محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1829674920
صادرات نفت بيشتر چرا؟سهراب شهابي، 25 آذر 92
واضح آرشیو وب فارسی:الف: صادرات نفت بيشتر چرا؟سهراب شهابي، 25 آذر 92
آقاي زنگنه، وزير نفت در اجلاس اوپك، چهارشنبه ۱۳ آذرماه اعلام كردند كه مي خواهند توليد نفت را به ۴ ميليون بشكه در روز برسانند و به عبارت ديگر ايران مي خواهد سهم خود را در سازمان اوپك باز پس بگيرد و لذا احتمالاً عربستان و عراق بايد از توليد خود كم كنند. همچنين اعلام شد كه وزارت نفت از كمپانيهاي بزرگ و معتبر نفتي از جمله توتال، اكسون موبيل،كونوكو،داچ شل،اني،استات اويل و بي پي دعوت كرده است.
موضوع بازپس گيري سهميه ايران و مانورهاي ديپلماتيك و پي آمدهاي سياستهاي جديد نفتي ايران در عرصه بين المللي و ديگر موضوعات مرتبط به جاي خود جالب و قابل بحث است ولي سعي من در اين مطلب كوتاه بحث در ارتباط با افزايش توليد، و درآمد نفتي و لزوم آن براي ايران است. چرا كه اگر توليد و صادرات بيشتر منافعي براي ايران نداشته باشد موضوع سهم ايران در اوپك مطلبي ثانويه است. اميد است اين شروع بحثي باشد در ارتباط با اين موضوع كه آيا توليد و درآمد نفتي بيشتر البته در صورت رفع تحريمها هدفي است در جهت منافع ملي و بايد به دنبال آن رفت؟
در حال حاضر توليد ايران حدود 2.5 ميليون بشكه در روز است، بطور تقريبي 1.5 ميليون بشكه آن براي مصرف داخلي و ۱ ميليون براي صادرات، سئوال اين است حتي با رفع تحريمها بهتر نيست كه ما همين سطح توليد را حفظ كنيم؟ و در غير اينصورت چرا بايد توليد خود را افزايش دهيم؟ در اينجا بحث فني مسأله را فعلاً كنار مي گذاريم و انشاءالله متخصصان مربوطه در ارتباط با آن توضيح خواهند داد.
اما به جهت اقتصادي و سياسي استدلال براي افزايش توليد و صادرات بيشتر بايد سئوالات بسياري از جمله سئوالات زير را مورد توجه قرار دهد.
۱. آيا ما برنامه داريم تا دوز اعتياد ايران و بودجه دولت را به نفت افزايش دهيم و دولت فعلي به مانند دولتهاي قبلي و بخصوص دولتهاي نهم و دهم در صدد است به جاي ايجاد نهادهاي لازم براي كسب درآمد و تقليل هزينه هاي زائد خود، از درآمد نفت به مقداري بيش از درآمد صادراتي يك ميليون بشكه در روز وابسته گردد و همان نقش توزيعي را كه متأسفانه دهه ها دولتها ايفا مي نمايند ادامه دهد.
۲. آيا تجربه نزديك به ۹۰ ساله نفتي ما نشان نمي دهد كه درآمد بيشتر نفت و خرج آن بوسيله دولتها قبل و بعد از انقلاب اقتصادي محكم و با ساختاري مناسب توسعه پايدار به وجود نياورده است؟
۳. آيا همواره يكي از اهداف اصلي دولتها در قبل و بعد از انقلاب اتكاء كمتر به درآمدهاي نفتي نبوده است؟ تجربه به ما نشان نمي دهد كه درآمد نفتي كه به دست بيايد با توجه به شرايط سياسي و نهادهاي سياسي و اقتصادي ايران حتماً پس انداز و سرمايه گذاري درست نخواهد شد؟ آيا با توجه به اين تجربه نزديك به يك قرن براي كم كردن وابستگي بهتر نيست كه اصولاً نفت و درآمد نفتي را كنترل كنيم و براي نسلهاي بعد به جاي صنايع ناكارا و مريض(چون خودروسازي) و پروژه هاي عمدتاً پرستيژي و نظامي و بدون توجيه و نيمه كاره در قبل و بعد از انقلاب، همان منابع ارزشمند را باقي بگذاريم.
۴. آيا آنها كه خواستار افزايش توليد و صادرات نفت هستند، فكر مي كنند در آينده متوسط قيمت نفت برعكس آنچه در دهه هاي گذشته بوده است نزولي خواهد شد؟ عليرغم اينكه بر اساس نظر بسياري از كارشناسان ما هم اكنون از نقطه اوج توليد جهاني نفت گذشته ايم و يا در كمتر از يك دهه ديگر حداكثر آنرا پشت سر خواهيم گذاشت.
۵. آيا ما بايد نفت توليد و صادر كنيم و درآمد آنرا بدون توجيه اقتصادي هزينه كنيم(تجربه قبل و بعد از انقلاب) و اقتصاد خود را دچار مرض هلندي و آسيب پذير نمائيم (تجربه تحريم هاي اخير)، چون بازار به نفت ما احتياج دارد؟و يا ما مي خواهيم دومين توليدكننده اوپك باشيم و از اين جهت بر ابعاد قدرت و تأثيرگذاري خود در اوپك و بازار جهاني نفت بيافزائيم؟ اگر حتي چنين تصوري درست باشد (كه گذشته و چند دهه اخير چنين چيزي را نشان نمي دهد. براي مثال ما نه توانستيم از سقوط قيمت در سالهاي ۱۹۸۵ و در زمان جنگ جلوگيري كنيم و همچنين نه توانستيم بجز اولين سالهاي تأسيس اوپك رياست آنرا بگيريم) هزينه چنين افزايش قدرت مانور سياسي توجيه گر هزينه هاي اقتصادي آن خواهد بود؟
من مطمئن هستم سئوالات و بحث هاي فراوان ديگري بنظر صاحبنظران خواهد رسيد. قصد در اين مختصر شروع است. زيرا هم اكنون به دليل تحريمها اعتياد اقتصاد ما ناخواسته و البته با فشارهائي كم شده است در صورت تصميم بازگشت به شرايط قبلي خوبست دقت بيشتري شود و در عين حال توجه شود كه در حال حاضر اگر كمبود شديد در درآمد ارزي است بيشتر به جهت انتقال درآمدهاي نفتي است كه انشاءالله پس از لغو تحريمها و از هم اكنون نيز گشايش هائي صورت گرفته، بنابراين صادرات يك ميليون بشكه بهبود نسبي نسبت به شرايط فعلي دارد. درآمد ارزي صادرات يك ميليون بشكه نفت حدود ۱۰۰ ميليون دلار (بر اساس پيش بيني مقدماتي بودجه ۹۳ قيمت هر بشكه نفت حدود ۱۰۰ دلار تخمين زده شده است.) در روز و بيش از ۳۵ ميليارد دلار سالانه مي شود، اين درآمد بجز سالهاي دولت نهم و دهم از متوسط درآمد سالانه نفتي در بيشتر سالهاي قبل و بعد از انقلاب بيشتر است. بنظر من موقع آن رسيده كه سعي نمائيم در راهي جدي تر قدم بگذاريم و سعي در بهبود و منطقي كردن اقتصاد خود بنمائيم. توجه داشته باشيم براي مثال تركيه بدون داشتن ذخاير نفتي و با وجود اينكه نزديك به ۵۰ درصد درآمد ارزي خود را براي واردات انرژي هزينه مي كند اقتصادي به مراتب قابل توجيه تر از اقتصاد ما دارد.
آيا فساد، رانت خواري، صنايع وابسته و ناكارا، دولت توزيعي، قيمتهاي غيرواقعي و دهها مشكل اقتصاد ايران و بعضاً سياسي بدون كم كردن رانت امكان پذير است؟ رشد پايدار اقتصادي احتياج به نهادهاي قوي سياسي و اقتصادي دارد و بنظر نمي رسد چنين نهادهائي با حضور رانت نفتي فراوان امكان پذير باشد. تجربه تاريخي ايران حداقل در دو مقطع ۱۳۵۳تا انقلاب و دولت نهم و دهم نشان مي دهد افزايش درآمدهاي نفتي و رانت به نهادهاي اقتصادي، اجتماعي و سياسي صدمه زده است، در دوره اول به انقلاب رسيديم و در دوره دوم تحت فشارهاي شديد بين المللي قرار گرفتيم. زمانيكه اقتصادمان وابسته تر، غير رقابتي تر، با تورم بالا شهرهايمان رشدي غير منطقي كردند. دلالي و بخش خصوصي رانتي جاي توليد و بخش خصوصي كارآفرين و نوآور را گرفت و هزاران مورد ديگر كه الحمدلله به خوبي بوسيله بسياري از اساتيد، نويسندگان و نخبه هاي ايراني و جهان بخصوص در چند سال اخير به تصوير كشيده شده است و ما هر روز آنرا در جامعه و اقتصاد مي بينيم و حس مي كنيم. و اصولاً امروز نظريه اقتصاد سياسي مصيبت منابع بسيار جا افتاده است و ادبيات خوبي در اين زمينه به فارسي نيز ترجمه شده است از جمله به كتاب "معماي فراواني" و يا كتاب داون عجم اغلو و جيمز رابينسون، "چرا كشورها ناكام مي مانند" و دهها كتاب ديگر مي توان اشاره نمود و امروز ديگر بحث بيشتر در اين است كه چگونه مي توان از اين مصبيت اجتناب كرد و در اين زمينه مطالعات جديدي انجام گرفته. براي مثال مطالعاتي در ارتباط با اين موضوع كه چگونه مي توان يك بخش خصوصي ملي و توليدي دركشورهاي رانتيه ايجاد كرد.
تا آنجا كه بضاعت نويسنده ياري مي كند آن اجماعي كه در ارتباط با مصيبت منابع وجود دارد در گذر از آن وجود ندارد و بسياري از پيشنهادها غير عملي است. اما بنظر مي رسد يك اجماع كلي وجود دارد و آن اين است تا زمانيكه نهادهاي لازم سياسي و اقتصادي وجود نداشته باشند درآمد نفت مصيبت خواهد بود. و شايد تا زمانيكه درآمد فراوان نفت باشد به وجود آمدن چنين نهادهائي ضرورتشان احساس نشود. همانطور كه عجم اوغلو و رابينسون در كتابشان نشان مي دهند كشورهائي مانند نروژ كه نهادهاي لازم در آنها مقدم بر درآمد نفت بودند، از بسياري از بلاياي اقتصادي و دولت رانتيه در امان ماندند و توانسته اند از اين درآمد بخوبي در جهت رفاه، جامعه خود استفاده كنند. پس بنظر چندان غيرمنطقي به نظر نمي رسد كه با توجه به همه مختصري كه در بالا اشاره شد، ما راهي ميانه را برگزينيم، يعني نه يكباره درآمد نفتي خود را قطع كنيم كه امكان پذير نيست و نه اينكه حال كه به هر دليلي و با هر هزينه اي درآمد نفتي نصف شده است و خود آن باعث شده كه تحت فشار به موضوعات اقتصادي جدي تر فكر كنيم ودولتي متفاوت بر سر كار امده و شايد زمينه اي براي بهبود در نهادهاي لازم مانند نهاد ماليات به وجود آمده بار ديگر فقط از موضوع رفع تحريمها در جهت افزايش در آمد نفت، خيز برنداريم و در بهترين حالت برگرديم به آنچه چندين دهه تجربه كرده ايم.
هيچ دليل، نظريه خوبي و اجماعي وجود ندارد كه نشان دهد تجربه آينده متفاوت از گذشته براي ايران خواهد بود و اصولاً تضميني براي چنين خوش باوري وجود ندارد، بهترين تضمين كنترل درآمد نفت از سرمنشاء است. وقتي درآمدي وجود نداشت، رقابت، باندبازي،لابي گري و هزاران فساد ديگر براي دست اندازي به آن شكل نخواهد گرفت و دولت زير فشار مجبور به هزينه كردن هر چه بهينه تر درآمدي است كه در دست دارد، هرچه دولت داراي مديريت قوي تر و تخصصي تر و هرچه حضور مردم و نهادهاي نظارتي بيشتر باشد، ما سريعتر به سمت آينده اي كه همگان آرزو داشتيم حركت خواهيم كرد و درآمد نفتي هر روز موهبتي بهتر براي ما خواهد شد.
سه شنبه 26 آذر 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: الف]
[مشاهده در: www.alef.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 94]
-
اقتصادی
پربازدیدترینها