محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1832417386
تأملي در رويكردهاي آموزش زبان فارسي در ايران روش‌هاي ديدن و شنيدن
واضح آرشیو وب فارسی:ايران: تأملي در رويكردهاي آموزش زبان فارسي در ايران روش‌هاي ديدن و شنيدن
دكترفريدون اكبري شلدره *
كتاب‌هاي درسي برآمده از برنامه درسي و جلوه گاه جهت‌گيري‌ها، گرايش‌ها و افكار حاكم بر نظام آموزشي، برنامه‌ريزان و مؤلفان است. با بررسي روشمند اين كتاب‌ها، مي‌توان به مباني نظري، چگونگي سازماندهي فكري، ساختاري، محتوايي و روشي و رده‌بندي علمي رويكردها و روش‌هاي آن‌ها پي‌برد.
جهان‌بيني هركسي به رنگ باورها و انديشه‌هاي او است؛ بنابراين انسان‌ها عالم بيرون را به رنگ افكار و انديشه‌هاي خويش مي‌بينند.
اين جهان‌بيني، نقش‌هايي از واقعيت است كه از سوابق، تجربه‌ها و فرهنگ ساخته شده است. رويكرد و روش يك فرد نسبت به تعليم و تربيت و به تبع آن نسبت به برنامه درسي، منعكس‌كننده جهان نگري او است. اين جهان بيني نسبت به برنامه‌هاي درسي بيانگر موضعگيري اساسي انسان درباره فرايند ياددهي، يادگيري، اهداف، نقش يادگيرنده، نقش محيط آموزشي، نقش معلم و... است.
تعيين رويكردها و روش‌هاي يك برنامه درسي كه ريشه در باورهاي پديدآورندگان آن دارد، از گام‌هاي حساس و ضروري برنامه‌ريزي درسي است و برپايه بنيان‌هاي فلسفي، باورشناختي، ارزشي، فرهنگي، اقتصادي، اجتماعي و سياسي استوار است.
زبان فارسي در گام نخست آموزش و يادگيري، هم موضوع و هم هدف يادگيري است و در قدم بعد، گذرگاه و وسيله‌اي براي يادگيري علوم ديگر به شمار مي‌آيد؛ برنامه درسي زبان آموزي يا آموزش زبان‌فارسي در شكل‌گيري پيكره هويتي زبان آموزان، بسيار تأثيرگذار و «مادر درس» دوره آموزه‌ها است.
بيان مسأله
بررسي ويژگي‌هاي مطالعه روش‌هاي آموزش زبان، به دو قلمرو زبان اول و زبان دوم تقسيم مي‌شود. پژوهش در چگونگي فراگيري زبان اول، بيشتر از 150 سال پيشينه ندارد؛ اما تحقيق و پژوهش درباره زبان دوم سابقه‌اي ديرينه دارد؛ در بسياري از موارد از طريق تحقيق درباره يادگيري زبان دوم، آموزش و فراگيري زبان اول نيز بررسي شده است.
مسأله اصلي در اين تحقيق، روشن ساختن رويكرد آموزش زبان فارسي در گستره تاريخ و همچنين بازشناسي و بررسي روش‌هاي آموزش زبان فارسي است.
به گفته ريچاردز از زبان‌شناسان شهير، درباره زبان و ماهيت آن دست‌كم، سه نظريه وجود دارد كه به‌طور پنهان يا آشكار، رويكردها و شيوه‌ها را در تدريس زبان نشان مي‌دهد؛ اين نظريه‌ها عبارتند از:
1. نظريه ساختاري؛ 2. نظريه كاربردي؛ 3. نظريه ارتباطي يا تعاملي.
در بررسي تاريخچه كتاب‌هاي درسي تاكنون مطالعات منسجم و پژوهش‌هاي مدوني انجام نشده است. بنابراين در مقاله حاضر، زمينه‌هاي بررسي علمي كتاب‌هاي فارسي اول ابتدايي و شناسايي رويكرد و روش آموزش زبان فراهم مي‌شود.
اهداف بحث
1. توصيف تاريخي مباني، رويكردها و روش‌هاي آموزش زبان فارسي در دبستان.
2. طبقه بندي توصيفي و تحليلي رويكردها و روش‌هاي آموزش زبان فارسي دركتاب‌هاي فارسي اول.
سؤال‌ها
1. مباني، رويكردها و روش‌هاي آموزش زبان فارسي در گذشته، چگونه بوده است؟
2. در فارسي پايه اول ابتدايي، رويكردها و روش‌هاي آموزش زبان فارسي چگونه ترسيم شده است؟
پيشينه
تاكنون در ايران دو پژوهش درباره موضوع مورد نظر انجام شده است: هديه شريفي در سه بخش به بررسي مسأله «تعيين رويكردها و روش‌هاي آموزش زبان فارسي » پرداخته است. در بخش اول، مباني، رويكردها و روش‌ها با تكيه بر زبان انگليسي توصيف شده است. در بخش دوم، مهارت‌هاي زباني و برخي مهارت‌هاي آن بر بنياد نتايج تحقيقات طبقه بندي و تبيين شده است. در بخش سوم، نويسنده ديدگاه‌ها و رويكردهاي مطرح شده در حوزه برنامه‌ريزي درسي را توضيح داده است.
در پــژوهش دوم، حسين قاسمپور‌مقدم به بررسي و مقايسه عناصر و مؤلفه‌هاي زبان‌آموزي در دوره ابتدايي در كشورهاي ژاپن، امريكا، انگليس، آلمان، عربستان و لبنان پرداخته است. يافته‌هاي اين پژوهش نشان مي‌دهد در اين كشورها، ديدگاه‌ها، رويكردها و روش‌ها مبتني بر فلسفه پيشرفت‌گرايي و بازسازي اجتماعي و مكتب روانشناسي شناختگرايي و انسانگرايي و مكتب زبان‌شناسي ساختاري و گشتاري مورد استفاده برنامه‌ريزان و مؤلفان كتاب‌هاي درسي آموزش زبان ملي بوده است.
رويكردهاي آموزش زبان فارسي
رويكرد، جهت‌گيري كلي ما را در چندوچون و هويت چيزي يا موضوعي بيان مي‌كند. رويكرد، بنيان فكر و كار و كردار و جانمايه باورشناختي ما را نيز پديدار مي‌كند. به سخن ديگر، رويكرد، فلسفه نگاه ما به عالم بيرون را نشان مي‌دهد. ريچاردز در توضيح رويكرد از قول ادوارد آنتوني نوشته است: طرح‌واره‌اي توسط زبان‌شناس امريكايي، ادوارد آنتوني در سال 1963 پيشنهاد شد. او سه سطح از مفهوم‌سازي و سازماندهي (Anthony) را رويكرد، روش و تكنيك ناميد. ترتيب، همان ترتيب سلسله مراتبي است.
رويكرد مربوط به اصل بديهي است و ماهيت طرحي كلي را كه بايد آموخته شود، توصيف مي‌كند «روش» ارائه مرتب مطالب زباني است كه هيچ بخش آن با بخش ديگر تضاد ندارد و تمامي بخش‌ها براساس يك رويكرد منتخب استوار است. رويكرد مربوط به اصل، بديهي است ولي روش وابسته به رويه است. در داخل يك رويكرد مي‌تواند روش‌هاي زيادي موجود باشد. تكنيك همان تحقق و اجراست.
در يك نگاه فراگير و گسترده تاريخي، رويكردهاي چيره بر فضاي آموزشي فرهنگي ايران در آموزش زبان فارسي و ماهيت يادگيري آن را مي‌توان به دو بخش تقسيم كرد: رويكرد مكتب‌خانه‌اي/ تأديبي؛ رويكرد مدرسه‌اي / فارسي‌آموزي.
رويكرد مكتب‌خانه‌اي/ تأديبي
در اين رويكرد بر پايه اهداف و خاستگاه شكل‌گيري مكتب‌خانه‌ها و مدارس ديني، بر آموزش زبان قرآن، صرف و نحو عربي، تأديب و تعليم و يادگيري خواندن و نوشتن استوار بود. بنابراين، هدف از تدريس در رويكرد مكتب‌خانه‌اي، آشنايي با زبان عربي براي خواندن قرآن بوده است.
در اين رويكرد، آشنايي با زبان قرآن تأديب فراگيران، اصلي‌ترين انگيزه بوده است. صاحبان اين رويكرد، شايد به دليل اين كه در كشوري فارسي زبان زندگي مي‌كردند و سخن گفتن فارسي را به‌طور طبيعي از محيط زباني خود فرامي گرفتند، احساس نياز به فارسي‌آموزي در آن‌ها پديدار نگشت. ديگر آن كه به دليل اشتراك در نشانه‌هاي خطي زبان فارسي و عربي، با همان سواد قرآني، به نوشتن فارسي و نيز خواندن آن رو‌مي‌آوردند؛ يعني زبان گفتار فارسي را از جامعه زباني خود و به گونه طبيعي همراه با رشد جسماني فرا‌مي‌گرفتند و زبان نوشتاري فارسي را هم به كمك سواد قرآني مي‌آموختند. تقريباً با شكل‌گيري نظام آموزشي مكتب‌خانه‌اي و مدارس ديني در مساجد، از همان سال‌هاي آغازين ورود اسلام به ايران تا روزگار قاجار، همين رويكرد رايج بوده است.
رويـكــرد مــدرسه‌اي/ فارسي‌آموزي
تقريباً از روزگار قاجار، به سبب دگرگوني اوضاع و احوال سياسي و اجتماعي، بافت فرهنگي جامعه ايراني تغيير كرد و ارتباط با دنياي اطراف گسترش يافت و آشنايي با شيوه‌ها و شگردهاي آموزش و يادگيري و فراگير شدن تحصيل رونق يافت. با تأسيس دارالفنون، دريچه‌هاي تازه‌اي گشوده شد و مدارس جديد اندك اندك پديدار شدند. با دگرديسي فضاي فرهنگي كشور و جايگزين شدن مدارس جديد و كمرنگ شدن آموزش مكتب‌خانه‌اي، نگرش و جهت‌گيري معلمان، در آموزش نيز دستخوش تغيير شد؛ يعني در رويكرد سواد قرآني يا مكتب‌خانه‌اي، هدف، آشنايي با زبان قرآن و خواندن متون ديني بود و در رويكرد جديد، آشنايي با زبان و نشانه‌هاي خط فارسي و تسلط بر خواندن و نوشتن الفباي فارسي. براي نخستين بار، كتاب‌هايي ويژه براي آموزش الفباي فارسي به كودكان با زباني تقريباً ساده و كودك فهم تهيه و توليد شد. در رويكرد فارسي‌آموزي يا زبان آموزي، براي اولين بار است كه مي‌بينيم زبان و خط فارسي خود به‌عنوان يك زبان، موضوع آموزش عمومي و رسمي قرار مي‌گيرد. البته، يكي از بزرگ‌ترين فايده‌هاي اين جهت‌گيري، فراگيرشدن آموزش و يادگيري فارسي و تقويت وحدت و هويت ملي بوده است.
به همين سبب، آموزش فارسي به سوادآموزان از پايه اول دبستان، يكي از بنياني‌ترين كارها در رشد همبستگي ملي و حفظ روحيه پاسداشت هويت فرهنگي بوده است. در اين رويكرد، فرهنگ با آموزش، پيوندي بسيار نزديك يافت و آموزش در بخش محتوا با بنيان‌هاي فرهنگي درآميخت. گري خالبا، بر لزوم يكپارچگي آموزش زبان با فرهنگ تأكيد كرده و مي‌گويد: زبان با فرهنگ آميخته است و نمي‌شود زبان را به تنهايي و بدون آگاهي از فرهنگ آموخت.
آموزش زبان و ادبيات
نكته بسيار مهم اين است كه آيا مي‌توان بين زبان و ادبيات در آموزش، مرزي قائل شد يا نه؟ كدام يك از اين دو در زنجيره زبان،
پيشي و پسي دارند؟
زبان يك پديده زنده، پويا و سامانمند اجتماعي است كه انسان براي ايجاد ارتباط و رساندن پيام خود در جامعه بشري از آن بهره مي‌گيرد. به گفته رابرت هال زبان طبعاً در خلأ وجود پيدا نمي‌كند؛ وجودش بستگي به دنياي بي‌روح منطق و مجردات ندارد [...]؛ به عبارت ديگر، زبان قبل از هر چيز، يك پديده اجتماعي است. اين‌كه گفته شد زبان پويا و زنده است، به آن معناست كه اين زندگي و فرسودگي هر زبان به مرده ريگ فرهنگي و روح جمعي و تبار قومي گويش وران و جامعه زباني آن زبان وابسته است؛ زيرا بدان سان كه ويلهم هومبولت (1835 – 1767) گفته: « زبان قوم، روح آنان و روح آنان، زبانشان است. نقش عمده زبان، ارتباط و مراوده اجتماعي است. بنابراين با بررسي زبان از طريق
2 نمودگار اصلي آن (گفتار و نوشتار) مي‌توان به كاركرد فرهنگي و تأثير آن در حفظ هنجارهاي ارزشي و اجتماعي و روحيه جمعي يك قوم پي برد.
به گفته نجفي بايد زبان را از زمره نهادهاي اجتماعي دانست. اين نحوه نگرش به زبان مزايايي مسلم دارد: اولاً، نهادهاي بشري، ناشي از زندگي اجتماعي است و زبان هم يكي از مهم‌ترين نهادهاي اجتماعي است. ثانياً، نهادهاي بشري مستلزم به كار بردن نيروهاي روحي و جسمي گوناگون است و كار زبان نيز بر همين منوال است. ثالثاً، زبان، وظايفي كه بر عهده دارد در همه جا يكسان است؛ اما نحوه عمل آن در هر اجتماعي با اجتماع ديگر آشكارا تفاوت دارد؛ به‌طوري كه فقط در ميان افراد، جماعتي معين مي‌توانند وظيفه تفهيم و تفاهم خود را انجام دهند. رابعاً، نهادهاي بشري چون ثمره زندگي اجتماعي اوست، در معرض تغيير و تحول است.
اكنون سخن بر سر اين است كه آيا با جدايي دو قلمرو زبان و ادبيات از يكديگر، راهكارهاي آموزش و روش‌هاي ارزشيابي اين دو پديده يكسان است؟ زبان را با نگرش منطقي علمي و خردباورانه بايد بررسي كرد و آموزش داد؛ اما در پهنه ادبيات، نگرش هنري و ذوقي بر احساس و عاطفه استوار است. در درس زبان فارسي، مهارت‌هاي زباني آموزش داده مي‌شود؛ اما در ادبيات با هنرهاي زباني آشنا مي‌شويم و از آن راه به پالايش درون مي‌رسيم.
ادبيات و زبان در قلمرو آموزش، دو چيز متفاوتند. البته، زبان وسيله بيان ادبي است؛ همان‌طور كه رنگ وسيله نقاشي و سنگ و خاك وسيله مجسمه‌سازي است. مطالعه و ارزيابي زبان محتاج به روش‌ها و شيوه‌هايي است كه با آنچه در ارزيابي ادبيات به عنوان يك هنر به‌كار مي‌رود،
تفاوت دارد.
به هر روي، يادگيري زبان از نوع يادگيري عملي، ورزيدني و مهارتي است. از ادبيات نبايد انتظار داشت كه به ما كاربردهاي علمي زبان را بياموزد.
ادبيات جنبه تزئيني زبان و مخلوق ذوق است و با كاربردهاي عملي زبان تفاوت بسيار آشكاري دارد. آموزش كاربردهاي عملي زبان بر آموزش كاربرد ادبي آن
برتري دارد.
هدف و فلسفه آموزش زبان، پرورش سواد ديداري، تربيت و تقويت سواد شنيداري، تجربه كافي در خواندن، مهارت در نوشتن و ورزيدگي در گفتن و پرورش تفكر انتقادي است. به همين سبب آموزش كاربردهاي عملي زبان براي تربيت شهروند سالم و توانايي در مهارت‌هاي زندگي، بر آموزش كاربرد ادبي آن برتري دارد.
محمدعلي اسلامي ندوشن، زبان و ادبيات را به هم وابسته مي‌داند اما آموزش آن دو را جدا از هم در نظر مي‌گيرد؛ زيرا به اعتقاد او زبان وسيله بيان مقصود است، حال آن كه ادبيات از آن فراتر مي‌رود. وي اين دو را متفاوت از هم مي‌شمارد و مي‌گويد «نخست بايد مقدمات زبان آموخته شود تا به ادبيات هم برسد.»
علامه محمدجعفر شهيدي نيز نوشته است: عاملي كه سبب شده آموزش فارسي به نتيجه مطلوب نرسد، اين است كه از دوره صفويان به بعد نويسندگان ما به زبان فارسي به چشم هنر نگريسته‌اند نه وسيله‌اي براي پيشرفت زندگي. لازم بود زبان فارسي از ادبيات فارسي جدا شود.
آموزش و يادگيري زبان
بخشي از يادگيري زبان، به‌طور طبيعي و در جامعه زباني رخ مي‌دهد و اين همان زبانداني خود به خودي است؛ اما شناخت و زبان آگاهي با آموزش و يادگيري مدرسه‌اي آغاز مي‌شود. مطالبي كه در مدرسه آموخته مي‌شود با آن چه در زندگي اجتماعي و در محيط طبيعي و پيراموني دريافت مي‌شود، شباهت‌هايي دارد؛ اما آنچه يادگيري‌هاي مدرسي را از يادگيري‌هاي غيرمدرسي جدا مي‌كند، نقش مهم معلم است كه برنامه ريز آموزشي، سازمان دهنده و مهندس فرايند يادگيري است. معلم در آموزش از مجموعه آموخته‌هاي شناختي و شگردهاي آموزشي خويش درباره طبيعت يادگيرنده، فلسفه و اهداف تعليم و تربيت، هنجارهاي يادگيري و چگونگي به كارگيري آن‌ها در فضاي آموزشي بهره مي‌گيرد.
طبقه‌بندي روش‌هاي آموزش زبان
در اين جا از پرداختن به روش‌هاي عام ياددهي يادگيري صرف نظر مي‌كنيم و فقط به روش‌هاي خاص زبان آموزي (آموزش الفبا يا نشانه‌هاي خط و زبان فارسي) مي‌پردازيم.
(part–based) اين روش‌ها دو دسته‌اند: روش سازه‌نگر يا جزء‌بنياد.
روش پيكره‌نگر يا كل بنياد
سولسو مي‌گويد: اگر بخواهيم به اصطلاح شناسي سنتي برگرديم، بايد معادل روش جزء بنياد را معادل روش كل بنياد قرار دهيم.
روش سازه‌نگر يا جزء بنياد
در اين روش، آموزش زبان را از جزئي‌ترين واحدها، يعني از عناصر سازه‌اي زبان، حروف يا صداها، برنامه‌ريزي و آغاز مي‌كنند. نخست، زبان‌آموز را با شكل نوشتاري و اسم حروف آشنا مي‌كنند. به اين شيوه كه حروف الفبا را به ترتيب مي‌نويسند و نوآموز به پيروي از آن، به تكرار و تمرين نوشتاري روي مي‌آورد و با تقليد از سرمشق معلم و تقويت سواد بصري مي‌كوشد شكل نوشتاري الفبا و نامگذاري ويژه آن‌ها را فرابگيرد. سپس به ترتيبي خاص، به تركيب كردن حروف صامت با مصوت‌ها مي‌پردازد و كم كم به خواندن و نوشتن نشانه‌ها ترغيب مي‌شود. از تركيب نشانه‌هاي خوانده شده، كلمات ساده كوچك سپس كلمات بزرگ‌تر ساخته مي‌شود و پس از آن، به استفاده از كلمات ساخته شده در بافت‌هاي طولاني‌تر و جمله مي‌پردازند. روش سازه‌نگر
بر دو بنيان نظري استوار است:
الف) روانشناختي: از ديد روانشناسان، يادگيري يك موضوع از يادگيري اجزاي آن شروع مي‌شود و به يادگيري كل يا پيكره آن مي‌انجامد. به همين دليل در آموزش زبان و مهارت‌هاي آن نيز بايد نخست نشانه‌ها يا الفبا را آموزش داد و سپس اندك اندك با تركيب اين نشانه‌ها، به آموزش واحدهاي كلي و بزرگ‌تر زباني مانند كلمه پرداخت. بر اين اساس، اين شيوه زبان‌آموزي را جزء به كل هم خوانده‌اند.
ب) زبان شناختي: براساس نگرش زبان شناختي در روش سازه‌اي بايد آموزش زبان را از آموختن كوچكترين عناصر ساخت آوايي زبان شروع كرد. بنابراين، آموزش از جزئي‌ترين عناصر آوايي زبان (صداها)، نشانه‌هاي خطي (حروف) و بخش كردن (هجاكشي) آغاز مي‌شود و سپس به واحدهاي كلي‌تر زبان، يعني كلمه، عبارت و جمله گسترش مي‌يابد.
روش پيكره نگر يا كلي
در روش پيكره نگر يا كلي، آموزش را از واحدهاي بزرگ‌تر و پيكره زباني هم چون كلمه، عبارت و جمله، شروع مي‌كنند. روش پيكره نگر، بر پايه كاربرد نظريه روانشناسي «گشتالت» كه بر شناخت از راه پيكره كلي پديده‌ها تأكيد مي‌كند، استوار است.
كلمه گشتالت، اصطلاحي آلماني و به معني شكل، انگاره و طرح كلي است. منظور از گشتالت در روانشناسي گشتالتي، آن است كه اين مكتب معتقد است كه در
«كل بيش از اجزاي تشكيل دهنده آن است.»
روانشناسان مكتب گشتالت معتقدند انديشه‌هاي انسان از ادراكات كلي معني‌دار تشكيل مي‌يابند؛ لذا از آنجا كه پديده‌هاي ادراكي جنبه كلي دارند، يادگيري را بايد با توجه به اين كل نگري مورد مطالعه قرار داد.
علي شريعتمداري هم در اين باره نوشته است: تدريس زبان از جمله‌هايي كه متضمن تجربيات بچه‌ها باشد و تقسيم آن جمله‌ها به كلمات و تقسيم كلمات به حروف نيز نتيجه توجه به اين امر بود كه فرد ابتدا كل را مي‌آموزد، بعد متوجه اجزا مي‌شود؛ روي همين زمينه تدريس زبان از ابتدا به وسيله تعليم الفبا يا كلمه‌هاي مجزا و پاره جمله در بيشتر مدارس ترك شد.
بنابراين، در اين روش ابتدا به جمله يا عبارت و سپس كلمه و پس از آن به بخش(هجا)، شكل حروف يا صداي هريك از آن‌ها توجه مي‌شود. به همين سبب در روش پيكره نگر نخست بر فهم معناي كلي موضوع، تصويربرداري ذهني و درك مطلب تأكيد مي‌شود.
در روش پيكره‌نگر، (يادگيري زبان بر پايه نظريه گشتالت) براي آموزش كلمات و مفاهيم جديد معمولاً از تصاوير استفاده مي‌شود. استفاده از تصوير در آموزش، به پرورش سواد بصري مي‌انجامد و سبب تعميق و ژرفابخشي زبان‌آموزي مي‌شود. آذري نجف‌آباد معتقد است: تصوير پشتوانه معني است. تصوير به كمك درك جمله‌ها مي‌شتابد و زبان‌آموز با بهره جستن از قدرت بينايي خود تدريجاً به درك معني جمله‌ها مي‌رسد.
با هم آمدن واژه و تصوير، مبتني بر قانون مشابهت، مجاورت و تداعي در نظريه گشتالت است. پيشرفت فرد در يادگيري، بدين گونه است كه كلمات جديد ابتدا به صورت يك پيكره، شناسايي و تصويربرداري ذهني مي‌شود. در اين روش، همواره بر خواندن همراه با درك و فهم معني تكيه دارد.
اين روش در دهه چهل و هشتاد در كتاب‌هاي فارسي اول دبستان به كار گرفته شده است. در كتاب فارسي چاپ 1390 نيز آموزش فارسي بر همين شيوه (پيكره‌نگر) استوار است ولي جالب است كه يكي از پژوهشگران نوشته است:
نگارنده استفاده از روش كلمه آموزي را در كتاب‌هاي درسي فارسي دانش‌آموزان ابتدايي مشاهده نكرده است؛ اما صباغيان شواهدي از كتاب‌هاي فارسي بزرگسالان مي‌آورد كه مبين استفاده از اين روش است.
روش تلفيقي
در روش تلفيقي، همزمان هر دو روش پيكره نگر و سازه نگر در فرايند آموزش، حضوري اثرگذارند. نقطه آغاز زبان آموزي در اين روش، معمولاً كلمه است. سپس كلمه مورد نظر به اجزاي كوچك‌تر (بخش، شكل و صداي حروف) تجزيه مي‌شود. از اين روش به تركيبي هم ياد كرده‌اند.
زندي نوشته است:
آن چيزي كه در حال حاضر ميان كارشناسان ايراني به نام روش تركيبي شناخته شده، شامل روش‌هايي است كه با تركيبي از اصول يك يا چند روش از روش‌هاي تحليلي با يك يا چند روش از روش‌هاي كلي ساخته مي‌شوند؛ پس درواقع روش‌هاي مورد اشاره را بايد روش‌هاي تركيبي كلي تحليلي ناميد.
از روش پيكره نگر به اصل كلي‌نگري، آموزش از كل به جزء، همراه با درك مطلب و از روش سازه‌نگر به آموختن شكل و صداي حروف و تأكيد بر تلفظ صحيح كلمات توجه شده است. به‌كارگيري روش تلفيقي، كوششي براي از ميان برداشتن كاستي‌هاي دو روش يادشده است.
به نظر ثمين باغچه‌بان در روش تركيبي ابتدا صورت كلي كلمه نشان داده مي‌شود و در قالب كل كلمه، حرف تازه مورد نظر آموخته مي‌شود. در چنين كلمه‌اي كه آن را «كلمه كليد» مي‌خوانند و جزو كلمات آشناي فرد است، فقط يك حرف تازه وجود دارد. فرد با استفاده از عكس كتاب و راهنمايي‌هاي ديگر، با وجود ندانستن حرف تازه، آن كلمه را مي‌خواند.
مراحل ذهني كه فرد براي خواندن و آموختن حرف تازه در اين روش طي مي‌كند، عبارت است از: ديدن تصوير يا معناي كلي جمله، به كلمه كليد پي مي‌برد و در ذهن خود فوراً كلمه كليد را از نظر صوت به اجزاي صوتي آن و از نظر شكل حروف، به اجزاي صوري 90 تأملي در رويكردها و روش‌هاي آموزش زبان فارسي در ايران تقسيم مي‌كند. پس از مقابله صداها با حروف آن‌ها، پي مي‌برد كه كدام صدا متعلق به حرفي است كه برايش تازگي دارد.
* رئيس گروه زبان و ادب فارسي سازمان كتاب‌هاي درسي
* منابع موجود است.
پنجشنبه 5 دي 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ايران]
[مشاهده در: www.iran-newspaper.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 125]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها