مرزهای استان کردستان می‌تواند هم فرصت و هم تهدید باشد.

اقتصاد کشورها می‌تواند به طور مستقیم و غیرمستقیم تحت تأثیر قاچاق کالا و ارز قرار گیرد و باعث ضعف رشد اقتصادی، از بین رفتن مزیت‌های رقابت داخلی، و کاهش نگرش مثبت به ظرفیت‌های مهم شود. استان کردستان با داشتن مرز با شمال عراق و وجود بازارچه‌ها و مرزهای رسمی، می‌تواند منابع بزرگی را برای توسعه اقتصادی کشور به اشتراک بگذارد. اما تاکنون، به دلیل مشکلاتی این ظرفیت‌ها به نحو کافی بهره‌مند نشده‌اند.

عواملی چون نگرش سخت‌افزاری و ایدئولوژیک به مرز، اجرای سیاست‌های نادرست، باز و بسته کردن تردد در مرزها، نبود اشتغال پایدار برای مرزنشینان و نادیده‌گرفتن جنبه‌های فرهنگی از مشکلات موجود در این منطقه است. به نظر می‌رسد که نیاز به رویکردی متفاوت و توجه به ابعاد فرهنگی و اجتماعی مرزها و بازارچه‌های مرزی وجود دارد.

کارشناسان تاکید دارند که بازارچه‌های مرزی می‌توانند نقش مهمی در توسعه اجتماعی و اقتصادی این مناطق ایفا کنند. همچنین، از نظر اقتصادی، این بازارچه‌ها می‌توانند به حل مشکلات معیشتی مرزنشینان کمک کرده و فرصت‌های اقتصادی جدیدی را فراهم آورند. به نظر می‌رسد که با توجه به مزایای فرهنگی و سیاسی، بازارچه‌های مرزی می‌توانند به عنوان یک پل ارتباطی موثر و تقویت روابط فرهنگی و سیاسی بین کشورها عمل کنند.

وجود افراد غیرتوانمند در مناطق مرزی مشکلات مهمی را به وجود می‌آورد. دکتر جلیل سحابی، استاد حوزه جامعه‌شناسی، در یک میزگرد تخصصی ایسنا با عنوان "مرز، فرصت‌ها و چالش‌ها" بر اهمیت فرآیندهای اجتماعی در مناطق مرزی تأکید کرد. او بیان کرد که درک این فرآیندها حیاتی است و مرزها، بازارچه‌ها و کولبری‌ها نقش مهمی در زندگی اقتصادی و اجتماعی مرزنشینان دارند.

سحابی اظهار داشت که مرزها علاوه بر فرصت‌ها، چالش‌های خاص خود را نیز به همراه دارند. وی بر اهمیت سیاست‌های صحیح در این مناطق تأکید کرد و نیاز به حمایت و تسهیل‌گری دولت در مسائل مرزنشینان را بیان کرد. همچنین، اشاره کرد که تعاملات فرامرزی گاهی از کنترل مقامات خارج است و این موضوع چالش‌هایی را در مدیریت مرزها ایجاد کرده است.

در ادامه، او به مسائل اقتصادی در مناطق مرزی پرداخت و بیان کرد که این مناطق ممکن است در تولید و صادرات نقش کمتری داشته باشند و برخی از منابع درآمد آنها از واردات به ویژه کالاهای لوکس تأمین می‌شود. همچنین، نقش کالاهای قاچاق در مرزها و تأثیرات آنها بر کنترل گمرک و ورود کالاهای غیرقانونی به لحاظ شرعی را بررسی کرد.

سحابی به اهمیت توانمندسازی افراد مرزنشین و حل مشکلات اجتماعی و اقتصادی در این مناطق پرداخت و نیاز به سیاست‌های موثر در این زمینه را مورد تأکید قرار داد.

وی بیان کرد که بیکاری یکی از بزرگترین مشکلات مناطق مرزی است و به عنوان یک عامل اساسی منجر به فقر می‌شود. این مسئله فقر را برای همه اقشار جامعه، از جمله افراد سالخورده، زنان از کار افتاده، بیکاران و کودکان، برجسته می‌کند. جوانان در مناطق مرزی به دلیل بیکاری به مناطق دیگر مهاجرت می‌کنند و خود را نجات می‌دهند. اما سالخوردگان، زنان از کار افتاده و افراد بیکار به اجبار در مناطق مرزی ماندگار می‌شوند که اساساً نقش مهمی در تولید ندارند. این وضعیت باعث تبدیل وجود افراد غیر توانمند به یک معضل مهم در این مناطق می‌شود.

استاد دانشگاه تأکید کرد که بیشترین هدررفت نیرو در مناطقی است که عملاً فعالیت‌های تولیدی وجود ندارد و تنوع مصرف بسیار زیاد است. او به اهمیت توجه به اشتغال در مناطق مرزی، فرصت‌های قانونی تجارت برای مرزنشینان، آموزش صنایع بومی و دستی، و کسب و کارهای کوچک در این مناطق اشاره کرد. سحابی اعلام کرد که دولت باید نقش حمایتی و تسهیل‌گری داشته باشد و با حمایت از افراد، تولیدی‌ها و کسب و کارهای کوچک در مناطق مرزی، توان و اختیار را در دست بگیرد. او با بیان اینکه تا حد زیادی مرز، یک فرصت در مبادلات بین منطقه‌ای و بین مرزی است، تأکید کرد که با باز بودن مرز می‌توان جلوی آسیب‌هایی مانند قاچاق، مهاجرت، و رفتارهای مب

تنی بر ترویج خشونت را گرفت.

دکتر رشید احمدی فر، دانشیار جامعه‌شناسی و پژوهشگر مسائل توسعه و مرز در دانشگاه کردستان، در ادامه میزگرد اظهار کرد: آسیب‌های موجود در مناطق مرزی به عنوان یک مسئله تابع سیاست‌های کلان توسعه و نگاه دولت به مرزهاست. او بیان کرد که تا زمانی که دولت با اندازه بزرگی که در همه حوزه‌ها دخالت دارد و نقش یک پدر دلسوز که می‌خواهد همه امور را کنترل کند، وجود داشته باشد، نگرش سخت‌افزاری نسبت به مرزها تغییر نخواهد کرد.

در ادامه، احمدی فر با اشاره به یکی از آسیب‌های جدی مرزها، روتین‌بودن نگرش دولت به سیاست‌های مرز، اظهار کرد: برخورد با مسائل مرزی نیازمند یک نگرش جدید و به‌روز است. او تأکید داشت که عدم وجود یک چشم‌انداز کلان برای مسئولان مرزی، منجر به نابه‌سامانی در مدیریت مشکلات مرزی شده که هم دولت و هم مرزنشینان را تحت تأثیر قرار داده است.

احمدی فر با تأکید بر اهمیت مبادلات و تجارت مرزی در تولید ارزش افزوده، افزود: آسیب‌های موجود در مناطق مرزی نتیجه سیاست‌های کلان توسعه و دیدگاهی است که دولت نسبت به مرزها دارد. او اظهار کرد که تا زمانی که دولت با اندازه بزرگی که در همه حوزه‌ها دخالت دارد و نقش یک پدر دلسوز که می‌خواهد همه امور را کنترل کند، وجود داشته باشد، نگرش سخت‌افزاری نسبت به مرزها تغییر نخواهد کرد.

به نظر این استاد دانشگاه، در سیاست‌های کلان تا به امروز، نگرش نسبت به مرز و مرزنشینی ایدئولوژیک، امنیتی و انتظامی بوده و این رویکرد تمام ترددهای مرز را به عنوان یک تهدید می‌پذیراند و به آن فرصت نمی‌دهد.

ایشان بیان کرد که در سیاست‌های انقباضی نسبت به مرز، هم جامعه محلی و هم اقتصاد کلان کشور آسیب می‌بیند. بر اساس نظر این استاد، متولیان امر باید در رویکردها و سیاست‌ها تغییراتی ایجاد کنند و به جای دیدگاه سخت‌افزاری به مرز، نگاهی نرم‌تر و انسانی‌تر داشته باشند. این نگرش می‌تواند منجر به تشویق رسمیت‌شناخته شدن تعاملات روزمره مرز شود و تحقق این امر، به عنوان حق طبیعی مرز، تأمین شود.

احمدی فر با اشاره به استفاده غیرمعقول از مرز و نادیده‌گرفتن پتانسیل‌های مرز با نگرش سخت‌افزاری، مناسبات فرهنگی و سوابق تاریخی را نادیده می‌گیرد. او تأکید دارد که دیدگاه نرم‌افزاری به مرز نه تنها در زمینه امنیت ملی و اقتصادی کشور بلکه در حفظ تداوم فرهنگی خارج از جغرافیای مرزی نیز حائز اهمیت است. طبق سوابق تاریخی، با وجود استثنائات موقعیتی، مرز هرگز به امنیت ملی و اقتصادی کشور آسیب جدی نزده است.

استاد دانشگاه معتقد است که کنشگران بومی محلی، از جمله حوزه‌های آکادمیک، جامعه مدنی، متولیان امر و هم‌کنشگران اقتصادی باید از طریق لابی‌گری‌ها با کارگزاران سیاست‌های کلان توسعه، توانایی تغییر در سیاست‌های مرز را ایجاد کنند.

استاد دانشگاه تأکید دارد که تقویت و توسعه مطالعات اجتماعی و پژوهشی در مرز ضروری است. او بیان می‌کند که عدم شناخت و اطلاعات ناقص باعث می‌شود که ما از مرز واهمه داشته باشیم. اصلاح این رویکرد می‌تواند تغییراتی را ایجاد کند که توسعه اقتصادی و اجتماعی، به ویژه در روستاهای مرزی را به دنبال داشته باشد. ایشان تأکید دارد که پروژه‌های اقتصادی، صنعتی و گردشگری در روستاهای مرزی باید از سطح مطالعات پژوهشی و اجتماعی بالاتر رفته و خود را در سطح بودجه‌های کشوری مشاهده کنند. این امر مشروط به این است که سیاست‌گذاران توسعه کلان کشور، مرز را به عنوان یک فرصت و سپر اقتصادی برای کشور بپذیرند.

در زمینه پیامدهای اقتصادی مرزی در حوزه‌های فرهنگ، اقتصاد و اجتماع، دکتر احمدی فر به تأثیرات مثبت و منفی پرداخته و اظهار کرده است که سامانه‌های اقتصاد بومی و فرهنگی، ایجاد استعمار داخلی شبه بورژوازی از جمله پیامدهای اقتصادی مرزی است. به عنوان مثال، ایشان به بانک های بانه اشاره کرده و بیان کرده است که تحصیل در مناطق مرزی کاهش یافته و می‌بایست بخشی از سود اقتصادی حاصل از مبادلات مرزی به جوامع محلی اختصاص یابد. او همچنین به ضرورت کاهش آسیب‌های زندگی در مرزها اشاره کرده و توسعه پروژه‌های توسعه‌ای را مشروط به انجام مطالعات دانسته است.

سرهنگ سلیمانی، رییس پلیس اداره مبارزه با قاچاق کالا و ارز در استان کردستان، در میزگردی تخصصی تأکید کرده است که مرزهای کردستان فرصتی برای جذب سرمایه در صنعت توریسم می‌باشند. او اشاره کرده که امنیت و توسعه به طور مستقیم با یکدیگر مرتبط هستند و ضریب توسعه بالا، ضریب امنیت نیز را افزایش می‌دهد.

سلیمانی بیان کرده که مردم هر جایی که دسترسی به تجارت و اشتغال فعال دارند، خود حافظ امنیت منطقه می‌شوند. او اظهار داشته که با در نظر گرفتن شرایط مختلف هر مرز، به ویژه در استان کردستان، به عنوان فرصتی برای توسعه صنعت توریسم باید آن را در نظر گرفت. او با تأکید بر این نکته افزوده است که این کار نباید تنها توسط ارگان‌های دولتی انجام شود، بلکه بخش خصوصی نیز باید در این حوزه فعالیت کند.

رئیس پلیس اداره مبارزه با قاچاق کالا و ارز استان کردستان تأکید دارد که توسعه توریسم در شهرستان‌های بانه و مریوان می‌تواند یک فرصت ناب برای سرمایه‌گذاری و سوددهی باشد. او تشویق به توسعه پروژه‌های توریسمی و تجاری در این مناطق کرده و از سرمایه‌گذاران استان خواسته است که در این راستا فعالیت کنند.

سلیمانی به اهمیت فرهنگ‌سازی برای مقابله با قاچاق کالا و ارز اشاره کرده و بیان کرده است که این اقدامات فرهنگی، از جمله در مدارس و دانشگاه‌ها، جهت اقناع مردم به عدم استفاده از کالاهای قاچاق بسیار موثر می‌باشند. او تأکید دارد که از طریق اقناع مردم برای استفاده نکردن از کالاهای قاچاق، می‌توان بهترین راه برای جلوگیری از اثرات منفی قاچاق بر تولید و اشتغال را پیش گرفت.

علی خداویسی، دبیر ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز استان کردستان، در یک میزگرد تخصصی اعلام کرده است که کولبران، که افرادی هستند که کالاها را از مناطق مرزی جابجا می‌کنند، قاچاقچی نیستند. او تاکید دارد که این افراد به دنبال کسب درآمد کمی برای زندگی خود هستند و نباید با دلالانی که سود بسیار بالاتری دارند، اشتباه گرفته شوند. به عنوان مثال، او به دلالانی اشاره می‌کند که روزانه حدود ۳۰ میلیون تومان درآمد دارند و باید در برابر آنها تدابیر گرفته شود.

در ضمن، او به اهمیت فرهنگ‌سازی در جامعه در خصوص مقابله با قاچاق اشاره کرده و نقش دانشگاه‌ها و سازمان‌های فرهنگی در افزایش آگاهی مردم از پیامدهای منفی قاچاق و مصرف مواد مخدر و الکل را بیان کرده است. همچنین، او از تحقیقات دانشجویان در زمینه قاچاق ارز و کالا حمایت کرده و آنها را به نقده سیاست‌ها و راهکارهای اقتصادی دعوت کرده است.

میزگرد تخصصی ایسنا با حضور اساتید دانشگاه و مسئولان مرتبط برگزار شده است به منظور بررسی جایگاه مرز در مهار تورم و رشد تولید در استان کردستان.