در همايش اجتهاد در دوره معاصر صورت گرفت; تفسير جديد هاشمي رفسنجاني از اجتهاد، تقليد و مرجعيت

واضح آرشیو وب فارسی:ابتکار: در همايش اجتهاد در دوره معاصر صورت گرفت; تفسير جديد هاشمي رفسنجاني از اجتهاد، تقليد و مرجعيت
رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام گفت: اگر فقه تخصصي را بپذيريم بايد تقليد تخصصي را هم بپذيريم و اين گونه لازم نيست كسي در همه امور از يك نفر تقليد كند. ما بايد به سمت فقه تخصصي در حكومت اسلامي برويم.به گزارش فارس آيت الله هاشمي رفسنجاني در همايش اجتهاد در دوره معاصر كه از سوي دانشگاه مذاهب اسلامي در تالار علامه اميني دانشگاه تهران برگزارشد،گفت: اگر به عقل و خواست قرآن در اجتهاد توجه شود، به تخصص در رشته هاي مختلف فقهي بها داده شود، بحث هاي فقه مقارن را جدي بگيريم، تقليد را تخصصي كنيم، شوراي فقهي حداقل براي مسائل عمده مديريت كشور تشكيل شود و علماي اهل تسنن و تشيع در دانشگاه ها با هم همراهي كنند،آنگاه مي توان به وحدت جهان اسلام اميد داشت و براي اداره جهان به ظرفيت اسلام اتكا كرد. رئيس مجلس خبرگان افزود: از اين طريق مي توانيم به اهداف اسلام، پيامبر، انقلاب اسلامي و خواست علماي شيعه و سني دست يابيم. وي به نوآوري هاي حضرت امام اشاره كرد وافزود: امام (ره) نوآوري هاي زيادي داشتند كه يكي از آن ها تاسيس مجمع تشخيص مصلحت نظام بود كه كاري بزرگ و ريشه اي در اداره جامعه است. وي گفت: امروز اتكا به عقل و تعقل لازمه تفقه و اجتهاد است و به آساني نمي شود از توجه ويژه اي كه قرآن به تعقل دارد، گذشت. رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام تصريح كرد: نمي توان جامعه اي را كه تحت عنوان اسلام اداره مي شود، با برخي رواياتي مديريت كرد كه هزار و چند سال پيش در آن شرايط بدون اجتهاد، بدون توجه به عقل و بي توجه به مصالح و مفاسد، نقل شده است. آيت الله هاشمي رفسنجاني ادامه داد: در آن دوران موضوع هوا و فضا، اعماق چند هزار متري زمين و مسائل پيچيده امروزي وجود نداشت; مسائل مستحدثه مسائلي هستند كه هر لحظه اتفاق مي افتند و در دوران كنوني، ما بايد با عقل و منابعي كه در اختيار داريم، آن ها را حل كنيم. رئيس مجلس خبرگان بيان داشت: فقه امروز علما و حوزه هاي ما با دوران هاي قبل قابل مقايسه نيست، درست است كه فقه سياسي در اعماق فقه ما وجود دارد اما بايد قدري تغيير كند و بزرگ تر شود. آيت الله هاشمي رفسنجاني به لزوم تغيير برخي احكام در دوره جديد تاكيد كردو اظهار داشت: من يك بار به خاطر مساله ارث در خانواده خودمان فكر كردم كه چرا حكمي وجود دارد كه مي گويد همسران نمي توانند از زمين ارث ببرند؟ اين مساله براي من قابل توجيه نبود; چرا كه قرآن اين را نمي گويد و تنها بحث يك چهارم از اموال همسر مطرح است. پس از بررسي اين مساله متوجه شدم به خاطر موضوعي كه در زمان فوت پيامبر درباره مالكيت زمين از سوي يكي از همسران ايشان وجود داشته، بحثي بر سر اين امر بين شيعه و سني پديد آمده است. رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام گفت: اين فتواي بسيار معروفي است كه اكنون هم به آن عمل مي شود و زن ها نمي توانند حق خود را از ارث همسر بگيرند; پس از اين كه به قم رفتم و با مراجع ديگر صحبت كردم آن ها گفتند با احتياط و مصالحه در اين زمينه عمل شود، صحبتي هم با رهبر معظم انقلاب در اين زمينه داشتم، ايشان دستور دادند علما در جلسه شب هاي پنج شنبه در اين باره بحث كنند. آيت الله شاهروي اين بحث را آغاز كرد و اين فتوا خيلي اصلاح شد. اكنون هم به مجلس رفته تا به صورت تائيد، به شكل قانون درآيد. رئيس مجلس خبرگان تصريح كرد: 14 قرن است حق زنان در ارث شوهرانشان پايمال مي شود. موارد بسيار زياد ديگري هم از اين قبيل وجود دارد; خاصيت فقه مقارن، پيداكردن همين حقيقت هاست، اين طور جلسات و سمينارها هم بسيار مفيد است و دانشگاه فقه مقارن هم مي تواند در اين زمينه بسيار مفيد باشد. موضوع مهم اين است كه فقه مقارن را در حوزه ها جزو درس علما قرار دهيم. آيت الله هاشمي رفسنجاني با تاكيد بر لزوم تخصصي شدن اجتهاد اظهار داشت: يك مجتهد به تنهايي در همه ابواب مورد نياز فقهي مردم نمي تواند متخصص باشد، چطور فردي مي تواند درطول 40-30 ساله تحصيل خود، همه اين حقوق را كه هر كدام تخصص بزرگي است بداند؟ لذا ما بايد به سمت فقه تخصصي در يك حكومت اسلامي برويم; زيرا دخالت در امور مردم با فقه تخصصي امكان پذير است. وي گفت: اگر فقه تخصصي را بپذيريم بايد تقليد تخصصي را هم بپذيريم و اين گونه لازم نيست كسي در همه امور از يك نفر تقليد كند. اگر اين دو را پذيرفتيم بايد شوراي فقهي را هم بپذيريم. وقتي با سياست مي خواهيم همه جامعه را اداره كنيم، شوراي نگهبان ناظر مجلس بايد همه تخصص ها را در خود داشته باشد و نظر تخصصي بدهد. رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام تصريح كرد: من پيشنهادي در فقه مقارن دارم كه علماي شيعه و سني مي توانند بنشينند و در اين باره بحث كنند; اين كه طبق روايت متواتر ثقلين بايد مرجعيت اهل بيت را پذيرفت; البته نه به شكل انحصاري بلكه به عنوان يك مرجع مطمئن. اگر فقه مقارن وجود داشته باشد و علما و فقهاي ما با يكديگر بنشينند مي بينند كه مرجعيت اهل بيت از مراجع قابل اتكاست. رئيس مجلس خبرگان يادآور شد: زماني كه بسيار جوان بودم و در درس آيت الله بروجردي شركت مي كردم ايشان مي گفتند چرا بر سر خلافت با اهل سنت دعوا مي كنيد كه متعلق به زمان گذشته است. بايد روي مرجعيت اهل بيت بحث كنيد كه موضوع روز است. آيت الله هاشمي رفسنجاني هم چنين گفت: امروز دنياي اسلام نسبت به دوره هاي واسط در بعد تفقه و اجتهاد بسيار نزديك تر به صدر اسلام است و اكنون ما حركتي در جهت اصالت و عمق اجتهاد و نزديك شدن به اصل تشريع مي بينيم، در مقابل هم البته دست هاي زيادي در كار است كه نگذارد اين نتيجه مبارك از آن گرفته شود، اما اميدواريم بتوانيم بر شيطنت ها غلبه كنيم. آيت الله هاشمي رفسنجاني گفت: در قرن اول بسياري اختلافات مسلكي و مذهبي مانند قرن دوم وجود نداشت. دو مدرسه بود كه اشتراكاتي داشتند و انتقادي هم به يكديگر وارد مي كردند. آنها دو شيوه را براي رسيدن به احكام ارائه مي دادند. در قرن دوم هم در بين اهل سنت، اجتهاد بسيار توسعه پيدا كرد و بيش از 100 مسلك در شهرهاي جهان اسلام وجود داشت. رئيس مجلس خبرگان ادامه داد: در ميان شيعيان مساله به گونه ديگري بود، آنها ائمه معصوم را مرجع اصلي مي دانستند; البته در آن دوران اهل سنت هم امام صادق(ع) و امام باقر(ع) را مرجع مي دانستند و به شاگردي آنها افتخار مي كردند. وي گفت: در بين شيعه اجتهاد وجود داشت اما نه به فراواني اجتهاد در اهل سنت; زيرا بين سني ها اجتهاد بسيار قوي تر بود. شيعيان متكي به اظهارات معصوم عمل مي كردند و مسائل عملي از متن روايات تبيين مي شد. رئيس مجلس خبرگان افزود: در پايان قرن سوم و شروع غيبت در شيعه، شرايط جديدي پيش مي آيد و اوضاع معكوس مي شود. در اهل سنت به خاطر افراط در مذاهب اجتهادي، خلفا جلوي آزادي اجتهاد را كه قطعا آثار سياسي داشت گرفتند. اين دوره، دوره انسداد نسبي در تاريخ تفقه اهل سنت بود; برعكس شيعه كه از حالت حديث و روايت گويي به فضاي جديدي وارد شد كه تقريبا فضاي اجتهاد بود. آيت الله هاشمي رفسنجاني ادامه داد: از آن زمان فقهاي ما در عالم تشيع هم شروع به كارهاي فقهي كردند، علم و اصول تبيين شد، مباني اجتهاد به وجود آمد و روي عقل تكيه بيشتري شد. امروز اتكا به عقل و تعقل لازمه تفقه و اجتهاد است و به آساني نمي شود از توجه ويژه اي كه قرآن به تعقل دارد، گذشت. خداوند انبيا را نزد ما فرستاده تا گنجينه عقل را استخراج كنند; به همين خاطر، عقل، پيامبر باطن ناميده شده است. وي ادامه داد: در عصر غيبت، علماي پيشتاز شيعه وارد شدند و فقه را تبيين كردند. فقاهت در قرن چهارم به معناي مصطلح در كنار حديث در شيعه به وجود آمد. هم چنين در بغداد شرايطي پيش آمد و شيخ طوسي مجبور شد حوزه را به نجف بفرستد و اين نقطه روشني بود; زيرا آنجا كانون عظيم تفقه، حديث و درايت شد. رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام تاكيد كرد: اهل سنت قرن ها به چهار مذهب بزرگ خود محدود بود. پس از پايان دوره خلفا، در دوره عثماني كه تكيه اصلي بر فقه حنفي بود، باب اجتهاد باز شد; اما پس از اين كه عثماني ضعيف شد آن چهار مذهب مجددا گسترده شد كه پس از آن به دوره نوآوري رسيديم كه اين مساله را بايد به عبده و سيد جمال الدين اسدآبادي متكي دانست، امروز هم نوآوري هاي اهل سنت بسيار قابل توجه است. آيت الله هاشمي رفسنجاني تصرح كرد: همان طور كه امام (ره) اكنون جايگاهي در جامعه دارد كه وقتي ايشان چيزي گفته، بسياري از شخصيت هاي فقهي به خودشان اجازه نمي دهند خلاف آن را بگويند، در قرن چهارم تا ششم و هفتم هم شيخ طوسي اين شرايط را در جامعه پيدا كرده بود; گرچه تفقه وجود داشت ولي مبنا و محور، حرف هاي شيخ طوسي بود.
دوشنبه 2 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ابتکار]

[مشاهده در: www.ebtekarnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 106]