واضح آرشیو وب فارسی:نیک صالحی: جام جم: مهجور ماندن بحث بهداشت روان و مشاوره در کشور ما بي تشابه به سرگذشت دفتر مشاوره در سازمان بهزيستي نيست؛ وقتي اين دفتر از سال 71 شروع به کار مي کند و پس از چند سال تبديل به اداره کل در معاونت پيشگيري اين سازمان مي شود. در واقع توجه به بهداشت روان چه در ساختار دولتي و چه در ميان مردم آنگونه که بايد در کشور ما رشد نداشته است. هرچند برنامه هاي جديد بهزيستي براي مراکز مشاوره و افزايش مراجعه مردم براي حل مشکلات اين چنيني اميدوارکننده باشد. ضرورت وجود مراکز مشاوره ، فرهنگ سازي براي توجه به بهداشت روان ، طرحها و برنامه هاي گذشته و آينده ، صداي مشاور و. .. مباحثي است که در گفتگو با دکتر مينو رفيعي ، مديرکل دفتر مشاوره معاونت پيشگيري بهزيستي کشور مطرح شده است. از نگاه شما به عنوان مسوول ، ضرورت وجود مراکز مشاوره در کشور با توجه به ابعاد روان شناسي و جامع شناختي آن چيست؟ شايد تا 10 يا 15 سال پيش ، حتي اين فکر که مردم به سرويس هاي ارائه کننده خدمات بهداشت رواني نيز احتياج دارند، وجود نداشت. بيشتر بهداشت جسمي مهم بود و کسي به اين مساله که پيشگيري بموقع مي تواند جلوي بسياري از آسيبها چه در سطح فردي و چه اجتماعي را بگيرد، اهميت نمي داد؛ آسيبهايي نظير طلاق و خودکشي. در حالي که مثلا درخصوص طلاق با مشاوره هاي درست پيش از ازدواج مي توان جلوي خيلي از طلاقها را گرفت. خيلي از مشکلات موجود در خانواده هاي ما، مشکلات بين فردي است. مشکلات والدين با فرزندان و بعکس يا رابطه ميان والدين. همه اين مشکلات مي تواند اثرات سوئي براي فرد و جامعه داشته باشد و بيماري هاي مختلف رواني را پيش آورده و کارآمدي جامعه را به حداقل برساند. وجود اين مسائل به ما ضرورت بودن اين مراکز را نشان مي دهد. در واقع در اين شرايط نبودن مراکز مشاوره زيرسوال است ، نه وجود اين مراکز. از چه زماني توجه به اين مراکز از سوي بهزيستي مورد توجه قرار گرفت؟ پايه گذار بحث مشاوره در کشور به طور محدود و با نگاه تربيتي ابتدا در آموزش و پرورش و از 30 تا 40 سال پيش صورت گرفت. البته اين مشاوره ها بيشتر مشاوره تحصيلي را شامل مي شد، اما مشاوره خانواده به معنايي که اکنون در جامعه وجود دارد، از سال 70 به شکل يک دفتر در معاونت پيشگيري سازمان بهزيستي ايجاد شد تا خدمات مشاوره را به مردم بشناساند و ارائه اين خدمات را به طور گسترده با جايگاه صحيح ايجاد کند. بنابراين از همان سالها ارائه خدمات مشاوره در مراکز دولتي آغاز شد. از چه سالي اين دفتر به شکل اداره کل درآمد؟ از سال 71 اين دفتر به اداره کل تبديل شد. از سال گذشته هم در استان هاي سراسر کشور، تشکيلات ابلاغي در اين حوزه به صورت تشکيلات کاملا رسمي و اداري درآمد. شرايط روحي و رواني افراد در جوامعي که در تعارض ميان سنت و مدرنيته هستند، مثل کشور ما معمولا به شکلي است که نياز به بحث بهداشت و روان و مشاوره در اين جوامع بيشتر به نظر مي رسد. چقدر با اين بحث موافق هستيد. ما در جامعه اي زندگي مي کنيم که روي سرمايه هاي اجتماعي يعني اعتماد به نفس ، اعتماد به يکديگر و مباحثي از اين دست خيلي کار نشده است. با اين بحث موافق هستم و مردم در اين گونه جوامع با اين مشکلات بيشتر گريبانگير هستند. در اين خصوص آماري هم داريد؟ در اين 10 تا 12 سالي که مراکز مشاوره فعال هستند، بيشترين مشکلاتي که مردم به اين مراکز مراجعه و مطرح مي کنند، مشکلات بين فردي و خصوصا مشکلات خانوادگي است. البته اين مساله به اين معنا نيست که بيشترين مشکلات مردم ما مشکلات داخل خانواده يا مشکلات زوجهاست ؛ چرا که هنوز مردم ما نمي دانند که براي مشکلات ديگر نظير مشکلات کاري ، ارتباط با رئيس در محل کار و... هم مي توانند به اين مراکز مراجعه کنند. در واقع اين آمارها دقيق نيست و نشان دهنده احساس نياز خود مردم است. البته قبلا مراجعه براي مشکلات خانوادگي هم وجود نداشت و افراد احساس مي کردند در صورت مشکلات خانوادگي به جاي مراجعه به مراکز مشاوره بايد تحمل کنند. از نظر فرهنگي ، بستر مراجعه مردم به اين مراکز و آشنايي آنها با ابعاد مختلف مشکلات اين چنيني چقدر آماده است؟ در حال حاضر، خيلي بهتر شده است سازمان بهزيستي در اين سالها علاوه بر گسترش مراکز مشاوره ، اطلاع رساني هايي هم انجام داده است. طوري که در بسياري از موارد، خود افراد همديگر را براي مراجعه به اين مراکز ترغيب مي کنند. براي اطلاعاتي که از مراجعه کنندگاني با مشکلات مختلف به دست مي آوريد، برنامه ريزي خاصي هم در سازمان بهزيستي انجام مي دهيد؟ در سازمان بهزيستي دفتر ديگري با عنوان دفتر پيشگيري از آسيبهاي اجتماعي داريم که با توجه به آمار و اطلاعاتي که از مراکز مشاوره به دست مي آوريم براي برنامه هاي پيشگيرانه استفاده مي کنيم. مثلا اگر مراجعه براي مشکلات زوجهاي جوان زياد است ، در آن دفتر برنامه مشاوره و آموزش پيش از ازدواج برنامه ريزي مي شود. روند اين برنامه در کشور کند است ، مثلا هنوز بحث مراجعه به مشاور در کشور جانيفتاده است يا همين برنامه هايي که اشاره کرديد درخصوص آموزش مهارت زندگي يا مشاوره پيش از ازدواج ، در چند سال اخير مورد توجه قرار گرفته است. به نظر من روند خوب بوده ، اما گستردگي لازم را نداشته است. البته فرهنگ سازي در اين خصوص و توجه به اين برنامه فقط مختص يک سازمان يا دستگاه نيست و نياز به ابزار و حضور ساير سازمان ها دارد. ابزارهاي لازم در اين خصوص رسانه ها، سازمان هاي غيردولتي و. .. است. مشاوره تلفني به معناي مشاوره اي که فرد را به نتيجه نهايي برساند نيست ، در واقع با مشاوره تلفني فرد راهنمايي مي شود تا مشکل از حالت حاد و بحران اوليه خارج شود بخش خصوصي چقدر در زمينه مراکز مشاوره فعال است؟ تا سال 81 و تصويب قانون صدور مجوز مراکز غيردولتي مشاوره و البته توجه دولت به خصوصي سازي ، فقط مراکز دولتي اجازه فعاليت در اين خصوص را داشتند که تا اين سال ، 80 مرکز دولتي مشاوره در کشور فعال بودند که متاسفانه فقط 30 مرکز استانداردهاي لازم را داشتند و بقيه مراکز به خاطر کمبود نيروي متخصص در اين زمينه ، استاندارد نبودند. در واقع از سال 81 بخش خصوصي وارد اين بحث شد که در طول اين 4 سال 292 مرکز مشاوره در کشور تاسيس شده که پيشرفت خوبي بوده است. در بخش دولتي افزايش مراکز مشاوره داشته ايد؟ خير، آمار مراکز دولتي در طول 4 سال اخير افزايش نيافته و ما درصدد کاهش اين مراکز هستيم. چرا؟ به خاطر بحث کاهش تصدي گري دولت ، البته درصدد افزايش مراکز غيردولتي هستيم. در واقع سياست ما گسترش و حمايت بخش غيردولتي است با اين توضيح که از سوي ديگر درصدد هستيم دسترسي به اين خدمات را افزايش دهيم. با توجه به تعرفه بالاي خدمات مشاوره با اين اتفاق امکان دسترسي به اين خدمات براي مردم سخت تر نمي شود؟ اتفاقا به خاطر همين مساله يعني تعرفه بالاي خدمات مشاوره و بيمه نبودن اين خدمات در کشور امسال براي اولين بار به خدمات مشاوره در کشور يارانه اختصاص يافت تا افرادي که دچار مشکل هستند با استفاده از يارانه بتوانند به مراکز غيردولتي مراجعه کنند، در نتيجه خدمات خصوصا در مناطق محروم ارائه مي شود. براي کيفي شدن خدمات هم برنامه اي داشته ايد؟ براي کيفي شدن خدمات برنامه هاي آموزشي مدون طراحي کرده ايم. مجوز مراکز غيردولتي تمديد نخواهد شد مگر اين که دوره هاي خاص آموزشي را در طول دو سالي که مجوز دارند، طي کنند، بدين ترتيب مراکز غيردولتي مجبور هستند با گذراندن اين برنامه هاي آموزشي به روز شوند. تعرفه هاي مشاوره در بخش دولتي و غيردولتي چقدر است؟ به طور متوسط در بخش دولتي براي 30 تا 45 دقيقه مشاوره ، 900 تومان و براي بخش خصوصي 9 هزار تومان ، البته اين تعرفه فقط براي مراکز غيردولتي زير نظر سازمان بهزيستي تعريف شده است. نظارت بر مراکز غيردولتي چگونه است؟ به طور متوسط در طول سال ، 4 بار مراکز مشاوره اي که از سوي سازمان بهزيستي مجوز دارند، مورد نظارت و بازرسي قرار مي گيرند و درخواستي که ما از مردم و مراجعه کنندگان داريم ، اين است که در صورت مشاهده تخلف در اين مراکز حتما_ مورد را به بهزيستي استان اطلاع دهند تا نظارت و کنترل ما بر اين مراکز کامل شود.در مراکز غيردولتي ، در هر استان کارشناسان ناظر که مدرک روان شناسي دارند با توجه به "چک ليستي " که در دست دارند، پرونده ها را بررسي مي کنند و ممکن است حتي در مشاوره ها حاضر شوند و به کار مراکز نظارت مي کنند. مشاوره تلفني چه جايگاهي از اين سيستم دارد؟ ببينيد، مشاوره تلفني به معناي مشاوره اي که فرد را به نتيجه نهايي برساند نيست ، در واقع با مشاوره تلفني فرد راهنمايي مي شود تا مشکل از حالت حاد و بحران اوليه خارج شود. ممکن است با همان راهنمايي تلفني مشکل حل شود يا اين که به توصيه صداي مشاور فرد نياز به مراجعه حضوري به مراکز داشته باشد. چند مرکز صداي مشاور در کشور مشغول به فعاليت هستند؟ در سطح کشور در هر استاني يک مرکز صداي مشاوره با شماره 148 داريم که از سراسر استان مي توانند با همين شماره تماس بگيرند. کيفيت خدمات مراکز مشاوره تلفني چگونه است؟ از سال 71 که صداي مشاور در تهران شروع به کار کرد تا سال 75 که با شماره تماس 148 فعاليت اين مرکز سراسري شد، بيشتر درگير مشکلات فني و مخابراتي اين مراکز بوديم ؛ ولي در حال حاضر طرحهايي براي ارزيابي کيفي کار اين مراکز در دست اجرا داريم. اندازه گيري رضايت اين مراکز کار سختي است ، چون تمام اطلاعات و مشاوره تماس گيرندگان به شکل کد و محرمانه انجام مي شود. چند ماه است که مشغول به اين کار هستيم و اميدواريم تا سال 86 طرح ارزيابي 148 را انجام دهيم. در راستاي ارتقاي سطح کيفي اين مراکز برنامه هايي براي واگذاري آن به بخش خصوصي و گسترش آن داريم. با توجه به مختلف بودن مشکلات بهداشت روان در مناطق مختلف کشور، نظير آمار بالاي خودکشي يا خودسوزي در برخي مناطق و مسائلي نظير اين موضوع ، آيا تاکنون برنامه اي ويژه براي مشاوره هاي خاص در اين مناطق داشته ايد؟ در حقيقت نه ، تاکنون برنامه اي ويژه براي اين مناطق نداشته ايم ؛ اما برنامه اي با عنوان ارتقاي کيفي مراکز مشاوره داريم که طي آن ، برنامه هاي آموزشي به صورت مداوم و با توجه به نيازهاي بومي منطقه و نيازهاي روز جامعه براي مشاوران در نظر گرفته مي شود تا در همان زمينه تخصصي و خاص آموزش ببينند. مثلا اگر در استاني اعتياد زياد است ، به مشاوران آن استان در زمينه مشاوره همسران معتادان ، آموزش مي دهيم.در واقع ما طي يک برنامه نيازسنجي روي چهار گروه شامل مشاوران مراکز، مديران ارشد سازمان در هر منطقه ، اساتيد و هيات علمي مناطق و اطلاعات و آمار مراجعه کنندگان هر منطقه ، نيازهاي مشاوره اي هر منطقه را به دست آورده و سعي مي کنيم مشاوران را در همان زمينه آموزش دهيم تا اطلاعات آنها به روز و علمي شود. اين برنامه از چه زماني آغاز شده است؟ از امسال آغاز شده ، البته هنوز اجرايي نشده است. ابتداي مصاحبه از ضرورت وجود مراکز مشاوره صحبت کرديم ، با اين توضيح چرا تعرفه مشاوره در کشور بالاست؟ اين مساله مختص کشور ما نيست ، در همه جاي دنيا اين تعرفه به خاطر سختي کار مشاوره ، تاثيري که روي مشاوران مي گذارد و زمان زيادي که مشاوران براي انجام کار مي گذارند، نرخ بالايي محسوب مي شود.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: نیک صالحی]
[مشاهده در: www.niksalehi.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 254]