واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: نشست «كاركردهاي تاريخي زيارتنامههاي عاشورايي با تأكيد بر زيارت اربعين» برگزار شد
گروه خبرنگاران افتخاري/ حامد رئيسي: نشست «كاركردهاي تاريخي زيارتنامههاي عاشورايي با تأكيد بر زيارت اربعين» شامگاه يكم ديماه در دبيرخانه دينپژوهان كشور برگزار شد.
به گزارش خبرنگار افتخاري خبرگزاري بينالمللي قرآن(ايكنا)، «كاركردهاي تاريخي زيارتنامههاي عاشورايي با تأكيد بر زيارت اربعين»، عنوان پنجمين نشست علمي از سلسله نشستهاي علمي عاشورايي بود كه شامگاه يكشنبه، يكم ديماه مصادف با نوزدهم ماه صفر با سخنراني حجتالاسلام والمسلمين محسن الويري و حضور جمعي از علما و انديشمندان حوزه و دانشگاه در دبيرخانه دينپژوهان كشور برگزار شد.
در ابتداي اين نشست علمي، حجتالاسلام والمسلمين الويري با اشاره به برخي عوامل مهم و تأثيرگذار در زمينه تاريخنگاري و تاريخپژوهي گفت: در مباحث تاريخنگاري و تاريخپژوهي مهمترين كاري كه يك مورخ انجام ميدهد برداشتن فاصله زماني بين زمان پژوهش و زمان انجام رويداد تاريخي است و مهمترين ابزار يك محقق و مورخ براي انجام اين كار، اعتماد به اسنادي است كه هم از نظر صحت صدور و هم از لحاظ دلالت، صحيح باشند.
الويري با اشاره به اينكه از يك طرف اسناد قطعيالصدور و صريحالدلاله زياد نيستند و از طرف ديگر هر چقدر فاصله مورخ با رويداد تاريخي بيشتر باشد اين اسناد كمتر يافت ميشوند، افزود: مورخان براي جبران خلأ ناشي از فقدان اينگونه اسناد، منابع مكتوب و غير مكتوبي را كه كاركرد اوليه آنها با لذات تاريخي نيست اما دلالت به حادثه تاريخي دارند، مورد توجه قرار ميدهند و از اينگونه اسناد كمك ميگيرند.
وي در تشريح اينگونه از اسناد غير تاريخي ادامه داد: بسياري از متون پزشكي، فقهي و كتابهايي كه در قرنهاي گذشته نگاشته شده است به نيت تاريخي نوشته نشده است، اما از آنجا كه در اين متون به اقتضائات و زمينههاي دوران نگارش و نحوه زندگي مردم در دورههاي تاريخي پرداخته شده است، براي مورخان در غايت اهميت قرار دارند، چراكه پژوهشگران و مورخان ميتوانند از خلال اين متون به مطالب مورد نظر خود در زمينه رويدادهاي تاريخي برسند و از اين طريق خلأ اسناد صريح و روشن را جبران كنند.
سخنران اين نشست علمي استفاده از متون غير تاريخي و دانشهاي كمكي از جمله سكهشناسي، كتيبهشناسي، سنگ قبرشناسي، خطشناسي و نيز شناخت ساختمانها و سرزمينها در دورههاي مختلف تاريخي كه دانشهاي مستقلي به شمار ميروند اما كاركردهاي تاريخي زيادي دارند را يكي ديگر از راههاي جبران خلأ اسناد تاريخي برشمرد و اظهار كرد: اگرچه اين دانشها به قصد كمك به تاريخ پديد نيامدهاند، اما ميان اين علوم و تاريخنگاري، يك رابطه تعاملي وجود دارد.
الويري با اشاره به اهميت اسناد براي يك مورخ گفت: از نگاه يك پژوهشگر تاريخ هيچ سندي بياهميت نيست و كنار گذاشته نميشود، حتي اسنادي كه بدون شك جعلي هستند نيز از اين لحاظ كه ميتوانند شرايط تاريخي، انگيزهها، گفتمانهاي حاكم بر جامعه و اتفاقات زمان جعل سند را در آن دوره تاريخي براي يك مورخ رمزگشايي كنند، براي مورخ كاركرد تاريخي پيدا ميكنند.
سخنران اين نشست علمي سپس، به ذكر نمونههايي و با بررسي محتواي زيارت عاشورا ميبينيم كه در اين زيارتنامه به صراحت از افرادي از جمله عمر بنسعد، ابن زياد، ابن مرجانه، يزيد بنمعاويه و ... نام برده شده و از خداوند براي آنان لعنت خواسته شده است و اين نشان ميدهد كه در اين زمان آنان بر مسند كار بوده و حاكم بودهاند كه اينگونه از آنان ياد شده است، در حاليكه در برخي از زيارتنامهها به صورت كلي و عام آمده است اما در اينجا نام شخصيتهاي اصلي نقشآفرين سپاه يزيد برده شده است.
وي ادامه داد: بنابراين اين شواهد تاريخي در كنار اطلاعاتي كه ما از دوران امام باقر(ع) كه در فضاي قرن دوم و دوران سراشيبي بنياميه است در دست داريم، نشان ميدهد مضامين زيارت عاشورا با فضاي آن زمان مطابقت دارد و از طرف ديگر در فرازهايي از اين زيارت، عباراتي مبني بر اعلام آمادگي براي شروع يك انقلاب به چشم ميخورد، و اين مباحث با حركت عمومي علويان با محوريت ائمه(ع) در آن دروان سازگاري دارد و مجموع اين قرائن كه دلالتهاي درونمتني زيارت عاشورا هستند به اثبات صحت صدور سند اين زيارت كمك ميكنند و ثابت ميكنند كه اين زيارت حتي اگر مربوط به امام باقر(ع) نباشد اما در همان زمان صادر شده است. بنابراين محتواي زيارت عاشورا اگر چه به قصد تاريخنگاري گفته نشده و يك مرامنامه اعتقادي براي عرض ارادت به ساحت قدسي امام حسين(ع) است، اما ميتواند از طريق محتوا به صحت سند به كاركردهاي تاريخي ديگر كمك كند و از اين طريق واقعيتها، دغدغهها و فضاي عمومي جامعه را به ما نشان دهد.
اين استاد تاريخ در ادامه اين نشست علمي ضمن قرائت فرازهايي از زيارت اربعين به تشريح معارفي از اين زيارت پرداخت و عنوان كرد: زيارت معروفه اربعين كه از امام صادق(ع) نقل شده و راوي آن صفوان جمال است، به لحاظ مضمون و محتوا، دلالتهايي تاريخي به چهار محور عمده پرداخته و محور اول آن شامل مباحثي است كه به معرفي امام حسين(ع) با عناويني از جمله ولي خدا، خليل خدا، نجيب خدا، برگزيده خدا، رازدار و مورد اعتماد خدا و ... پرداخته و نكاتي را تبيين ميكند كه منحصر به عاشورا نيست بلكه امام را با ويژگيها و خصلتهايي معرفي ميكند كه فراتر از عاشورا بوده و نگاه و تأكيد بر مفهوم امامت دارند.
الويري بيان كرد: بخش دوم از محتواي زيارت اربعين ناظر به معرفي امام در كنار تحليلي از محتواي نهضت عاشورا است و از آن بخش از شخصيت امام(ع) را كه با قيام عاشورا پيوند خورده است مد نظر قرار ميدهد و بخش سوم محتواي زيارت اربعين با تحليلي جامعهشناسانه به ويژگيهاي كساني كه در برابر امام موضعگيري كردند و در مقابل او ايستادند و او را به شهادت رساندند ميپردازد و به طور دقيق و عميق جبهه باطل را معرفي ميكند اما بر خلاف زيارت عاشورا اين كار را با ذكر نام افراد انجام نميدهد، بلكه با يك بيان كلي از خداوند ميخواهد اين افراد را از رحمت خود دور كند و مورد لعن قرار دهد، يعني بدون آن كه از فرد خاصي نام ببرد با ذكر ويژگيهاي افراد هويت آنها را مشخص ميكند.
سه شنبه 3 دي 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 60]