ماجرای یک کشیش روستا

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
تئاتر,نمایش,دن کامیلو

ماجرای یک کشیش روستا نیچه، فیلسوف شهیر آلمانی زمانی گفته بود، در اصل، تنها یک مسیحی راستین وجود داشت که او نیز بر فراز صلیب جان سپرد؛ مساله‌ای که بوضوح و البته با زبانی طنز در نمایش دن کامیلو به آن اشاره می‌شود و کشیش قصه در پس همه ساده‌دلی و شوخ‌طبعی‌اش، مسیح را دستاویز نیات و مقاصد دنیوی و منفعت‌طلبانه خود قرار می‌دهد.

کورش نریمانی، نویسنده و کارگردان موفق تئاتر، حدود ده سال پیش براساس مجموعه قصه های دنیای کوچک دن کامیلو، نوشته جیووانی گوارسکی، نویسنده، روزنامه نگار، کاریکاتوریست و طنزپرداز فقید ایتالیایی، نمایشنامه دن کامیلو را نوشت و آن را روی صحنه برد. دن کامیلو نمایش برگزیده سال 84 شد و جوایز نمایشنامه برگزیده و کارگردان برتر آن سال را نصیب نریمانی کرد. او حالا و پس از 9 سال تصمیم گرفته بار دیگر با انجام تغییراتی نمایش را این بار در سالن اصلی مجموعه تئاترشهر روی صحنه ببرد که این بار هم با موفقیت همراه شد و تماشاگران و اهالی تئاتر استقبال بسیار خوبی از آن کردند. داستان دن کامیلو درباره کشیشی به همین نام با بازی تماشایی سیامک صفری است که خودش را نامزد انتخابات شهرداری دهکده ای در ایتالیا می کند، اما نتیجه را به کمونیستی دوچرخه ساز، ابله و کم سواد به نام پپونه (مهران احمدی) می بازد. شکست انتخاباتی دن کامیلو سرآغازی می شود بر جدال و کشمکش دائمی او و پپونه که نماینده کلیسا و حزب کمونیست هستند. اصل دنیای نمایش دن کامیلو بر تضاد و تعارض بنا گذاشته شده است که همین هم محرک قصه، باعث درگیری شخصیت های اصلی و به تبع آنها شخصیت های مکمل و شکل گیری ماجراهای جذاب می شود. تنها شخصیت آرام، متعادل و متناسب نمایش، مسیح (مهدی بجستانی) است که با جامه ای سپید و آراسته در محراب کلیسای دن کامیلو و روی صلیب حضوری همیشگی دارد و تنها با دن کامیلو در ارتباط و مراوده کلامی است و هر وقت شخص دیگری وارد فضای کلیسا می شود، مسیح دست از فعالیت روزانه و مکالمه برمی دارد و به جایگاه ثابت خود برمی گردد. تضاد و تناقض مورد اشاره نمایش از شخصیت اصلی دن کامیلو به عنوان یک کشیش آغاز می شود و کسی که به عنوان نماینده خدا و مسیح باید وظیفه هدایت مردم جامعه را به عهده داشته باشد و حتی با پیامبر دین مسیحیت در ارتباط مستقیم کلامی است، اسیر ظواهر دنیاست و برای شهردارشدن نامزد انتخابات می شود و از سوی دیگر سال هاست برای به دست آوردن دوشیزه روبینیا، معلم روستا (فریده سپاه منصور) خودش را به آب و آتش می زند. سوءاستفاده های دن کامیلو از مسیح و مسیحیت در این داستان تمامی ندارد و او برای پیروزی بر رقیب انتخاباتی و انتقام از او، وقت و بی وقت با «یا مسیح» گفتن هایی بانمک و ملتمسانه دست به دامن پسر مریم می شود. اشاره های طنازانه کارگردان نمایش که به تبعیت از نگاه تند و تیز و نمکین گوارسکی اتفاق افتاده، قدرت به دست آمده از مذهب و سیاست را مورد انتقاد قرار می دهد و به جهل، تعصب، نادانی و ناآگاهی جماعتی که ملعبه دست افراد سودجو و فرصت طلب قرار می گیرند، می تازد. در چنین شرایطی است که مردم بینوا و بی خرد کورکورانه به جای توسل جستن به مسیحیت واقعی و ایمانی راستین در کشمکش فرسایشی و بی سرانجام دو جبهه مسیحیت دروغین و شیادی حزبی گرفتار و قربانی می شوند. تناقض و تعارضی که دامنگیر جماعت دنیای کوچک نمایش شده، از خود موضوع و رویداد مورد بحث اثر شروع می شود که آغازگر ماجراهای بعدی و نزاع دائمی دن کامیلو و پپونه است. رقابت ناسالم آنها به خاطر سمت و مسئولیتی است که جای پرسش و شگفتی دارد؛ شهردار دهکده! وقتی یک روستای کوچک خودش را در جایگاه یک شهر تصور می کند و برای اداره امور در پی انتخاب شهردار است، حدیث مفصل بخوانید از این مجمل. پیر پائولو پازولینی، نویسنده و کارگردان فقید ایتالیا با گفتن این جمله جالب از تناقض و تعارض موجود در میان هموطنانش پرده برداشته بود: در ایتالیا همان طور که همه کاتولیک هستند، به همان میزان همه مارکسیست هستند. و چه قالبی بهتر از زبان کمدی برای بیان این تعارض ها و تناقض ها. اساسا طنز و وضع های خنده دار بسیار به موقعیت های متناقض و ضد هم وابسته است و بسیاری از وجوه برجسته کمدی از همنشینی عناصر نامتجانس شکل می گیرد. این مساله، هم در نمایشنامه دن کامیلو و رقابت دو نماینده ناشایست مذهب و سیاست بارز است و هم در شکل اجرایی به اندازه کافی به چشم می آید. نریمانی این مورد را بخوبی در ترکیب بازیگری رعایت کرده و کاراکترهایی تیپیکال و کج و معوج را روانه صحنه می کند. او عدم تجانس فضای قصه را در همان آغاز نمایش به تماشاگر نشان می دهد و همه بازیگران با ترکیب قد و قامتی نامتناسب و چهره های مضحک در قابی خودشان را در معرض دید و خنده مخاطب قرار می دهند. بارزترین نمونه در این زمینه بروسکوی دراز و بشکه ریزنقش هستند که در کنار یکدیگر ترکیب نامتعادل و جذابی را می سازند. بهرام افشاری و هوتن شکیبا پیشتر در نمایش قبلی کورش نریمانی ـ هیپوفیز ـ هم بازی درخشانی ارائه داده بودند و حالا با موفقیت در دن کامیلو نوید شکل گیری یک زوج کمدی به سبک چیچو و فرانکو را می دهند. کمدی سیاه دن کامیلو همان قدر که می خنداند، به همان میزان هم خنده را بر لبان تماشاگر فهیم خشک می کند و در پایان او را با کوله باری از لحظات شاد و در عین حال متاثرکننده تنها می گذارد. ضربه نهایی نمایش آنجا به مخاطب وارد می شود که مسیح راستین به دلیل فضای مسموم و ناسالم دهکده و مردمانش تصمیم به بستن چمدان و رفتن به سفری نامعلوم می گیرد و برای اولین بار دن کامیلو را یهودا می خواند. کشیش البته با لودگی و شاید واقعا از روی ناآگاهی باوری به یهودا بودنش ندارد، اما او در «شام آخر» با پپونه کاسبکار معامله می کند و در هیاهوی تفاهمی سودجویانه و دنیوی، با تاخت زدن دینش، نماینده خدا را به فراموشی می سپارد. راست گفته بود نیچه؛ تنها یک مسیحی راستین وجود داشت. علی رستگار / گروه فرهنگ و هنر

پنج شنبه 29 خرداد 1393 2:15 بازدید:0

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 77]