاصره ی روش های فکری و زندگی دیگران است و زندگی او با مفاهیم و آرایی که از حوزه ی فکری غیراسلامی می آید، مورد چالش قرار می گیرد، لذا امروز اجتهاد[6] بیش از هر زمان دیگر به بازسازی همیشگی و تدبر در هر متغیری که ممکن است بر روشی که فقیه را آمادۀ استنباط حکم شرعی هماهنگ با زندگی جامعه کند، نیاز دارد.[7] این روش شناسی حاصل نگاه روزآمد به سنت و تعامل با مقتضیات جدید است. سنت، همواره در متن دانش ها همانند زندگی، جاری است. اگر سنت را از فقه سیاسی بگیریم، ستون خیمه این علوم، فرو می ریزد. دانشی که با سنت پویا همراه است، راکد و منجمد باقی نمی ماند و می تواند خود را در برابر نیازهای زمان به روز کند و نفس بکشد و مشکل گشای دشواری های سیاسی-اجتماعی جامعه و آنچه درپیرامون آنها می گذرد، گردد. اندیشه وران فقه سیاسی، باید بیش از هر زمانی دیگر، با تکیه بر روش اجتهاد، به ظرفیت نو شونده سنت، مراجعه کنند تا بتوانند در دنیای امروز و در کنار دیگر گفتمان ها، حضوری فعال و کنشی، داشته باشند. باید بر این امر نیز تفطن داشت که نمی توان پرسش های انسان مدرن و انتقادات او را نادیده گرفت و در کنج عافیت، روزگار سر کرد، امری که فقه سیاسی و همه ی دانش ها را در فرایندی همیشگی، نو شونده و به روز می سازد. سیدکاظم سیدباقری[1] منبع: فصلنامه صدرا - شماره 9 پانوشت [1]. استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی[email protected] [2].در خصوص دیرپایی این نظریه در فقه سیاسی شیعه:ر.ک.صادق لاریجانی(ناظر):«فقیهان امامی و عرصه های ولایت فقیه(قرن چهارم تا سیزدهم.ق.) مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، 1383 [3]. modernizatin [4].ر.ک. سید محمد حسین طباطبایی:«المیزان فی تفسیر القرآن»،ج11،موسسه الاعلمی للمطبوعات،بیروت،الطبعه الاولی 1417،ص418 [5].سید محمد باقر صدر:«همراه با تحول اجتهاد» ،ترجمه اکبر ثبوت ،نشر روزبه ، 1359،ص 14 [6]. برای توضیح بیشتر درباره ی توانمندی های روش اجتهاد، ر.ک. سیدکاظم سیدباقری، فقه سیاسی شیعه، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1388 [7] .محمد مهدی شمس الدین:«مناهج الاجتهاد و تجدید اصول فقه»، فی «قضایا اسلامیه»،العدد الخامس 1418/1997،قم،ص52 منابع: صدر، سید محمد باقر، همراه با تحول اجتهاد ،ترجمه اکبر ثبوت ،نشر روزبه ، 1359، شمس الدین، محمد مهدی، مناهج الاجتهاد و تجدید اصول فقه، فی «قضایا اسلامیه»،العدد الخامس 1418/1997،قم سیدباقری، سیدکاظم ، فقه سیاسی شیعه، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1388 طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج11، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات، الطبعه الاولی 1417،
دوشنبه 16 تیر 1393 15:37 بازدید:8
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 43]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها