واضح آرشیو وب فارسی:ايران: يادداشت گرمي بازار مدرن و سردي بازار سنت
صبا عابدي
قرآن بزرگترين و كاملترين كتاب آسماني است بدون تحريف. در صدر اسلام و پس از رحلت پيامبر اكرم(ص)، تصميم بر آن رفت كه كتابت شود براي حفظ و ماندگاري براي آيندگان و اينگونه شد. آرام آرام هنري به نام خوش نوشتن كه امروزه به آن خوشنويسي ميگوييم براي كتابت و كتابآرايي اين كتاب آسماني شكل گرفت.
تولد خوشنويسي و ابداع خطوط مختلف براي هرچه زيباتر نگارش كلام الهي شكل گرفت و ايرانيان در اين راه باز همانند ديگر هنرهاي تمدن سرزمين اسلامي پيشرو بودند و خوشنويسي اينگونه در ميان ديگر هنرها، تصويري از معنويت نقش زد. هنرهايي چون كاشيكاري كه زيباترين آنها گنبد سيد صفي در اردبيل است. جاي خود را آرام آرام در دل گچبريها، كتابتها، نماها، آجركاريها، كاشيكاريها و... باز كرد و فضاي روحاني را در نگاه نگارنده از خود به جاي گذاشت.قرنها خط فارسي و خوشنويسي تكامل يافته و به اوج زيبايي رسيده است اما اتفاقي كه در اين بين افتاد، همان قصه تكراري است.
شكلگيري انقلاب صنعتي در جهان و تغيير رويكرد هنرها و به وجود آمدن ايسمهاي هنري آن هم به سرعت در قرن 20م. بود. در اين بين هنر مشرق زمين نيز از جريانهاي مدرن تأثير پذيرفت و براي همگام شدن با آن به سرعت پيش رفت و باز در جاهايي غفلت بسياري از هنرمندان پيشرو مشرق زمين را شاهد بوديم كه ديگر هنر خود را نميپذيرفتند و آنچه از دوردستها رسيده بود برايشان تلألؤيي بيشتر داشت.
در ايران نيز تأثير هنر مدرن را ميتوان در اوايل قرن 14 هجري شمسي به خوبي مشاهده كرد و از اين بين خط و خوشنويسي ايراني نيز بيتأثير نماند اما اتفاق خوب يا بدي كه هنوز براي قضاوت آن زود است اين بود كه مكتبي شكل گرفت با نام سقاخانه كه شاخهاي از آن با نام نقاشيخط زاده شد كه آثار آن تركيبي نو بود از رنگ و فرم و خط.
اين هنر كه بعدها شد معرف هنر ايران در غرب و شرق و امروزه پيروان و علاقهمندان بسياري را به خود جذب كرده است. چه هنرجو، چه هنرمند و چه خريدار آثار هنري را.
شيوهاي مدرن از خط فارسي كه خود را هماهنگ كرده است با بوم و رنگ و آنگاه خوشنويسي دو شاخه شد؛ سنتي و مدرن. بازار مدرن گرم شد و بازار سنتي صدها ساله اين هنر سرد اما اين بازار مدرن و هنرمند مدرن نبايد از ياد ببرد ريشه شكلگيري اين شاخه پر درآمد هنري را كه آن خوشنويسي سنتي است.
با فراموش كردن و پشت كردن به هنرهاي سنتي و صنايع دستي ما كه هويت و ريشههاي هنري ما را شكل ميدهند شايد در روزگاري نه چندان دور براي هنرمنداني كه در اين ميان دست به خلق يا تقليد و يا حتي گاهي دزدي ايدهها ميزنند، شيرين باشد اما با به تاريخ سپردن اين ريشهها، هويت هنري ايران در صد سال آينده را شايد از دست بدهيم و شايد هم اينگونه نشود.
به هرحال هنوز زود است نقاشيخطها را قضاوت كرد زيرا به اعتقاد استادان اين حوزه هنوز ايده فراوان است و جاي كار براي جوانترها بسيار و بر اساس تجربه تاريخي در بحثهاي نقد هنري و تئوري (قصه نقدهاي صورت گرفته از هنر امپرسيونيسم در اروپاي قرن 19م. و تخريب جايگاه نقد پس از گذر از اولين ايسم مدرن) نقاشيخط و سرنوشت خوشنويسي بايد كمي شكيبا بود تا آيندهاي نه چندان دور به ما نشان دهد كه آيا در مسير درست گام نهادهايم يا نه.
چهارشنبه 20 آذر 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ايران]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 21]