دستشويي‌هاي عمومي؛ ضرورت فراموش شده

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: دستشويي‌هاي عمومي؛ ضرورت فراموش شده
جام جم آنلاين: شايد شما هم اين شرايط را تجربه كرده باشيد، وقتي براي انجام كاري چند ساعتي را بيرون از منزل سپري كرده‌ايد و در اين فواصل شرايطي پيش مي‌آيد كه بايد از سرويس بهداشتي استفاده كنيد و اين تازه شروع ماجراست !

حالا مدتي است كه مثل مرغ سركنده بال بال مي‌زنيد تا شايد نشاني از يك دستشويي عمومي بيابيد، شرايط سختي كه حتي يك دقيقه آن غيرقابل تحمل است، اما هر چه بيشتر مي‌گرديد نااميدتر مي‌شويد!

امروزه فراهم نبودن برخي زيرساخت‌هاي اوليه ضروري مانند كمبود سرويس‌هاي بهداشتي و نداشتن دسترسي مطلوب شهروندان براي برآوردن اين نياز ابتدايي اما مهم و ضروري، زندگي شهري را با مشكل مواجه كرده است.

كمبود سرويس‌هاي بهداشتي در سطح شهر موجب شده كه شهروندان براي پاسخگويي به اين نياز ضروري اغلب چاره‌اي جز تحمل شرايط سخت تا زمان رسيدن به منزل نداشته باشند و يا اگر شانس بياورند به سرويس‌هاي بهداشتي پارك‌ها و ترمينال‌هاي شركت واحد پناه ببرند كه اغلب آنها نيز بسيار كثيف و بدون امكانات هستند و در ساعات اوليه شب نيز بسته مي‌شوند.

تحمل اين وضعيت بخصوص براي بيماران، سالمندان و كودكان رنج‌آورتر و براي پاركبان‌ها، ماموران راهنمايي و رانندگي، رانندگان تاكسي و... به مراتب دشوارتر از شهروندان عادي است؛ چراكه شهروندان ممكن است اين شرايط دشوار را گاهي تجربه كنند اما براي اين قشر كه تقريبا بيشتر ساعات روز را در حين انجام وظيفه در سطح شهر هستند، نبود سرويس بهداشتي به مشكلي هميشگي تبديل شده است.

در كشورهاي سوئد، نروژ و استراليا نرم افزاري طراحي شده است با عنوان نقشه ملي توالت عمومي كه محل و امكانات بيش از 17هزار سرويس بهداشتي دولتي و خصوصي درآن كشورها را نشان مي‌دهد

در چنين شرايطي بسياري از كشورهاي دنيا از سال‌ها پيش با درك اين ضرورت به فكر راهكارهاي اساسي در اين زمينه افتاده اند و حتي سرمايه‌گذاري در اين بخش را با توجه به ارتباط تنگاتنگي كه با سلامت و پيشگيري از بيماري‌ها در انسان‌ها دارد، به طور جدي در دستور كار قرار داده‌اند.

ديدن عده‌اي كه در يك رستوران خارجي، روي صندلي‌هايي شبيه توالت فرنگي نشسته‌اند و غذا مي‌خورند! يا خانه‌اي كه شبيه توالت طراحي شده، موضوع چندان غريبي نيست، در واقع مديران و برنامه‌ريزان شهري با ايده‌هاي متفاوت سعي دارند نگاه عامه را به پديده توالت و سرويس بهداشتي، به‌خصوص در اماكن عمومي، تغيير دهند.

يك تهديد جهاني

برخلاف تصور خيلي‌ها كه فكر مي‌كنند سرويس بهداشتي موضوعي پيش پا افتاده است و در ميان صدها معضل ريز و درشت شهري شايد از چندان اهميتي برخوردار نباشد، اما بسياري از كشورهاي دنيا از سال‌ها پيش با درك اين ضرورت به فكر راهكارهاي اساسي در اين زمينه افتاده‌اند و حتي سرمايه‌گذاري در اين بخش را با توجه به ارتباط تنگاتنگي كه با سلامت و پيشگيري از بيماري‌ها در انسان‌ها دارد به طور جدي در دستور كار قرار داده‌اند.

طبق اعلام سازمان جهاني بهداشت تقريبا يك سوم افراد در جهان به سرويس بهداشتي دسترسي ندارند و اين امر هر سال به مرگ ميليون‌ها نفر به علت بيماري‌هاي واگير از راه آب مي‌انجامد. همچنين براساس اعلام سازمان ملل اين امور نه تنها نقش مستقيمي بر سلامت كلي افراد به جاي مي‌گذارد، بلكه بر ميزان مرگ و مير نوزادان، كاهش فقر، نقش زنان و دختران در جامعه، تحصيل در مدرسه، محيط زيست و توسعه اجتماعي و اقتصادي نيز تاثير دارند.

آمارها مي‌گويند يك سوم جمعيت جهان يعني 6‌/‌2 ميليارد نفر كه به توالت دسترسي ندارند، هر سال بيش از 200 ميليون تن فضولات توليد مي‌كنند كه نه جمع‌‌آوري مي‌شود و نه به طور بهداشتي دفع مي‌شود و اين وضع بيانگر يك خطر بهداشتي عمده است.

مشكل گردشگران

اما مشكل كمبود سرويس بهداشتي فقط اختصاص به داخل شهرها ندارد، چراكه مسافران داخلي و گردشگران خارجي نيز در جاده‌ها با اين معضل دست به گريبانند؛ گردشگراني كه كمبود امكانات بهداشتي شهرها و جاده‌هاي ايران را خيلي بيشتر از ايرانياني درك مي‌كنند كه سال هاست با مشكل كمبود سرويس‌هاي بهداشتي خو گرفته‌اند.

دوستي كه راهنماي تور است نقل مي‌كرد كه هميشه نبود سرويس‌هاي بهداشتي در مكان‌هاي توريستي و تاريخي از معضل راهنمايان تور در ايران است.

كمبود چنين زيرساختي در عرصه گردشگري در كنار ‌رعايت نشدن نظافت، نبود مواد شوينده بهداشتي، بوي نامطبوع و حتي نبود آب در توالت‌هاي عمومي از كابوس‌هاي مسافران داخلي در سفرهاي بين شهري و بخصوص گردشگران خارجي است.

انجمن جهاني دستشويي!

انجمن جهاني دستشويي در آگوست 2011 اعلام كرد: سالانه حدود 3 ميليون نفر كه بيشتر آنها كودك هستند به علت كمبود دستشويي‌هاي مناسب و اقدامات لازم براي حمايت از بهداشت عمومي جان خود را از دست مي‌دهند.

بيشتر اين مرگ و ميرها در قاره آسيا روي مي‌دهد و 90 درصد آنها نيز زير 5 سال هستند.

رئيس انجمن جهاني دستشويي در نشستي در مقر اين انجمن - كه به شكل يك توالت و در سئول است - گفت: نزديك به 2 ميليارد و 700 ميليون نفر در سراسر جهان نمي‌توانند از دستشويي‌هاي مناسب استفاده كنند كه ممكن است عواقب كشنده‌اي در بر داشته باشد.

نشست سئول كه برخي از مسوولان بهداشت عمومي در مناطق مختلف جهان در آن شركت داشتند، به‌منظور جمع‌آوري كمك‌ها و اعتبارات لازم براي تاسيسات بهداشت عمومي در كشورهاي در حال توسعه هر سال برگزار مي‌شود.

سازمان ملل متحد مي‌گويد، جمع‌آوري 10 ميليارد دلار كمك در سال مي‌تواند تا سال 2015 مشكل نيمي از كساني را كه به توالت‌هاي اوليه نيازمند هستند برطرف كند.

تجربه كشورهاي موفق

اين يك واقعيت است كه ساختار تجهيزات شهرهاي پرجمعيت جهان با نرخ رشد شتابان جمعيت همخوان نيست، در حالي كه امروزه در كشورهاي توسعه يافته مكان‌يابي سرويس‌هاي بهداشتي به تعداد كافي و در مكان‌هاي مناسب همزمان با طراحي نقشه جامع شهر انجام مي‌شود، اما مساله سرويس‌هاي عمومي در بسياري از كشورها هنوز حل نشده باقي‌مانده است و مديران شهري، استراتژي مشخصي براي بهره‌برداري و نظارت سرويس‌هاي موجود و برنامه‌ريزي براي احداث و توسعه سرويس‌هاي بهداشتي جديد ندارد.

درحال حاضر بايد به كمبود سرويس‌هاي بهداشتي به عنوان يك معضل مهم كه ارتباط مستقيمي با سلامت بهداشت شهروندان دارد، توجه شده وبرنامه ريزي گسترده‌اي براي حل آن انجام شود.

در كشورهاي سوئد، نروژ و استراليا نرم افزاري طراحي شده است با عنوان نقشه ملي توالت عمومي كه محل و امكانات بيش از 17هزار سرويس بهداشتي دولتي و خصوصي درآن كشورها را نشان مي‌دهد، به نحوي كه جزئيات هر سرويس بهداشتي نيز مي‌تواند دريافت شود. اطلاعات مفيد درمورد هر يك از سرويس‌ها مانند مكان، ساعات كار، در دسترس بودن اتاق عوض كردن نوزاد، قابليت دسترسي براي افراد معلول و جزئيات ديگر سرويس‌ها در نزديكي آن نيز ارائه شده است.

وعده‌هاي چند ساله

شوراي اسلامي شهر تهران در 20 ارديبهشت 83 براي اولين بار موضوع احداث سرويس‌هاي بهداشتي شهر را در دستور كار خود قرار داد.

مصوبه شصت و سومين جلسه رسمي شوراي شهر تهران دستاوردهاي خوبي داشت، از جمله اين كه شهرداري بتواند از سرويس‌هاي بهداشتي مساجد بهره گيرد و همچنين ضمن هماهنگي با مالكان پاركينگ ها، پاساژ‌ها و مجتمع‌هاي تجاري، سرويس‌هاي بهداشتي اين مراكز را براي استفاده شهروندان آماده كند.

اما متاسفانه در عمل تاكنون نه تنها چنين اتفاقي نيفتاده است، بلكه پروژه احداث سرويس‌هاي بهداشتي مكانيزه در سطح مناطق شهر تهران نيز متوقف شده است.

همين‌طور كه جلوتر مي‌رويم، متوجه مي‌شويم كه سال 87 نيز يك موج خبري و رسانه‌اي درباره معضل سرويس‌هاي بهداشتي بين راهي ايران به وجود آمد و پس از آن اسفنديار رحيم‌مشايي، رئيس سابق سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري كشور وعده داده بود تا قبل از سال 90 در هر 25 كيلومتر از راه‌هاي كشور يك سرويس بهداشتي ساخته شود؛ لازمه‌اي كه ساليان سال است به آرزوي محال همه گردشگران داخلي و خارجي تبديل شده است.

البته وعده‌هايي از اين قبيل در دوره بقايي، رئيس بعدي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري كشور نيز مطرح شد و حتي زمزمه‌هايي مبني بر اين كه قرار است احداث سرويس‌هاي بهداشتي در جاده‌ها به اسپانيايي‌ها يا سرمايه‌گذاراني از ديگر كشورهاي خارجي سپرده شود به گوش رسيد، اما از آن زمان تاكنون از عملياتي شدن وعده‌هاي مسوولان وقت سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري و مسوولان شهرداري‌ها خبري نيست.

اين‌كه بالاخره متولي احداث سرويس‌هاي بهداشتي در سطح شهر و جاده‌ها چه كسي است؟ شايد در ميان ده‌ها مشكل و معضل ريز و درشت شهري كمبود سرويس بهداشتي آنچنان كه بايد از نظر مسوولان شهري مهم به نظر نرسد، اما واقعيت اين است كه موضوع سرويس‌هاي بهداشتي همواره مورد غفلت و بي توجهي قرار گرفته است. آن هم درست در شرايطي كه اين موضوع ارتباط تنگاتنگ و مستقيمي با سلامت و بهداشت عمومي شهروندان يك شهر دارد.

حالا ديگر دسترسي آسان به امكانات اوليه زندگي شهري از جمله سرويس‌هاي بهداشتي كمترين و ابتدايي‌ترين درخواست نه فقط ساكن شهرستان‌ها بلكه حتي پايتخت نشين‌ها است كه از بي‌توجهي چند ساله متوليان امر نسبت به برآورده كردن اين نياز گلايه‌مندند و توقع دارند مسوولان شهري در كنار اجراي پروژه‌هاي مهم شهري و رسيدگي به معضلاتي همچون ترافيك، آلودگي هوا، احداث بزرگراه‌ و... دسترسي آسان و مطلوب شهروندان به سرويس‌هاي بهداشتي بعنوان يكي از ابتدايي‌ترين نيازهاي زندگي شهري را نيز جدي بگيرند.

پوران محمدي ‌/‌ گروه جامعه

سه|ا|شنبه|ا|27|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 87]