فیلمی مهیج و قابل قبول بر پرده سینما

یادداشتی بر فیلم پرویزخان ساخته علی ثقفی

فیلم سینمایی پرویزخان بلافاصله پس از اکران در سینماهای کشور به اکران آنلاین فیلم‌نت آمده است و به همین منظور نگاهی به این اثر داریم.

فوتبال جذاب‌ترین و دراماتیک‌ترین تصویری است که هر مخاطبی در هر جای دنیا که به فوتبال علاقه دارد را پای خود میخکوب می‌کند. حال فکرش را بکنید که چنین رویداد دراماتیکی در مدیوم سینما به تصویر کشیده شود چه اتفاقی در ذهن مخاطب نقش می‌بندد.

«پرویز خان» فیلمی در ژانر ورزشی و به فوتبال می‌پردازد و این که علی ثقفی در اولین تجربه سینمایی بلند خود به سراغ این ژانر سینمایی رفته در عین عجیب بودن شجاعت او را می‌رساند. این فیلم که در گونه بیوگرافی جای می‌گیرد به زندگی پرویز دهداری در برهه‌ای پس از پیروزی انقلاب و در دهه ۶۰ می‌پردازد که پس از سال‌ها نام او را بر سر زبان‌ها انداخت.

پرداختن به فیلم پرویز خان و تحلیل آن از دو منظر قابل بررسی است. اول این که او را به لحاظ تاریخی مورد تجزیه و تحلیل قرار بدهیم و دوم این که مانند یک اثر دراماتیک با آن رو به رو بشویم.

پس از نمایش این فیلم خیلی از کسانی که مستقیم با پرویز دهداری معاشرت داشتند و یا به عنوان علاقه‌مند فوتبال در آن دوره پی‌گیر بازی‌های تیم ملی بودند و مربیگری پرویزخان دهداری را زیر ذره‌بین داشتند نوع پرداختن به شخصیت این اسطوره فوتبال را برنتابیدند و این اثر را به لحاظ روایت تاریخی زیر سئوال بردند. اما از نگاه نگارنده این که این شخصیت فوتبالی چگونه راه می‌رفته و چگونه صحبت می‌کرده و چگونه با ستاره‌های فوتبال آن زمان که استعفا دادند برخورد کرده و این که چگونه برای کشف استعدادهای جدید برای جایگزین کردن آنان عمل کرده است در قالب بررسی تاریخی می‌گنجد که باید در یک اثر مستند بیوگرافی مورد تحلیل قرار گیرد که در این مقال مد نظر نیست چرا که در حال حاضر ما با یک اثر دراماتیک رو به رو هستیم و از منظر سینمایی فیلم مهیج و قابل قبولی را روی پرده سینما شاهد بودیم. پس دوستانی که مخالف شخصیت‌پردازی در این فیلم هستند و یا فکر می‌کنند تحریفی تاریخی اتفاق افتاده با احترام به نظرشان باید بگویم فیلم «پرویز خان» یک اثر سینمایی صرف است که ارجاعی تارخی را چاشنی کرده و نویسنده و کارگردان برای دراماتیزه کردن قصه خود می‌تواند اتفاقاتی که به جذابیت داستان کمک می‌کند را در فیلمنامه و ساخت بگنجاند.

مخاطب نسل امروز که هیچ المانی از شخصیت پرویز دهداری را در ذهن ندارد قطعا با این فیلم و بازی جذاب سعید پورصمیمی با این شخصیت و دسیبیلین، ادب و نوع زیسته او و همچنین اتفاقاتی که در دهه شصت برای تیم ملی فوتبال افتاده آشنا می‌شود و همین برای یک فیلم سینمایی کفایت می‌کند. با دوستان فوتبالی و یا علاقه‌مند به فوتبال که در آن زمان شاید حتی برخی مخالف نوع مدیریت او بودید و احساسات‌تان جریحه‌‌دار شده است می‌گویم. پس از سال‌ها که نام این اسطوره از ذهن‌های حتی شما پاک شده بود و نامی از وی در هیچ جا جز تاریخ فوتبال که امروزه هیچکس به آن مراجعه نمی‌کند، نبود آیا در معرفی این شخصیت نازنین به نسل جدید خدشه‌ای دیدید؟

پس بهتر است از منظر دراماتیک به موضوع نگاه کنیم و این که یک کارگردان فیلم اولی که متولد دهه شصت است و دوران کودکی خود را در آن سال‌‌ها سپری می‌کرده در سن 39 سالگی با شجاعت در ژانر ورزش آن هم فوتبال که همه متخصصان به سختی ساخت چنین فیلم‌هایی اذعان دارند نام یکی از اسطوره‌های فوتبال را بدون ضربه زدن به شخصیت او زنده کرده است.

شکی نیست علی ثقفی در ساخت این فیلم از پشتوانه و تجربه آثار مستندی که در کارنامه‌اش دارد بهره گرفته است اما بخوبی توانسته در ساخت این اثر از کارهای قبلی‌اش فاصله بگیرد و خود را در قامت کارگردانی که فیلمی سینمایی و قصه‌گو می‌سازد معرفی کند.

کنش‌هایی که در فیلمنامه این اثر وجود دارد از جایی که دهداری با فدراسیون درگیر است و جایگزین کردن استعدادهای جوان به جای ستاره‌های مستعفی تیم ملی و آماده شدن برای بازی با کویت گره‌هایی هستند که فیلمنامه‌نویس را در زمره نویسندگانی قرار می‌دهد که توانایی دارد تا مخاطب را تشنه نگه دارد و با توجه به این که مخاطب نتیجه بازی را از قبل می‌داند برای او انتظار و هیجان دیدن سکانس برد ایران از کویت را رقم بزند. سکانسی که گل سکانس‌ها و برگ برنده دیگر این فیلم است. این که سازنده اثر داستان عملیات رزمندگان‌مان را همزمان با بازی فوق چاشنی کار کرده که ارجاعی هم به جنگ تحمیلی علیه ایران بدهد نیز زمینه‌ای برای ایجاد هیجان بیشتر برای مخاطب است و پیش زمینه آن نیز در سکانس‌های قبل‌تر و در جریان فیلم لحاظ شده است و اگر چه در ریتم کار خللی ایجاد نکرده اما معتقدم ژانر ورزشی آن هم فوتبال به اندازه کافی بار دراماتیک و ایجاد هیجان برای مخاطب را دارد و چه بهتر بود علی ثقفی تمرکزش را کاملا معطوف یک فیلم فوتبالی با المان‌ها و کنش‌ها و حواشی جذاب آن می‌کرد.

امیر افشارفتوحی (منتقد سینما و تلویزیون)