يك صندلي و دو رقيب

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: يك صندلي و دو رقيب
ايران > سياست - سجاد سالك:
تحليلگران ريزبين‌تر هفته دوم خرداد سال آينده را به بحث گذاشته‌اند و در گمانه‌زني‌هاي خود اين پرسش را محور قرار داده‌اند كه چه كسي رئيس مجلس نهم مي‌شود.

دو مجلس، هر دو اصول‌گرا و هر دو در تعامل با دولت احمدي‌نژاد اما با يك تفاوت بسيار مهم: نوع رياست بر آن!
روزي كه مجلس هشتم به پايان برسد كه نه، همين الان يكي از سوال‌هاي مهمي كه به ذهن ناظران مي‌آيد اين است: علي لاريجاني و غلامعلي حداد عادل، كدام يك عملكرد بهتري داشته‌اند و شيوه اداره دو مجلس توسط كدام رئيس مطلوب‌تر بوده است؟ در گام بعدي اين سوال مطرح مي‌شود كه مجلس هفتم يا هشتم؟ كدام يك مجالس موثرتر و كارآمدتري از حيث نظارت و قانونگذاري به حساب مي‌روند؟ دو مجلسي كه هر دو اصول‌گرا بوده، هر دو از بابت تعطيلات طولاني‌مدت تابستاني با انتقاد مواجه شده و تعامل‌شان با دولت فراز و نشيب‌هاي زيادي داشت در عمل چه ويژگي‌هايي داشتند و چه‌گونه عمل كردند؟

اين پرسش‌ها از اين رو اهميت دارد كه حدود چهار ماه ديگر انتخاباتي در صحن علني مجلس برگزار مي‌شود و 290 نماينده بايد ناخداي مجلس نهم را راهي هيأت رئيسه كنند و البته كه گذشته چراغ راه آينده است.

اين روزها كه بحث انتخابات مجلس نهم داغ است، خيلي از فعالان سياسي 12 اسفند را مي‌نگرند و بحث‌هاي كانديداها را به نظاره نشسته‌اند. تحليلگران ريزبين‌تر اما هفته دوم خرداد سال آينده را به بحث گذاشته‌اند و در گمانه‌زني‌هاي خود اين پرسش را محور قرار داده‌اند كه چه كسي رئيس مجلس نهم مي‌شود. اين پرسش، هم براي دولت احمدي‌نژاد كه هنوز بيش‌تر از يكسال و نيم تا پايان كار فاصله دارد مهم است، هم براي اصول‌گرايان منتقد و هم براي طيف‌هاي مختلف كه هر اتفاقي در آرايش سياسي براي‌شان حكم صعود يا نزول را دارد.

دولتمردان هرچند علاقه دارند چهره‌اي نزديك به خود را در مقام رياست مجلس ببينند تا ماه‌هاي باقيمانده را به‌راحتي سپري كرده و قبل از انتخابات دوره بعدي روزهاي آرامي را سپري كنند اما معلوم نيست تداركي كه در نظر گرفته‌اند و كانديداهايي كه راهي رقابت كرده‌اند موفقيتي به دست بياورند و اكثريتي كسب كنند. از طرفي كانديداي شاخصي هم ندارند كه در قواره رياست مجلس باشد در نتيجه بايد ميان دو رقيب اصلي دست به انتخاب زده و يكي را بر ديگري ترجيح دهند.

درحال‌حاضر دو الگو در اداره مجلس و شيوه تعامل با دولت وجود دارد كه هر يك امتحان خود را پس داده و سال آينده نمايندگان راهيافته به مجلس اين امكان را خواهند داشت تا يكي از الگوها را براي اداره و رياست پارلمان انتخاب كنند.

الگوي حداد با نرمش و مدارا

دوران رياست حداد عادل بر مجلس هفتم را به دو دوره مي‌توان تقسيم كرد. بخش اول با دولت سيد محمد خاتمي گذشت و بخش دوم با دولت احمدي نژاد. جالب است كه در مجلس هفتم چهره‌هاي صريح‌اللهجه‌تري نسبت به مجلس هشتم حضور داشتند اما شيوه مديريت حداد عادل به گونه‌اي بود كه ترمز مجلس را در برابر دولت هميشه مي‌كشيد. بنا بر برخي تحليل‌ها يكي از اقدامات پر بازتاب وي اين بود كه شمارتذكر شفاهي به دولت را كم كرد.

از طرفي هرگاه كه نمايندگان تصميم به استيضاح وزيري مي‌گرفتند سعي مي‌كرد استيضاح‌كنندگان را متقاعد كند كه فضا براي استيضاح مناسب نيست. اساساً هيأت‌رئيسه مجلس هفتم هميشه با اين تحليل مواجه بود كه با دولت‌هاي هشتم و نهم كمتر انتقادي برخورد كرده است و اجازه استفاده از ابزارهاي نمايندگي را به پارلمان‌نشينان نمي‌دهد. حداد عادل در كنفرانس‌هاي مطبوعاتي ناچار شد براي رفع سوءتفاهم‌ها توضيح دهد مجلس هفتم در مشت دولت نيست، بلكه پشت آن است.

جالب است كه هيأت رئيسه مجلس هفتم محمدرضا رحيمي را به‌عنوان رئيس ديوان محاسبات انتخاب كرد كه به جاي ارائه گزارش از تخلفات دولت به تمجيد از قوه مجريه مي‌پرداخت. اگر حداد عادل رئيس مجلس شود احتمالاً ديگر حمايت‌هاي قبلي را از دولت به عمل نياورد اما روحيه مصلحت‌گراي حداد باعث مي‌شود دست و پاي اصولگرايان مستقل و منتقد بسته‌تر باشد.

دوره لاريجاني با چاشني قاطعيت

از همان زمان كه علي اردشير لاريجاني رياست مجلس هشتم را به دست آورد، مي‌شد حدس زد كه وي با دولت تعارف نداشته و مداراي حداد را از خود نشان نمي‌دهد. در مجلس هشتم علي لاريجاني بار ديگر ميكروفن منتقدان را براي طرح تذكرات شفاهي باز كرد و اجازه داد منتقدان اعتراضاتشان را هنگام مواجهه با مخدوش شدن شأن و منزلت مجلس ابراز كنند.

از سوي ديگر هيأت رئيسه مجلس، نهاد نظارتي تحت نظر خود يعني ديوان محاسبات را تقويت كرد و رحماني فضلي چهره‌اي نزديك به لاريجاني به عنوان رئيس آن انتخاب شد تا نظارت دقيقي بر دخل و خرج دولت داشته باشد و نتيجه آن هم ارائه گزارش تخلف يك ميلياردي دولت بود كه براي قوه مجريه بسيار گران تمام شد. در همين حال علي لاريجاني هرگاه كه ديد دولت در اجراي قوانين كوتاهي مي‌كند تعارف را كنار گذاشت و به طور صريح هشدار و تذكر داد.

وي قوانين ابلاغ نشده توسط احمدي‌نژاد را شخصاً ابلاغ كرد و در نطق‌ها و سخنراني‌هايش دولت را بارها مورد اشاره و حتي كنايه قرار داد. تعلل و كوتاهي در به جريان انداختن طرح سوال از احمدي‌نژاد و حمايت ويژه از برخي وزيران، نقطه ضعفي است كه اصول‌گرايان منتقد در كارنامه لاريجاني قرار داده و از كنار آن به‌راحتي نمي‌گذرند.

حاميان لاريجاني از كدام طيف‌ها؟

گرچه نظر نمايندگان به رياست مجلس تابع عواملي همچون مناسبات شخصي و آشنايي‌هاي قبلي است اما اگر استثناها را كنار بگذاريم مي‌توان گمانه‌زني نسبي از تمايلات طيفي در مجلس آينده داشت. جدي‌ترين حاميان رياست لاريجاني، اصول‌گرايان سنتي هستند. موتلفه‌اي‌هايي همچون بادامچيان، اعضاي جبهه پيروان خط امام و رهبري و اعضاي جامعتين از رياست علي لاريجاني دفاع مي‌كنند.

به اين ترتيب هرچه سنتي‌هاي بيش‌تري راهي پارلمان شوند براي لاريجاني خوشايندتر است. اصول‌گرايان مستقل و منتقد كه ميانه خوبي با دولت احمدي‌نژاد ندارند در صورتي كه مي‌توانستند چهره منتقدتر و بانفوذتري را به عنوان كانديدا معرفي كنند لحظه‌اي ترديد نمي‌كردند. اين طيف نيز در شرايط فعلي لاريجاني را براي حفظ شأن مجلس مناسب مي‌داند و اميدوارند وي در مجلس نهم قاطعيت بيش‌تري در برابر كم‌كاري و ايرادات دولت نشان دهد.

مطهري و توكلي شاخص‌ترين چهره‌هاي اين طيف به شمار مي‌روند. مستقل‌ها و اصلاح‌طلبان كه احتمالا تعدادشان از مجلس هشتم نيز به مراتب كم‌تر خواهد بود از آن‌جا كه شانسي براي معرفي كانديدا ندارند از رياست لاريجاني دفاع مي‌كنند. لاريجاني در مجلس هشتم هم روي آراي اين طيف حساب زيادي باز مي‌كرد اما كاهش احتمالي كرسي‌هاي اين افراد در مجلس بعدي، همه چيز را به چه‌گونگي آرايش طيف‌هاي اصول‌گرا موكول مي‌كند.

پشتوانه‌هاي احتمالي حداد عادل براي رياست

حداد عادل نسبت به لاريجاني كار سخت‌تري براي رياست پارلمان دارد. او از حامياني بهره مي‌برد كه به اقتضاي شرايط و مصالح از او حمايت مي‌كنند و اگر يكي از خودي‌هاي‌شان اوضاع بهتري داشته باشد او را به حداد ترجيح مي‌دهند.

به عنوان نمونه يكي از مهم‌ترين طيف‌هاي حامي حداد عادل در مجلس هشتم فراكسيون انقلاب اسلامي بود كه درحال‌حاضر با عنوان جبهه پايداري فعاليت كرده و درصدد ارائه ليست مستقلي هم هست.

در شرايط عادي اين طيف ترجيح مي‌دهد يكي از چهره‌هاي اصلي خود را براي رياست انتخاب كند و اتفاقاً اگر قرار باشد كانديداي قابل اعتناي ديگري به جمع حداد و لاريجاني اضافه شود تنها در صورتي خواهد بود كه ليست جبهه پايداري در تهران و ديگر استان‌ها بتواند موفقيت كسب كند و آن‌گاه افرادي چون مرتضي آقاتهراني و در درجه دوم روح‌الله حسينيان گزينه‌هاي مطلوب‌تري براي سوم تيري‌ها محسوب مي‌شوند.

بااين‌حال در صورتي كه وضع اين طيف شكننده باشد و نتوانند كانديداي مستقلي معرفي كنند گزينه اول و آخر آن‌ها حداد عادل خواهد بود، همچنان كه در مجلس هشتم نيز كوشيدند لاريجاني را به زير كشيده و حداد را جايگزين كنند اما هر سال ناكام ماندند.

ايثارگراني‌هاي مجلس، ديگر حاميان حداد عادل محسوب مي‌شوند. اين طيف كه رابطه خوبي با حداد دارد و علاقه‌اي به رويارويي ميان اصول‌گرايان و حمله به دولت ندارد، حداد عادل را مرد مصالحه‌جو‌تري مي‌بيند كه اين توانايي را دارد ميان اصول‌گرايان آرامش و وحدت ايجاد كرده و فضاي ملتهب ميان مجلس و دولت را مديريت كند.

برخي نمايندگان اصول‌گرا و مستقلي كه به صفات شخصي شيفته منش حداد عادل بوده و روابط حداد با مقام‌هاي عالي‌رتبه نظام را امتياز بزرگي مي‌دانند، ديگر طرفداران تغيير رياست مجلس به شمار مي‌آيند. در صورتي كه طيف نزديك به مشايي كه با گفتمان احمدي‌نژادي و به صورت چراغ خاموش فعاليت مي‌كند بتواند نماينده‌اي وارد مجلس كند، در دو راهي لاريجاني و حداد عادل حتماً به حداد رأي مي‌دهد.

صندلي رياست به كه مي‌رسد؟

جواب سوال فوق در گروي مشخص شدن پاسخ اين سوال است كه از ميان دو ليست جبهه متحد و جبهه پايداري كدام ليست با اقبال بيش‌تري مواجه مي‌شود و اين‌كه آيا نزديكان مشايي و احمدي‌نژاد مي‌توانند فراكسيوني در مجلس تشكيل دهند يا خير. با توجه به اين‌كه به صورت طبيعي به نظر مي‌رسد مستقل‌ها و اصلاح‌طلبان كم‌تري در مجلس نهم حضور داشته باشند احتمال مي‌رود لاريجاني در صحن علني كار دشوارتري براي حفظ كرسي خود داشته باشد.

در نگاه اول شايد اين‌گونه تصور شود كه اگر از ليست جبهه متحد (نزديك به سنتي‌ها) حدود 150 نماينده راهي مجلس شوند، لاريجاني رئيس قطعي چنين مجلسي خواهد بود. اما بايد در نظر داشت كه بسيار مهم است اين 150 نفر از كدام طيف‌ها راهي مجلس شوند.

اگر سنتي‌ها، منتقدها و نزديكان جبهه ايستادگي برگزيدگان نهايي باشند شانس لاريجاني زياد است اما اگر ايثارگراني‌هاي جبهه متحد تعداد قابل توجهي از كرسي‌ها را به خود اختصاص دهند، ايجاد ائتلاف ميان برگزيدگان جبهه پايداري (طيف فراكسيون انقلاب اسلامي به رياست روح‌الله حسينيان) با ايثارگراني‌ها و اجماع بر حداد عادل دور از ذهن نيست.

همشهري ماه

شنبه|ا|22|ا|بهمن|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 89]