تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1835573254
سخنان جالب غرضی درباره نهضت آزادی و جبهه ملی
واضح آرشیو وب فارسی:جام نیوز:
سخنان جالب غرضی درباره نهضت آزادی و جبهه ملی
"در طول جنگ تحمیلی هرگز یک کلمه به نفع جنگ نگفتند. منافقین که به طرف دشمن رفتند. نهضت آزادی، جبهه ملی و این همه گروه‌ها و احزاب، غیر از جمهوری اسلامی، یک نفرشان شهید نشد. "
به گزارش جام، محمد غرضی از فعالین انقلابی و وزیر پست و تلگراف دولت هاشمی در گفتگو با تسنیم، به بیان نکات و خاطراتی از حیات سیاسی مهندس مهدی بازرگان تا ماه‌های منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی پرداخته است. بخش دوم گفت‌و‌گوی آقای غرضی بیشتر ناظر به ماه‌های منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی و سالهای پس از آن است. غرضی درباره اظهارنظر مهندس کتیرایی مبنی بر اینکه کسی غیر از امام احتمال پیروزی انقلاب را در سال 57 نمی داد، اظهار داشت: کتیرایی و بچه‌های نهضت آزادی به هیچ وجه با جریانات سیاسی-نظامی و یا با جریان‌های انقلابی که در ایران به وقوع می‌پیوست، آشنا نبوند ولی ما که احساس می‌کردیم حکومت را گرفتیم. وی درباره چرایی انتخاب بازرگان به نخست‌وزیری با بیان اینکه «مرحوم بهشتی و آقای هاشمی و عده‌ای دیگر بازرگان را پیشنهاد کردند» تصریح کرد: بازرگان را شورای انقلاب معرفی نکرد چرا که آقایان مطهری و طالقانی که عضو شورا بودند و بازرگان را می‌شناختند، موافق نبودند. بعد‌ها هم امام فرمودند من به حرف آنها گوش کردم و اشتباه کردم. به گفته این فعال انقلابی «مرحوم مطهری منافقین را زائیده نهضت آزادی می‌دانست و خیلی هم با این قضایا درگیر بود. آقای بازرگان با شریعتی روابط نزدیکی داشتند و این حرف نباید غلط باشد که مرحوم مطهری این حرف را زده باشد و بین مرحوم مطهری و بهشتی هم فاصله بود.» غرضی با اشاره به ایراد مرحوم مطهری به جزوه «شناخت» مجاهدین مبنی بر استناد به کتب مرحوم بازرگان، تصریح کرد: کتب مرحوم بازرگان عقلی ست(مبتنی بر عقل بشری تنها) و کتب مطهری نقلی و بیشتر وحیانی‌اند؛ این تفاوت در تمام وجوه و شئون آقای مطهری و مرحوم بازرگان و شریعتی وجود داشت. در کتاب‌هایشان پیداست که این دو نگرش و دو تفکر به اسلام است.
وی با بیان اینکه کتب مهندس بازرگان به منافقین خط داده است،گفت: کتاب «عشق و پرستش» مهندس بازرگان را با دعای عرفه امام حسین (ع) مقایسه کنید، متوجه مساله می‌شوید. مجاهدین و بازرگان از نظر اعتقادی، تقریباً معادل‌اند ولی از نظر سیاسی خیلی فاصله پیدا می‌کنند زیرا آقای بازرگان حزب درست می‌کند ولی مجاهدین سراغ مبارزه مسلحانه و تیر و تفنگ و این چیز‌ها میروند. این فعال انقلابی درخصوص اینکه بازرگان در دانشگاه تهران در روهای ابتدایی انقلاب گفت امام بولدوزر می‌خواهد ولی من ماشین نازک‌نارنجی هستم، اظهار داشت: دلیل این حرف این بود که مهندس با تغییر رژیم به مفهوم اینکه تمام سیستم حکومتی را به هم بریزیم، مخالف بود و آن را قبول نداشت. اینها تصورشان بر این بود که اگر سیستم اداری را اداره کنند، کشور اداره می‌شود و خیلی‌هایی دیگر فکر می‌کردند که اصلاح امور اداری کفایت از اداره امور کشور می‌کند. به گفته غرضی تصور آقای بازرگان برای اداره کشور تصور اداری بود و فکر می‌کرد اگر کشور به صورت اداری درست اداره شود، کسی به کسی کار ندرد. ای کاش امروز زنده بود و وضع خاورمیانه را می‌دید که آمریکا چقدر جنگ درست کرده و چه اتفاقاتی افتاده؛ ای کاش می‌دید که کشور را نمی توان بدون مردم اداره کرد. وی درباره این سخن بازرگان که «من نخست وزیر یک کشورم و اگر نتوانم با نخست وزیرو نماینده کشوری دیگر دیدار کنم که به چه دردی می‌خورم» گفت: می‌گفت من نخست وزیر یک کشورم و بایستی بتوانم با مسئولین سایر کشورها ملاقات کنم. این حقش بود. اما آقای مهندس! شما نخست وزیر کشوری هستی که کسی (امام خمینی(ره)) شما را به عنوان نخست‌وزیر معرفی کرده و شما حتماً باید یک مشورتی با ایشان می‌کردی. این فعال انقلابی درخصوص رابطه منافقین و حمایت بازرگان از آنان گفت: تا وقتی که منافقین نظامی نشده بودند، ارتباطشان با آقای بازرگان و مرحوم طالقانی برقرار بود، ولی وقتی نظامی شدند و آدم کشتند، بعید می‌دانم که دیگر ارتباطی داشتند ولی بازرگان هم اینها را نفی نکرد. وقتی منافقین جنایت 7 تیر را انجام دادند و حزب جمهوری اسلامی را منفجر کردند، باز هم نهضت‌آزدی اینها را نفی نکرد. بازرگان و نهضت‌آزادی به لحاظ سیاسی اشتباه کردند. غرضی با بیان اینکه نهضت‌ازادی‌ها وقتی که از قدرت فاصله گرفتند، از انقلاب هم فاصله گرفتند، تصریح کرد: ممکن است فرد در حاکمیت باشد و خوب باشد ولی اگر در حاکمیت نباشند، زاویه پیدا کند. من تعاریفم کمی فرق می‌کند ولی وقتی نهضت‌آزادی و مرحوم بازرگان با دولت فاصله گرفتند، با تعاریف انقلاب و مردم هم فاصله گرفتند. آنها با جنگ هم در شرایطی که عراق چند صد کیلومتر در داخل کشور ما بود، مخالف بودند. وی افزود: من در دوره‌ای به برخی از دوستان نهضت آزادی نامه‌ای نوشتم که آقا جان ما 200سال است که نجنگیده‌ایم، دلمان می‌خواهد دفاع کنیم، دفاع هم چیز خوبی است. بگذارید ما بجنگیم ولی شما که مخالف جنگید، نجنگید. این فعال انقلابی اظهار داشت: مجموعه کسانی که ادعای سیاست دارند، در طول جنگ هرگز یک کلمه به نفع جنگ نگفتند. منافقین که به طرف دشمن رفتند. نهضت آزادی، جبهه ملی و این همه گروه‌ها و احزاب، غیر از جمهوری اسلامی، یک نفرشان شهید نشد. ملتی اینگونه جنگید ولی اینها به دلیل اینکه با برخی سیاست‌ها مخالف بودند، حتی در جنگ از کشور دفاع نکردند. غرضی ادامه داد: نهضت آزادی‌ها نه تنها به جبهه نیامدند، بلکه یک اطلاعیه هم ندادند که مردم از کشورتان دفاع کنید. از اول جنگ هم حمایت نکردند. صریح نمی‌گویم ولی برخی اگر در قدرت نباشند، از تمام مفاهیم ذهنی‌ای که قبل از آن بیان می‌کردند، فاصله می‌گیرد. تمام پاسخ در این کلام مستتر است. وی در پاسخ به این سوال که پس از غیرقانونی اعلام شدن نهضت‌آزادی آیا تجمع و مخالفتی با آن شد، گفت: مهم‌ترین واقعه‌ای که برای نهضت آزادی بعد از نامه امام درخصوص خطر نهضت‌آزادی اتفاق افتاده، فوت بازرگان است که کلاً 3-4 هزار نفر در تشییع ایشان شرکت کردند و دیگر کار اجتماعی بزرگی که منتصب به آقایان باشد، اتفاق نیفتاد. * تسنیم: به چند ماه منتهی به انقلاب بپردازیم. در منابع تاریخی اشاره‌ای به دیدار شاه با مهندس بازرگان شده و در آن آمده که شاه به بازرگان پیشنهاد قبول نخست وزیری را داده و بازرگان آن را رد کرده و گفته اگر قبول کنم، آبرویم می‌رود. شاه نیز میگوید که چطور رهبر شما مصدق نخست وزیر من بود و آبرویش نرفته ولی آبروی تو می‌رود؟ -غرضی: این را نشنیدم. من شنیده‌ام که به صدیقی پیشنهاد نخست‌وزیری را داده‌اند. او هم گفته بود اگر قبل از 17 شهریور بود، قبول می‌کردم ولی بعد از آن نه. بعد از صدیقی هم شاه با سنجابی ملاقات داشت که او هم خیلی شاه را تحویل نمی‌گیرد و شاه سراغ بختیار می‌رود. ولی من نشنیدم که بازرگان با شاه در ارتباط باشد. * آقای مهندس! مردم کجای کارند؟ * تسنیم: آقای بازرگان در سال 57 به پاریس میروند و آنجا به امام میگوید این حکومت سه رکن دارد: شاه، ارتش و آمریکا؛ اگر شاه را برداریم با ارتش و آمریکا می‌خواهیم چه کنیم؟ امام به او میگوید که شما برو دنبال تشکیل دولت. - غرضی: من ذهنیت خودم را می‌گویم؛ اینکه بازرگان می گوید شاه و ارتش و امریکا مانعند، من فی‌الفور می‌گفتم آقای مهندس! پس مردم کجای کارند؟ * تسنیم: شما در زمان دیدار مهندس بازرگان و امام پاریس بودید؟ - غرضی: بله! من در بیت امام به مدت 30 سال بیتوته و رفت‌و‌آمد داشتم. سالها در نجف و سوریه و لبنان و.. بودم. مدت مدیدی با مرحوم حاج آقا مصطفی و احمد آقا دم‌خور بودم. در مدتی هم که امام در نوفل لوشاتو بودند، من آنجا بودم و همه این وقایع را دیدم و دنبال کردم. * تسنیم: شما آقای بازرگان راکه برای دیدار امام آمده بودند، دیدید؟ - غرضی: بله دیدم ولی در آن جلسه حضور نداشتم. * تسنیم: می‌گویند آقای بازرگان، تقاضای دیدار مجدد با امام را دارند ولی این دیدار میسر نمی‌شود. - غرضی: من در این زمینه اطلاعاتی ندارم. امام چرا با او ملاقات نکنند؟ من بعید می‌دانم. خیلی‌ها می‌آمدند و می‌رفتند و امام با کسی رودربایستی نداشت. * عدم آشنایی نهضت آزادی‌ها با جریانات سیاسی ایران تسنیم: آقای کتیرایی گفته‌اند در زمان دیدار بازرگان با امام، غیر از امام، هیچ کس فکر نمی‌کرد انقلاب به این زودی پیروز شود. -غرضی: بله، کتیرایی و بچه‌های نهضت آزادی به هیچ وجه با جریانات سیاسی-نظامی و یا با جریان‌های انقلابی که در ایران به وقوع می‌پیوست، آشنا نبوند ولی ما که احساس می‌کردیم حکومت را گرفتیم. * تسنیم: چه شد امام، آقای بازرگان را برای نخست‌وزیری برگزید؟ - غرضی: مرحوم بهشتی و آقای هاشمی و عده‌ای دیگر بازرگان را پیشنهاد کردند. بعد‌ها هم که امام فرمودند من به حرف آنها گوش کردم و اشتباه کردم. * تسنیم: اینها عضو شورای انقلاب بودند. آیا شورا بازرگان را پیشنهاد کرد؟ - غرضی: نه! شورای انقلاب نگفته بودند. مرحوم مطهری و طالقانی موافق نبودند. * تسنیم: چرا؟ - غرضی: بالاخره او را می‌شناختند. * تسنیم: آقای طالقانی که با بازرگان در نهضت‌آزادی بودند، با نخست‌وزیری بازرگان موافق نبودند؟ - غرضی: خب بالاخره مرحوم طالقانی و مطهری، بازرگان را می‌شناختند ولی مرحوم بهشتی و آقای هاشمی میروند و این کار را می‌کنند. * مطهری، منافقین را زائیده نهضت‌آزادی می‌دانست * تسنیم: آقای مطهری نهضت آزادی را دارای مشکلاتی می دانست و به همین دلیل در موقعی که امام تشریف می‌آورند، شبانه امام را از مدرسه رفاه به علوی می‌برد و بعد که آقای بهشتی و نهضت آزادی شاکی می‌شوند، میگوید من امام را از دست نهضت آزادی نجات دادم. اینها می خواستند امام را مدیریت کنند. - غرضی: مرحوم مطهری منافقین را زائیده نهضت آزادی می‌داند و خیلی هم با این قضایا درگیر بود. آقای بازرگان با شریعتی روابط نزدیکی داشتند و این حرف نباید غلط باشد که مرحوم مطهری این حرف را زده باشد و بین مرحوم مطهری و بهشتی هم فاصله بود. * تسنیم: شهید مطهری با شهید بهشتی در این مساله اختلاف دیدگاه داشتند؟ - غرضی: به دلیل همین اختلافات، حزب جمهوری بدون ورود مطهری و مفتح تشکیل می‌شود. * تسنیم: چگونه منافقین با آن مشی مسلحانه، زائیده نهضت‌آزادی که حتی مخالف قیام مردم بوده و سلطنت شاه را می‌پذیرفته، بوده؟! - غرضی: مرحوم مطهری وقتی که جزوه «شناخت» مجاهدین منتشر شد، می‌گفت که استنادهای اینها به کتاب‌های مرحوم مهندس بازرگان است.(1) * تسنیم: به کتاب‌های آقای بازرگان؟ - غرضی: این کتاب‌ها عقلی ست و مطهری نقلی و بیشتر وحیانی‌اند و اینها بیشتر عقلانی؛ این تفاوت در تمام وجوه و شئون آقای مطهری و مرحوم بازرگان و شریعتی وجود داشت. در کتاب‌هایشان پیداست که این دو نگرش و دو تفکر به اسلام است. تفاوت بین اجتهاد و به اصطلاح روشنفکری در همین جاهاست. تفاوت بین مطهری و شریعتی این است که با کتب شهید مطهری شما قرآن را با مفاهیم وحیانی می‌خوانید ولی با کتب شریعتی قرآن را با مفاهیم اجتماعی می‌خوانید. وقتی نوشته‌های مطهری را با شریعتی مقایسه می‌کنید این تفاوت دیده می‌شود و آن را نمی‌شود نفی کرد. اصلاً دیدگاه این دو متفاوت است. * تسنیم: یعنی کتب آقای بازرگان در آن حد متفاوت است که مجاهدین را به سمت لا مذهبی ببرد؟ - غرضی: نه! به سمت لا مذهبی نمی‌برد ولی به سمت عقل‌گرایی مطلق می‌برد که در نهایت عقل‌گرایی هم لامذهبی است. علامه طباطبایی و شهید مطهری در کتب‌شان مفصل درباره وحی در اسلام نوشتند. * کتب بازرگان به منافقین خط داد * تسنیم: قبول اینکه اندیشه‌های آقای بازرگان بر منافقین تاثیر گذاشته... - غرضی: تاثیر نگذاشته ولی خط داده. این برایتان خیلی سخت است؟ شما کتاب «عشق و پرستش» مهندس بازرگان را بخوانید و با دعای عرفه امام حسین (ع) مقایسه کنید، متوجه می‌شوید. باید زیارت عاشورا را از زبان امام صادق (ع) بخوانی یا زیارت عاشورا را از زبان مرحوم شریعتی بخوانی. وقتی شریعتی به راحتی مجلسی را رد می‌کند و حکومت علوی و صفوی درست می‌کند، نشان می دهد تفکراتش عقلانی است. ولی وقتی که زیارت عاشورا را از زبان امام صادق(ع) می‌خوانی، بین این دو تا خیلی تفاوت است. اهداف، روش‌ها و انسان سازی‌اش فرق دارد. یکی می‌رود حزب می‌سازد و یکی می‌رود انقلاب می‌کند. اگر بخواهیم مثالش را بزنید امام می‌شود انقلابی و گروه‌ها می‌شوند احزاب. * تسنیم: تاثیرپذیری مجاهدین از اندیشه‌های آقای بازرگان چقدر بوده است؟ -غرضی: از نظر اعتقادی، تقریباً معادل‌اند ولی از نظر سیاسی خیلی فاصله پیدا می‌کنند. آقای بازرگان حزب درست می‌کند ولی مجاهدین سراغ مبارزه مسلحانه و تیر و تفنگ و این چیز‌ها میروند. * تسنیم: یعنی اینکه منافقین اعتقاداتشان را به مارکسیست تغییر دادند؟ -غرضی: خیلی هم مارکسیستی نشد بلکه بیشتر ضد مذهب شدند و جامعه طردشان کرد. آنقدر که جامعه، منافقین را طرد کرد، حزب توده و فدائیان خلق را طرد نکرد. منافقین زدند و کشتند و برای خودشان هیولاهایی شدند؛ بگوییم تکفیری شدند به نظرم بد نیست. * تسنیم: برخی مهندس بازرگان را یک لیبرالیست می‌دانند. شما به این مساله اعتقاد دارید؟ - غرضی: مشی آقایی بازرگان در اداره کشور مشی لیبرالی است، یعنی آقای مهندس میگوید انتخابات باشد، هر که رای بیشتر آورد و... البته نظام اسلامی هم این حرف را می‌زند ولی زوایایی را هم رعایت می‌کند. تفاوت بین جمهوری اسلامی و لیبرال دموکراسی در این زمینه است که جمهوری اسلامی اجماع را دنبال می‌کند، ولی لیبرال دموکراسی نصف بعلاوه یک را دنبال می‌کند. * امام را نمی‌توان در کوزه نهضت‌آزادی محدود کرد * تسنیم: حضرت امام هم زیاد موافق عملکرد و دیدگاه‌های نهضت‌آزادی نبودند. حتی در حکم نخست‌وزیری تاکید دارند که حکم تاییدی بر نهضت آزادی نباشد و می نویسند که «شما را بدون در نظر گرفتن روابط و حزبی بستگی به گروهی خاص، مامور تشکیل دولت موقت می نمایم.» -غرضی: بله! اصلاً امام کانالیزه نمی‌شود که بگوییم نهضت کانال است و نعوذبالله امام را در کانال نهضت آزادی بکنیم. امام شاید برخی اشخاص را دوست داشتند ولی سیستم آنها را برای اداره کشور قبول نداشتند. سال 62 وقتی امام می‌خواستند حزب جمهوری را منحل کنند فرمودند که حزب الهی به خود دعوت نمی‌کند. ببینید این حرف چقدر جامع است. امام را نمی‌توان در کوزه نهضت آزادی یا منافقین یا لیبرال دموکراسی محدود کرد. هر کسی این کار را بکند باخته. * تسنیم: آقای بازرگان بعد از این که امام به نخست‌وزیری منصوبشان می‌کند در دانشگاه تهران میگوید که امام بولدوزر می خواهد و من... - غرضی: درست است، میگوید من ماشین نازک‌نارنجی ام و امام بولدوزر می‌خواهد. دلیل این حرف هم این بود که مهندس با تغییر رژیم به مفهوم اینکه تمام سیستم حکومتی را به هم بریزیم، مخالف بود و آن را قبول نداشت. * تسنیم: بعضی معتقدند که آقای بازرگان دولتی از همه جناح‌ها تشکیل داده. آیا دولت ایشان فراجناحی بود یا بیشتر از دوستان نهضت آزادی در آن بودند؟ - غرضی: (خنده) نه! من جز انقلاب را نمی‌فهمم. جناح یعنی جریانی که عقبه اجتماعی و سوابقی داشته باشد. هیچ وقت در ایران جناح تشکیل نمی‌شود و مردم انقلابی می‌مانند و با دین و اعتقاداتشان هم زندگی می‌کنند و گروه‌های سیاسی هم می‌آیند و میروند. شما اصلا یک گروه سیاسی که بیش از 5 سال عمر کرده باشد را دیده‌اید؟ * تسنیم: مهندس بازرگان برای اداره کشور چه روشی را در پیش گرفت؟ - غرضی: اینها تصورشان بر این بود که اگر سیستم اداری را اداره کنند، کشور اداره می‌شود و خیلی‌هایی دیگر فکر می‌کردند که اصلاح امور اداری کفایت از اداره امور کشور می‌کند. سیستم اداری زائیده تصورات قانونی است و توفیقی ندارد. * تسنیم: در بحث سیاست خارجی دیدگاهشان چطور بود؟ - غرضی: در شورای انقلاب دائم آقای بنی‌صدر می‌گفت حالا که با آمریکا نمی‌توانید کار کنید، بروید با اروپا کار کنید. یا مثلاً طیف‌هایی بودند که می‌گفتند می‌شود با آمریکا هم کار کرد. از این حرفها چیزی در نیامد، یعنی این تصور که می‌شود با اروپا و آمریکا کار کنید، منجر به روی کار آمدن مرحوم رجایی شد و بعد که جنگ شد، آن نوع تفکرات از بین رفت. * کاش بازرگان زنده بود و می‌دید کشور را نمی توان بدون مردم اداره کرد * تسنیم: یکی از اختلافات دیدگاه بین حضرت امام و بازرگان حضور مردم در صحنه بود. آقای بازرگان بعد از انتقادات به دولت، گلایه می کند و می‌خواهد که مردم دیگر به خانه‌هایشان بروند. - غرضی: بله! تصور آقای بازرگان برای اداره کشور تصور اداری است و فکر می‌کرد اگر کشور به صورت اداری درست اداره شود، کسی به کسی کار ندرد. ای کاش امروز زنده بود و وضع خاورمیانه را می‌دید که آمریکا چقدر جنگ درست کرده و چه اتفاقاتی افتاده؛ ای کاش می‌دید که کشور را نمی توان بدون مردم اداره کرد. * تسنیم: امروز هم نظرات اینگونه که مردم در سیاست دخالت نکنند و به خانه‌هایشان بروند، از زبان مشاوران رئیس‌جمهور شنیده می‌شود. - غرضی: ببینید بهتر است مقایسه بین اشخاص نکنیم و گناه اشخاص را نشوییم. من قبول نمی‌کنم که این دولت مثل دولت آقای مهندس بازرگان است. حالا یک نفری حرفی زده. ببینید انقلابی آنقدر قوی است که هر پدیده غیر انقلابی را در خود حل می‌کند. یک نفری هم یک چیزی بگوید و کاری را کند. مثلاً اگر دولتی این را بخواهد، چقدر مردم حرفش را گوش داده‌اند؟ این چهار دولت با چه کرشمه‌ای آمدند و با چه عتابی رفته‌اند. * تسنیم: یکی از انتقاداتی نسبت به آقای بازرگان، عدم انقلابی مدیریت کردن نظام بود... - غرضی: بله! گفته می‌شود که ما آنقدر زحمت کشیدیم تا مهندس بازرگان نخست‌وزیر شد ولی او تاب مقاومت نیاورد و رفت. نمی‌شود از آقای بازرگان انتظار داشت که دولتی انقلابی تشکیل دهد. آقای بازرگان با انقلاب فاصله داشت. خاطره‌ای از مهندس یادم آمد. عراق، سوسنگرد را محاصره کرده بود و ما هم محاصره را شکستیم. آن زمان مهندس، نماینده مجلس بودند و آمدند دیدند دنیا به هم خورده و توپ و تانک و... در جنوب است. بعد رفته بودند با پاسداران روی تانک عکس گرفتند و اظهار شادی کردند که محاصره شکسته شد و رفتند. * تسنیم: حالا که به جنگ اشاره کردید، آقای ابراهیم یزدی که در دولت موقت وزیر بودند همین اخیراً جوابیه‌ای برای یک نشریه فرستاده بودند در آن جواب آوررده بود که 31 مرداد 58 با یک هیئت امریکایی در تهران دیدار کردیم و مامورین آمریکایی عکس‌های هوایی از جابجایی نیروهای عراق را نشان می‌داد. اما ما خودمان خیلی اطلاعات بیشتری داشتیم که عراق نیروهای خود را از سمت اردن به سمت ایران می‌کشد و می‌دانستیم که عراق می‌خواهد وارد جنگ شود. اگر اینها یک سال قبل می‌دانستند، چرا خدمت سربازی را کم کردند و تمهیدات خاصی را نیاندیشیدند؟ با توجه به اینکه بنی‌صدر هم گفته که دولت موقت هیچ اطلاعاتی درخصوص حمله عراق به ما داده نشده است -غرضی: ممکن است افراد اطلاعاتی داشتند و حرف آقای یزدی را رد نمی‌کنم اما دولت موقت، دولت مستقری نبود؛ دولتی بود که با گرفتاری‌ها دست و پنجه نرم می‌کرد. علت حمله عراق این بود که فکر می‌کرد دولتی در ایران مستقر نیست. من استاندار بودم. تصور صدام و بختیار که او را تحریک می‌کرد به ایران حمله کند، این بود که دولتی در کار نیست و صورت قضایا هم نشان می‌داد دولتی در کارزار نیست. مثلاً آقای محمد منتظری می‌رفت در فرودگاه و هواپیما می‌گرفت و به لیبی می‌رفت. عراقی‌ها فکر می‌کردند که با تانک می‌توانند در تهران پیاده شوند. تا سال 61 هم وضع همین‌گونه بود ولی ملت دولت تشکیل داده بودند و ما در خوزستان هر کاری را که مانع این می‌شد که صدام جلو رود را انجام می دادیم. آن موقع دولت در مفهوم اجتماعی بود. *تسنیم: اگر در سال 58، اطلاعات درستی از تحرکات عراق داده می‌شد، شاید نظام تدابیری را می‌اندیشید که عراق به ایران حمله نکند. - غرضی: ببینید! نظام در قم مستقر بود و اینها دولتی بودند که توانایی انجام کاری را نداشتند، اگر هم مطلع می‌شدند کاری نمی‌توانستند بکنند. ولی همه چیز به اصطلاح شکل انقلاب داشت. من نمی‌خواهم این را بگویم که اینها از روی سوء نیت کاری را نکردند ولی چیزی هم در اختیارشان نبود. مثلاً سپاه و ارتش در اختیارشان نبود. * تسنیم: برسیم به دیداری که آقای یزدی و بازرگان با برژینسکی داشتند. چندی بعد هم که سفارت آمریکا تسخیر می‌شود... -غرضی: آنها بدون اطلاع امام دیدار کرده بودند و مثلاً می‌خواستند احتمالاً خدمتی بکنند. ولی پس از آگاه شدن، با سرزنش امام رو‌به‌رو شدند. *تسنیم: بعد هم استعفا دادند... - غرضی: بله! حتما یک عده برایشان مصلحت‌اندیشی کرده بودند و بعد به نتیجه رسید و گذاشت و رفت. * تسنیم: آقای بازرگان گفته بودند که من نخست وزیر یک کشورم و اگر نتوانم با نخست وزیرو نماینده کشوری دیگر دیدار کنم که به چه دردی می‌خورم. - غرضی: راست می‌گفت که من نخست وزیر یک کشورم و بایستی بتوانم با مسئولین سایر کشورها ملاقات کنم. این حقش بود. اما آقای مهندس! شما نخست وزیر کشوری هستی که کسی (امام خمینی(ره)) شما را به عنوان نخست‌وزیر معرفی کرده و شما حتماً باید یک مشورتی با آن آدم بکنی. اگر با امام مشورت می‌کرد، کسی کاری با او نداشت. من نمی‌دانم نظر امام چه بود ولی چون بدون مشورت رفته بود، مخالفینش بر او پیروز شدند. * تسنیم: پس از استعفای دولت موقت،آقای بازرگان کاندیدای مجلس شده و رای نسبتاً بالایی هم آوردند. علاوه بر او، اعضای نهضت آزادی همچون آقای یزدی و صباغیان و معین‌فر وارد مجلس شدند. نوع ارتباط نهضتی‌ها با مجلس چه طور بود؟ - غرضی: آنها در دولت موقت بودند و برای مجلس رای هم آورده بودند. آقای هاشمی هم که رئیس مجلس شد، به دلیل اینکه در شورای انقلاب اینها با هم یکی دو سالی کل‌کل کرده بودند، این کل‌کل به مجلس منتقل شد. * تسنیم: یعنی در مجلس تشنج هم پیدا شد؟ - غرضی: پس از اینکه بنی‌صدر فرار کرد، آقای کرامتیان نماینده اصفهان هم با او رفت. من هم که استاندار خوزستان بودم، از اصفهان کاندیدا شدم و به مجلس رفتم. یک ماهی در مجلس بودم که وزیر نفت شدم و از مجلس هم رفتم و چیز زیادی از تشنجات در ذهنم باقی نمانده است. * تسنیم: اینکه در زمان نطق‌های پیش از دستور آقای بازرگان اکثریت نمایندگان در صحن می‌نشستند صحت دارد؟ - غرضی: آقای بازرگان در نطق و تدبیر و صحبت همیشه طرف مقابلش را با منطقش محکوم می‌کرد. خب یک همچنین آدمی معمولاً شنونده دارد. * تسنیم: یعنی برای این همه در صحن حاضر می‌شدند که اگر آقای بازرگان چیزی گفت، جوابش را بدهند؟ - غرضی: در اکثر مواقع گوش می‌کردند تا اگر با جریان انقلاب معارضه‌ای در کلام ایشان باشد، عکس‌العمل نشان دهند ولی اگر چیزی که با جریان انقلاب منافات نداشت، نمی‌گفت، کسی با آقای مهندس کاری نداشت. * تسنیم: بعضی مواقع عکس‌العمل‌ها هم نسبت به آقای بازرگان تند بوده است. - غرضی: شما باید حرارت انقلاب را هم در مواضع بسنجید. الان هم که چندین سال می‌گذرد، حرارت انقلاب خیلی قوی است. شما با ملتی رو‌به‌رو هستید که الان هم بعد از 30 سال اگر حرفی بزنید که نسبت به انقلاب و اسلام و امام خدای نکرده ایراد و اشکال باشد، عده زیادی جلوی شما می‌ایستند. به فرض که ایراد شما هم درست باشد، می‌گویند که کمی حوصله کن. * تسنیم: در خاطرات اعضای نهضت آزادی آمده که آقای صباغیان در مجلس نطق می‌کرده که با او درگیر می‌شوند. آقای معین‌فر هم به کمک وی می‌رود که او را بدتر می‌زنند. - غرضی: بله! این چیز‌ها که در مجلس اول خیلی فراوان بود. (خنده) اتفاقاتی است که می‌افتد. آقای معین‌فر هم خیلی تند و تیز بود و در رفتار‌هایش مثل آقای بازرگان و صباغیان حسابی رجزخوان بود. (خنده) * تسنیم: اعضای نهضت آزادی می‌گویند آقای هاشمی ئر جایگاه ریاست‌مجلس می‌خندیده و می‌گفته که خونسرد باشید. در وسط دعوا ناگهان آقای هاشمی می‌گویند که کلت را در جیبت بگذار. اینکه کسی کلت می‌کشد را شما شنیدید؟ - غرضی: نه من این را نشنیدم. (خنده) * تسنیم: گویا آن زمان خیلی از نماینده‌ها کلت‌کمری داشتند اما کسی آن را داخل صحن نمی‌آورد. - غرضی: من ذهنم قد نمی‌دهد ولی بعید است. آن موقع بکُش بکُش هم بوده و منافقین می‌کشتند. شاید دعوا به داخل مجلس هم کشیده شده بود و بچه‌های انقلاب را می‌کشتند. شاید کلت هم بوده و آقای هاشمی هم گفته کلت را بگذار کنار(خنده) * بازرگان منافقین را نفی نکرد * تسنیم: در خاطرات آقای هاشمی آمده که اردیبهشت 60 و تیرماه 60 آقای بازرگان به آقای هاشمی می‌گفته که فشار حزب‌الله روی ما زیاد است و کمک کنید که فشار کمتر شود. آقای هاشمی هم میگوید شما مواضعتان را اگر درباره مجاهدین (منافقین) عوض کنید، شاید کمی فشار روی شما کم شود. - غرضی: قطعاً این حرف درست است. تا وقتی که منافقین نظامی نشده بودند، ارتباطشان با آقای بازرگان و مرحوم طالقانی برقرار بود، ولی وقتی نظامی شدند و آدم کشتند، بعید می‌دانم که دیگر ارتباطی داشتند ولی بازرگان هم اینها را نفی نکرد. وقتی منافقین جنایت 7 تیر را انجام دادند و حزب جمهوری اسلامی را منفجر کردند، باز هم نهضت‌آزدی اینها را نفی نکرد. بازرگان و نهضت‌آزادی به لحاظ سیاسی اشتباه کردند. من آن موقع وزیر نفت بودم و یادم نیست که چه اتفاقاتی در مجلس افتاد ولی نهضت آزادی و بازرگان پس از این مواضع دچار دردسر شدند. * تسنیم: در سال 60 طوماری 50 متری از سوی مردم علیه نطق‌ها و حمایت‌های بازرگان از منافقین آماده می‌شود که این لیبرالها را از مجلس بیرون کنید. - غرضی: بله! شورای نگهبان گفتند که این کار قانونی نیست و ما نمی‌توانیم. اما اتفاق خیلی خوبی افتاد و آنها در مجلس ماندند ولی دوره بعد رای نیاوردند. * فاصله گرفتن از انقلاب پس از فاصله گرفتن از قدرت * تسنیم: آقای بازرگان مشروعیت حکم نخست‌وزیری‌اش را به واسطه دریافت حکم از سوی امام خمینی(ره) می دانست. نهضت آزادی هم همین دیدگاه را داشت. اما در سال 64 بازرگان شخص امام را فاقد مشروعیت دانست. - غرضی: آنها وقتی که از قدرت فاصله گرفتند، از انقلاب هم فاصله گرفتند. * نامه به نهضتی‌ها نوشتم و گفتم دلمان می خواهد بجنگیم * تسنیم: چرا؟ این به دلیل طرد‌شدن از دولت و قدرت بود؟ - غرضی: چرایی‌اش را من نمی‌دانم ولی این را می فهمم که دولت زائیده انقلاب است ولی حاکم انقلاب نیست. در طول تاریخی که انقلاب مشروطه، ملی کردن صنعت نفت، 22 بهمن و جنگ و... انقلاب سر جایش است ولی دولت‌ها می‌آید و می‌رود. از من می‌پرسند که چه کاره‌ای؟ می‌گویم: ما دنبال انقلابیم. دنبال کشوریم. ممکن است فرد در حاکمیت باشد و خوب باشد ولی اگر در حاکمیت نباشند، زاویه پیدا کند. من تعاریفم کمی فرق می‌کند ولی وقتی نهضت‌آزادی و مرحوم بازرگان با دولت فاصله گرفتند، با تعاریف انقلاب و مردم هم فاصله گرفتند. آنها با جنگ هم در شرایطی که عراق چند صد کیلومتر در داخل کشور ما بود، مخالف بودند. من در دوره‌ای به برخی از دوستان نهضت آزادی نامه‌ای نوشتم که آقا جان ما 200سال است که نجنگیده‌ایم، دلمان می‌خواهد بجنگیم جنگ هم چیز خوبی است. بگذارید ما بجنگیم ولی شما که مخالف جنگید، نجنگید. * تسنیم: در ترورهای مجاهدین( منافقین) در سال 60، آقای بازرگان در نطقی که مخالف با شعار مردم که منافقان را آمریکایی می‌خواندند، گفت: نباید آنها ر آمریکایی خواند؛ به آمریکا ربطی ندارد و اینها فرزندان رنجیده و خطاکار ما هستند. - غرضی: بازرگان این حرف را زده است. اگر این سخن قبل از شمشیر کشیدن منافقین باشد، قابل قبول است ولی بعد از ترورها، حرف درستی نیست. ما منافقین را از سال 54 که جزو فراری‌ها بودیم و با اینها همراه و همکار بودیم و امکانات فراهم می‌کردیم، شناختیم. در آن وقت اینها تغییر ایدئولوژی دادند و ما گفتیم که اینها دیگر فرزندان انقلاب نیستند. ولی گویا مهندس سال 60 هم صبر و حوصله کرده!. * یک نفر از نهضت‌آزادی‌ها در جنگ شهید نشد * تسنیم: نهضت‌آزادی در دوران جنگ دیدگاه‌های متفاوتی داشتند که شما اشاره کردید... - غرضی: بله! مجموعه‌ای کسانی که ادعای سیاست دارند، در طول جنگ هرگز یک کلمه به نفع جنگ نگفتند. منافقین که به طرف دشمن رفتند. نهضت آزادی، جبهه ملی و این همه گروه‌ها و احزاب، غیر از جمهوری اسلامی، یک نفرشان شهید نشد. شما را به خدا ببینید! ملتی اینگونه جنگید ولی اینها به دلیل اینکه با برخی سیاست‌ها مخالف بودند، حتی در جنگ از کشور دفاع نکردند.اینها برای این همه سرمایه ملی هزینه شده، هیچ ارزشی قائل نبودند. از خدا می‌ترسم ولی بار جنگ را فقرا و مردم مستضعف به دوش کشیدند و سیاستمدار‌هایی مثل نهضت‌ازادی هیچ خدمتی به جنگ نکردند. * عدم صدور اطلاعیه نهضت‌آزادی ها در دفاع از کشور تسنیم: اعضای نهضت آزادی در اواسط جنگ ساز مخالف شدند و از آتش‌بس می گفتند. آیا آنها در ابتدای جنگ حضور داشتند و کسی از آنها در راه میهن مجروح یا شهید شد؟ -غرضی: نه تنها به جبهه نیامدند، بلکه یک اطلاعیه هم ندادند که مردم از کشورتان دفاع کنید. از اول جنگ هم حمایت نکردند. * تسنیم: چرا؟ - غرضی: صریح نمی گویم ولی این را بدانید که برخی اگر در قدرت نباشند، از تمام مفاهیم ذهنی‌ای که قبل از آن بیان می‌کردند، فاصله می‌گیرد. تمام پاسخ در این کلام مستتر است. * تسنیم: بالاخره اگر مذهبی نبودند و ملی‌گرا بودند، جنگ مساله ملی و حیثیتی بود. -غرضی: مثلاً بنی‌صدر می‌گفت زمین می‌دهیم و زمان می‌گیریم. شما را به خدا ببینید این شد حرف؟ معلوم نیست این حرف را چه کسی به او یاد داده بود. اصلاً تصور آنها از جنگ این نبود. سپاه تشکیل شد و گفتیم یک نیروی نظامی درست می‌کنیم. حرف من هم خدمت حضرت امام این بود که آقا هیچ‌چیز انقلاب را تعطیل نمی‌کند الا اینکه یک کودتا شود و ما بایستی یک نیروی نظامی درست کنیم و امام نامه‌اش را به شورای انقلاب نوشتند و سپاه تشکیل شد. اصلاً تصور آقایان از اینکه ما می‌توانیم نیروی نظامی قوی داشته باشیم که مقابل همه جریان‌ها بایستد، به این نمی‌رسید، چه برسد به اینکه ما با نیروی دست خالی با عراق بجنگیم. آن زمان یک عده می‌گفتند که سپاه چگونه تشکیل شد. گفتند فلانی و فلانی بودند و اسم مرا هم آوردند. گفت آقا این مگر نظامی بوده؟ گفتند در فلسطین بوده. گفت اگر در آنجا بوده مگر درس نظامی خوانده؟ گفتند که درس نظامی خواندن نمی‌خواهد؛ مرد حسابی باید بروی در میدان عمل بایستی و نیروی نظامی تربیت کنی. این کار شد و عظمتی پیدا کرد و امروز ستون فقرات کشور سالم مانده. * تسنیم: شما در ابتدای تاسیس سپاه، مامور عملیات بودید. آیا اطلاعات خاصی از اقدامات دولت موقت داشتید؟ - غرضی: (خنده) ما فقط کار انقلاب را جلو می‌بردیم و دولت هم معمولاً با این کار‌ها خیلی موافق نبود و دائم درگیر می‌شدیم. * تسنیم: سپاه در همان ابتدا اقدام سنگینی کرد و پسر آقای طالقانی را دستگیر کرد. - غرضی: من چند تا از این کار‌ها در کشور کردم. بله! کار عظیمی شد و کشور را در مقابل حوادث بیمه کردیم و آقای طالقانی رفت خدمت امام و چه جریاناتی که پیش آمد! * تسنیم: آقای محتشمی‌پور در سال 66 که وزیر کشور بودند، نامه ای خدمت حضرت امام ارسال می کنند و در آن به عملکرد نهضت آزادی اشاره می کنند و حضرت امام در پاسخ نامه نهضت آزادی را فاقد صلاحیت برای مسئولیت می داند و خطر آنان را گوشزد می‌کند. - غرضی: آن زمان به خاطر مواضع نهضت‌آزادی، نقششان از بین رفته بود. آقای محتشمی هم وزیر کشور بود و این حکم را از امام درباره اینها گرفتند. * نهضتی‌ها غیر از فوت بازرگان، کار اجتماعی بزرگی نداشتند * تسنیم: پس از این فرمان امام، هیچ اتفاقی نیفتاد؟ اینکه مثلاً هواداران نهضت شلوغ کنند؟ - غرضی: نه! مهم‌ترین واقعه‌ای که برای نهضت آزادی بعد از این پاسخ امام اتفاق افتاده، فوت بازرگان است که کلاً 3-4 هزار نفر در تشییع ایشان شرکت کردند و دیگر کار اجتماعی بزرگی که منتصب به آقایان باشد، اتفاق نیفتاد. شما چیزی مد نظرتان هست که آقایان نهضت‌آزادی خودی نشان داده باشند و یا کاری کنند؟ چیزی به ذهن من نمی‌رسد. * تسنیم: در پیامی که مقام معظم رهبری برای آقای یدالله سحابی نوشتند آورده اند که «در دوران نظام جمهوری اسلامی پس از مقطعی که وی از قوای مجریه و مقننه خارج شد، اختلاف برخی از دیدگاههایش با مسؤولان کشور، وی را به وادی بی‌انصافی و غرض ورزی سوق نداد.» ولی درباره آقای بازرگان تنها به دوران پیش از انقلابشان اشاره دارند. آخر کار آقای بازرگان چه جوری شد؟ - غرضی: مرحوم بازرگان تا زمان تشکیل دولت، کشورداری را خیلی سخت می‌دانستند و تصورشان این بود که این کارهایی که انقلابیون می‌کنند یا بیهوده ست یا بی‌نتیجه. بعد که کشور دچار گرفتاری و جنگ شد و مشکلات سنگینی به کشور تحمیل شد، آقای بازرگان ساکت شد وقتی دید که این همه امریکایی‌ها جنایت می‌کننند و روس‌ها به افغانستان حمله می‌کنند و آن یکی‌ها چه می‌کنند و اینها... من خدمتشان نرفتم که بپرسم ولی او بعد از اینکه مشکلات را درکشور فهمید ساکت شد. چیزی دیگز نگفت و آقای هاشمی در دولت گفتند که بازرگان می‌خواست به سوئیس برود کسی را فرستاد و آقای هاشمی ده هزار دلار می‌دهند تا برایش بلیط بخرند که رفت و به رحمت خدا رفت. انشالله خدا از سر تقصیرات من بگذرد و آن هم آدمی بوده ک پول بلیط رفتنش را هم نداشته. * تسنیم: با تشکر از وقتی که در اختیار تسنیم گذاشتید و تاریخ را بدون توجه به منافع سیاسی بازگو کردید. -غرضی: خواهش می کنم ولی توجه داشته باشید که در این مملکت حق مردم به گردن شما است و اگر یک کلمه جلو عقب بگویی، ذرات عالم به تو نفرین می‌کنند. پانویس 1- جزوه شناخت به‌عنوان نخستین جزوه ایدئولوژی سازمان، نوشته حسین روحانی است. این جزوه پس از یک مقدمه در ضرورت شناخت جهان هستی، وارد اصل موضوع می‌شود و با «اصول شناسایی دینامیک» آغاز می‌شود. این جزوه این اصل را حاکم بر جهان می‌داند و آن را به چهار اصل دیگر تقسیم می‌کند: 1 ـ اصل تغییر و حرکت؛ 2 ـ اصل تأثیر متقابل یا اصل همبستگی تغییرات و پیشرفت‌ها؛ 3 ـ اصل تضاد درونی اشیا؛ 4 ـ اصل گذار از تغییرات کمی به تغییرات کیفی. کل کتاب با این چهار اصل تشریح می‌گردد و در پایان نتیجه می‌گیرد که «تا اینجا، اصول شناسایی دینامیک را یاد گرفتیم و دانستیم و در برخورد با پدیده‌ها و جزئیات حتماً باید این اصول را در نظر بگیریم و این قوانین عام طبیعت را که همه جا صادق‌اند، در مورد هر پدیده خاص تطبیق دهیم. این جزوه در واقع بخشی از کتاب «اصول مقدماتی فلسفه» نوشته ژرژ پلیستر است. تنها تفاوتی که بین جزوه شناخت و کتاب مذکور وجود دارد، اضافه کردن چند آیه در پاورقی است
۱۳۹۲/۱۱/۲ - ۱۵:۵۶
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام نیوز]
[مشاهده در: www.jamnews.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 58]
-
گوناگون
پربازدیدترینها