تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1836262316
وظیفه اخلاقی وکیل در برابر اعتراف موکل مجرم
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
وظیفه اخلاقی وکیل در برابر اعتراف موکل مجرم
قبول دفاع از موکل مجرم یا غیر ذی‌حق، وکیل را با خطر « نقض تعهد حفظ اسرار حرفه‌ای» روبرو می‌سازد؛ زیرا هر آن بیم آن می‌رود که وکیل برای رهایی از عذاب وجدان به افشاء اسرار بپردازد .
بخش اول چکیده یکی از تعارضات اخلاقی در وکالت، هنگامی است‌که وکیل به‌طریقی از مجرم بودن یا ذی‌حق نبودن موکل آگاهی یابد؛ بنابراین متحیّر است آیا باید از موکل دفاع کند یا خیر؟ آیا باید مقامات قضایی را از مجرم بودن یا ذی‌حق نبودن موکل مطلع نماید یا از نظر اخلاقی چنین وظیفه‌ای ندارد. این نوشتار در صدد بررسی تعارضات اخلاقی وکیل در فروض مختلف و ارزیابی پاسخ‌های مختلفی است که به آن داده شده است. پاسخ داده شده به وظیفه اخلاقی وکیل در مورد چالش اول، کناره‌گیری از وکالت و پاسخ به وظیفه او در مورد مسئله دوم مطلع ساختن مقامات قضایی است. سعی خواهد شد برای حل مسئله در این مقاله از روش موازنه متفکرانه استفاده گردد. واژگان کلیدی: اخلاق وکیل، تعارض اخلاقی، وکیل، موکل. طرح مسئله گاهی بنا به دلائلی از جمله صمیمیت حاصل بین موکل و وکیل، موکل سفره دل خود را نزد وکیل باز می‌کند و اسرار خود را به او می‌گوید. او وکیلش را از مجرم بودن خود (در جرایم کیفری) یا ذی‌حق نبودنش (در موضوع حقوقی) مطلع می‌نماید. با این اعتراف التهابی در درون وکیل ایجاد می‌کند. وکیل از یک‌سو با این معضل روبه‌رو می‌شودکه چگونه از موکل خود که یک مجرم است دفاع نماید و در دفاع خود چگونه باید سخن بگوید که به ادعای کذب منتهی نشود؛ از سوی دیگر به خود می‌گوید اگر معلوم شود که او از مجرم بودن موکلش مطلع بوده و با این‌حال از او دفاع کرده برای مردم یا برای دستگاه قضایی ـ که متعهد شده بود در برابر آن با صداقت حضور یابد ـ چه توجیهی خواهد داشت. از طرفی هم با خود می‌گوید اگر به دفاع نپردازد برخلاف تعهدش در برابر موکل رفتارکرده است و ... . همه این تعارضات تنها یک راه‌حل اخلاقی دارد تا بتواند طوفان درون وکیل را آرام کند. وکیل با دو سؤال اصلی مواجه است: ـ دفاع از چنین موکلی اخلاقی است یا خیر؟ ـ مطلع کردن مقامات قضایی از مجرم بودن یا ذی‌حق نبودن موکلش اخلاقی است یا خیر؟ آیا خیانتی به موکل محسوب نمی‌شود؛ بهویژه در فرضی که موکل به او اعتماد کرده و اسرارش را در اختیار او گذارده است؛ اسراری که اگر وکیل و مورد اعتماد موکل نبود به آن دست نمی‌یافت. برای حسی‌تر کردن این موضوع دو نمونه در پی می‌آید: یک. متهم در یک پرونده سرقت در حین مراحل دادرسی به وکیل خود اظهار می‌کند که در سرقت دست داشته است. وکیل با این چالش مواجه می‌شود که آیا باید از او دفاع کند یا از وکالت سارق انصراف دهد؟ آیا در صورت انصراف باید مقامات قضایی را آگاه کند و اگر شواهد و مدارکی دارد، در اختیار آنها بگذارد یا خیر؟ دو. در یک پرونده خانوادگی، زوج قبل از طرح موضوع طلاق در دادگاه اموال غیرمنقول خود را به نام پدرش می‌کند؛ حال‌که زوجه خواهان تنصیف اموال زوج بعد از طلاق است، او مدعی است اموالی در تملک ندارد تا به زوجه بدهد؛ ولی در طی دادرسی نزد وکیل اقرار می‌کند که برای فرار از تنصیف، اموالش را به نام پدرش کرده است؛ وکیل می‌داند پدر او انسانی اخلاقی است اگر بفهد پسرش برای فرار از تنصیف چنین کرده در دادگاه علیه وی شهادت خواهد داد. آیا ادامه وکالت چنین شخصی اخلاقی است؟ آیا وکیل نباید مقامات قضایی را در جریان بگذارد و حتی شاهد احتمالی را به ایشان معرفی کند؟ جایگاه بحث این مسئله در بخش اخلاق کاربردی و در موضوع جامعه عادل (بنگرید به:The oxford Handbook of practicall Ethics از laffu lette بخش چهار) می‌تواند مورد بحث قرار گیرد؛ اما اگر به تقسیم پنج‌تایی نظر داشته باشیم در موضوعات سیاسی، امنیتی و قضایی قرار می‌گیرد. (مقصود از تقسیم پنج‌تایی، تقسیمی است که موضوعات و مسائل را به ذهنی، اقتصادی، سیاسی، امنیتی، قضائی، زیست پزشکی و زیست محیطی تقسیم می‌کند) الف) تاریخچه بحث‌های اخلاقی در وکالت سازمان وکلا و نظام وکالتی از زمان‌های قدیم سرچشمه می‌گیرد و به حقوق رم می‌پیوندد. چنان‌که کلمه نظام وکالتی در یک فرمانِ دوره امپراطوری ژوستن به‌کار رفته است. اولین بار در زمان سلطنت سن لویی پادشاه فرانسه در سال 1270 میلادی مصوباتی برای وکلای مدافع اجرا شد که از حقوق رم الهام گرفته بود. یکی از فصول آن مربوط به چگونگی حضور وکلای مدافع در دعوا بود. بدین‌ترتیب نخستین سنگ بنای جامعه صنفی وکلا و نظم و سامان در کار وکالت در فرانسه نهاده شد؛ پس از آن نیز در سال 1274 در مورد نظارت بر کار وکلا و قواعد وکالت فرمانی صادر شد. این نظامات مقرر می‌داشت که وکیل مدافع باید از راه‌های قانونی جهت دفاع استفاده کند و پیش از هر چیز، درستی آن را در نظر بگیرد، عین مطالب موکل را بازگوید؛ به‌طوری که ذکر آنها در حضور و غیاب موکل تفاوتی نکند و مورد تکذیب وی قرار نگیرد. ناسزا نگوید و سخنان درشت به‌کار نبرد و خشن رفتار نکند. با موکل خود به شیوه تاجر مآبانه برخورد نکند و خود را در محکوم به (مال مورد نزاع) سهیم نکند. سوگند بخورد که همه امور محوله را با صداقت، امانت، مواظبت و دلسوزی و وفاداری انجام دهد. مرافعاتی را که به نظرش درست نمی‌آید قبول نکند و از قبول آن دسته از دعاوی که در ورای آنها، اعمال ناشایست پنهان است، خودداری کند. از آن زمان به بعد اخلاق وکالت مدنظر حقوق‌دانان غربی قرار گرفت. در نظام حقوقی اسلام نیز همواره اخلاق مورد توجه بوده و ذیل بحث از آداب قضا مطرح می‌شود. ب) تعریف و چیستی وکیل، طبق قانون بعد از قبول اختیاری یا تفویض وکالت موکل از سوی دادگاه به او (وکالت تسخیری)، به دفاع از وی ملزم می‌شود. گاهی وکیل در جریان دادرسی یا پیش از آن یا حتی بعد از آن از مجرم بودن موکل خود یا ذی‌حق نبودنش مطلع می‌گردد. وظیفه او را از دیدگاه‌های مختلف می‌توان مورد بحث قرار داد: یک. منظر حقوقی؛ یعنی پاسخ سؤال را در موضوعات مربوط به حقوق داخلی، در قوانین کشور متبوع و در موضوعات فراملی در قوانین بین المللی جستجو کرد؛ دو. از منظر اخلاقی؛ یعنی می‌خواهیم ببینیم وظیفه اخلاقی وکیل در این مسئله چیست؟ دیدگاه نوشتار حاضر نیز همین است. برای این مسئله فروض مختلفی می‌توان در نظر گرفت که باید بررسی شود. ج) گونه‌شناسی مسئله سعی می‌شود در این بخش فروض گوناگون این مسئله مورد توجه قرار گیرد: یک. مسئله‌ای با دو طرف (وکیل و موکل) نمونه 1. در یک پرونده سرقت، متهم در حین مراحل دادرسی به وکیل خود اظهار می‌کند که در سرقت دست داشته است. وکیل با این چالش روبه‌رو می‌شود که آیا دفاع را ادامه دهد یا انصراف دهد؟ آیا باید در صورت انصراف مقامات قضایی را در جریان بگذارد و اگر شواهد و مدارکی دارد، در اختیار آنها قرار دهد؟ موکل درگیر این تعارض است‌که آیا باید عدالت بورزد و از وکالت سارق کناره‌گیری کند؛ حتی دادگاه را در جریان بگذارد یا جانب فضیلت عدم افشاء سرّ را ترجیح دهد و به وکالت ادامه دهد. گاهی نیز تعارض این‌گونه تصویر می‌گردد که فضیلت برقراری عدالت از یک‌سو و تصور سوءاستفاده از اعتماد موکل در تعارض با هم قرار می‌گیرند. نمونه 2. پرونده درباره روابط نامشروع با رضایت طرفین است. یک طرف اقرار کرده است؛ ولی طرف دوم انکار می‌کند. فرض می‌کنیم طرف دوم کسی است‌که با چرب‌زبانی از سادگی طرف مقابل سوءاستفاده می‌کند و طعمه‌های خود را به دام می‌اندازد؛ ولی خود با آگاهی از ادله اثبات جرائم از مجازات فرار می‌کند. در این مثال وکیل با این تعارض روبه‌روست که آیا باید با کناره‌گیری و اطلاع به مقامات قضایی طرف اغواگر را به‌دست عدالت بسپارد و حق‌الله را در آن پرونده احقاق کند و از فریب ساده‌لوح‌های دیگر جلوگیری کند، یا با حفظ سرّ موکل به او کمک کند تا از قانون الهی بگریزد و خود را این‌گونه قانع کند که اسرار معتمد به خود را فاش نکرده و به وظیفه خود عمل کرده است. دو. سه طرفه بودن پرونده (وکیل، موکل و شخص ثالث) البته وضعیت ثالث در پرونده‌های مختلف تفاوت دارد؛ از جمله گاهی عدم محکومیت موکل مجرم و مقصر اصلی در یک جرم جزایی، ممکن است به محکومیت یک بی‌گناه یا سنگین‌تر شدن جرم معاون یا هم‌دست او بیانجامد. گاهی در یک پرونده حقوقی باعث ضرر شخص ثالث یا عدم نفع وی در دعوایی مثل ارث یا نسب گردد. گاهی در یک جرم امنیتی، جامعه از آزادی موکل یا از عدم مجازات او زیان می‌بیند و امکان دارد با بازگشت به جامعه خطر بزرگ‌تری ایجاد نماید. در این مثال، جامعه طرف ثالث است. چالش‌های دیگری در این فروض پیدا می‌شود. 1. سردسته یک باند به دام افتاده است. امّا چنین وانمود کرده که زیر فشار همدستان و فریب آنها در این پرونده درگیر شده است؛ ولی نزد وکیل خود اعتراف می‌کند که سردسته باند است. وکیل در اینجا نمی‌داند آیا جانب فضیلت عدم افشاء سرّ موکل را برگزیند و به ظلم به ثالث یا جامعه تن در دهد یا جانب عدالت را برگزیند؟ شاید درصورت ادامه وکالت و دفاع از او، همدستان (شخص ثالث) به مجازات سنگین‌تری محکوم شوند. 2. تروریستی به اتهام بمب‌گذاری در ایستگاه مترو دستگیر شده است؛ ولی دلایل کافی برای محکومیت وی وجود ندارد. او با مظلوم‌نمایی خود را بی‌گناه نشان می‌دهد و حضور خود را در ایستگاه، تصادفی می‌خواند. چون سازمانی تبهکار وکیل را استخدام کرده، موکل به گمان اینکه وی با او همفکر است نه‌تنها اسرار خود را به وکیل می‌گوید؛ بلکه محل اسنادی را به وکیل نشان می‌دهد که در اثبات جرم او مؤثر است. وکیل در اینجا با این چالش روبه‌روست که آیا از چنین متهمی دفاع کند؛ چون به وی اعتماد کرده است یا نه‌تنها دفاع نکند؛ بلکه مدارک لازم را در اختیار دادگاه قرار دهد؛ زیرا می‌داند که متهم پس از آزادی برای جامعه تهدیدی خواهد بود؟ سه. کشف تقصیر و خیانت موکل قبل از شروع دادرسی به‌نظر می‌رسد کناره‌گیری از وکالت در این مورد آسان‌تر باشد. گاهی وکیل در حین دادرسی از مجرمیت موکل یا ذی‌حق نبودن او مطلع می‌گردد؛ هرچند در این مورد کناره‌گیری مشکل‌تر از فرض اخیر است، موکل با عذاب وجدان زیادی ـ نسبت به موردی که با دفاعی جانانه، بی‌گناهی موکل را به اثبات رسانده ـ روبه‌رو نیست. اگر وکیلی که با دفاع مناسب و تحمل زحمات بسیار بی‌گناهی موکلش را اثبات کرده باشد و مورد تشویق سایر همکاران خود قرار گرفته باشد، متوجه شود که موکل در همه این مدت به وی دروغ گفته و گناهکار است افزون بر چالش‌های گذشته با این چالش هم روبه‌روست که با اعتراف به اشتباه خود در دفاع از یک مجرم حیثیت حرفه‌ای او در مقابل همکاران از بین می‌رود و به فریب‌خوری متهم می‌شود، و یا سکوت می‌کند و با این دغدغه زندگی می‌کند که موجبات آزادی یک مجرم را فراهم کرده است؛ حال هر قدر جرم سنگین‌تر باشد عذاب وجدان او هم بیشتر خواهد بود. چالش قابل تصور دیگر این است‌که در متن سوگندنامه وکلای دادگستری موضوع ماده 39 آیین‌نامه لایحه قانونی استقلال وکلای دادگستری مصوب سال 1334 آمده است: جز عدالت و احقاق حق منظور نداشته باشند و برخلاف شرافت قضاوت و وکالت اقدام و اظهاری ننمایند و ... مدافع از حق باشند و راستی و درستی را رویه خود قرار دهند. با توجه به منطوق و مفاد سوگندنامه، این پرسش به ذهن می‌آید که اگر وکیل در یک پرونده پس از ملاحظه اسناد و مدارک و استماع اظهارات موکل بر حقانیت او اعتقاد پیدا کند و قرارداد وکالت تنظیم شود و در جریان دادرسی وکیل به هر دلیلی متوجه حقانیت طرف مقابل و بی‌حقی موکل خود شود، تعارض قسم او در تعهد به عدالت و حق‌خواهی و راستی در مقابل دستگاه قضایی با رعایت صرفه و صلاح موکل چگونه حل می‌شود؟ چهار. وکالت انتخابی (تسخیری، معاضدتی) در این نوع وکالت، اگرچه رابطه حقوقی بین وکیل و موکل برقرار است، ظاهراً مقامات قانونی انشای عقد را عهده‌دار شده‌اند و وکیل در انتخاب موکل خود و احراز حقانیت اولیه او نقشی ندارد. اگر موکل به ارتکاب قتل اقرار کرده باشد، وکیل با این چالش روبه‌روست که آیا باید سوگند به صداقت در مقابل دستگاه قضایی را رعایت کند و برخلاف مصلحت موکل تسخیری و موافق عدالت و حقیقت استدلال کند یا مصلحت موکل را در نظر گرفته و به سود او دفاع نماید؛ چنان‌که از وکیل انتظار می‌رود بهویژه اینکه قانون، خود چنین وکالتی را مقرر کرده و طبق قاعده با احتساب چنین فروضی، آن را قانونی کرده است؟ د) چند آیین (کد) اخلاقی قبل از ورود به بحث به برخی از کد‌های اخلاقی اشاره می‌شود که تاکنون مجامع حقوقی تدوین و ارائه کرده‌اند و با این بحث ارتباط دارد. یک. وکیل باید همواره بالاترین حد راست‌گویی، درستی و انصاف را نسبت به دادگاه‌ها، همکاران و همه کسانی که از نظر حرفه‌ای با ایشان تماس پیدا می‌کند، رعایت کند. دو. رازداری، اسرار حرفه‌ای: وکیل همواره باید محرمانه بودن امور موکلین فعلی یا قبلی خود را رعایت کند؛ مگر اینکه قانون حکم دیگری داشته و یا به شرط وجود مجوز قانونی اذن موکل جز این باشد. 3. غبطة موکل: وکیل باید همیشه، به‌شرط رعایت وظایف خود نسبت به دادگاه و صرفه و صلاح عدالت و لزوم اجرای قانون و احترام به ضوابط اخلاق حرفه‌ای، غبطه و منافع موکل را در اولویت قرار دهد. 4. در متن سوگند وکلای دادگستری موضوع ماده 39 آیین‌نامه لایحه قانونی استقلال وکلای دادگستری مصوب سال 1334 وکلا به خداوند متعال قسم یاد کرده‌اند که «جز عدالت و احقاق حق منظور نداشته باشند و برخلاف شرافت قضاوت و وکالت اقدام و اظهاری ننمایند و ... مدافع از حق باشند و راستی و درستی را رویه خود قرار دهند». نتیجه اینکه «وکلا در انتخاب موکلین و پرونده‌های آنان باید به سوگندی که برای حمایت از قانون و عدالت یاد کرده‌اند پایبند باشند؛ لذا وکیل نمی‌تواند آگاهانه در حمایت از امور خلاف قانون و ظلم به دیگران مشارکت نماید». (hoghoghenatanz.blogfa.com / post - 16.aspx www., نوشته وبلاگ حقوق نطنز، یکشنبه 1 مرداد 1385) با مرور برخی از ضوابط اخلاقی این حرفه، به پاسخ‌های مختلف این سؤالات می‌پردازیم. نکته اینکه دلایل مذکور از میان آیین‌نامه‌ها یا نوشته‌های حقوق‌دانان استخراج شده است. منابع و مآخذ 1. خواجه نوری، منوچهر، 1384، «آیین‌نامه داخلی هماهنگ‌شده کانون‌های وکلای فرانسه»، مجله کانون وکلای دادگستری، شماره 189 و 188، کانون وکلا، تهران. 2. سرشار، محمود، 1327، «مجموعه مقررات اخلاقی راجع به شغل وکالت»، مجله کانون وکلای مرکز، شماره 6، تهران، کانون وکلای دادگستری. 3. قانون اساسی ج. ا. ایران، اصول، 1372، تدوین جهانگیر منصور، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. 4. قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، 1378، تدوین شهرام سلطانی سرگانی، تهران، آرون. 5. قهرمانی، نصرالله، 1377، مسئولیت مدنی وکیل دادگستری، تهران، گندم. 6. 1383، مجموعه کامل مقررات وکالت، نصراله قهرمانی و ابراهیم یوسفی محله، تهران، مجد. 7. یوسفی، ابراهیم، 1389، «آیین‌نامه اخلاقی حرفه‌ای وکلای لبنان»، مجله کانون وکلای دادگستری، شماره 209 و208، کانون وکلا، تهران. 8. اعلامیه حقوق بشر، 1383، ترجمه سعید صالحی، تهران، سلمک. سخنرانی دیدگاه آیت‌الله محمد امامی کاشانی در خطبه اول نماز جمعه تهران به مناسبت هفته قوه قضائیه، جمعه 11 تیر 1389. منابع اینترنتی 1. www.lawnet.ir بند یک و دو بنگرید به: نصرالله قهرمانی، «آیین‌نامه حرفه‌ای وکلای دادگستری کشورهای عضو اتحادیه اروپا». 2. www.edalatpars.blogfa.com/post-25.aspx. «صداقت وکیل دادگستری در مقابل دستگاه قضایی و تقابل آن با حفظ اسرار و مصلحت موکل». 3. www.hassani.ir/cat-22.aspx. نوشته محمدمهدی حسنی. 4. www.hoghoghenatanz.blogfa.com/post-16.aspx. نوشته وبلاگ حقوق نطنز در یکشنبه 1 مرداد 1385. محمدحسین دانش‌کیا/ دانشجوی دکتری مدرسی الهیات دانشگاه معارف منبع: فصلنامه پژوهشی در اخلاق شماره 7 و 8 ادامه دارد...
93/01/26 - 01:30
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 52]
-
اقتصادی
پربازدیدترینها