واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: جلوه های اهتمام به کرامت انسانی درسیره رضوی تهران- ایرنا- روزنامه خراسان در صفحه اندیشه در گفت و گو با محمدحسین رجبی دوانی، به بررسی اهمیت دهه کرامت پرداخت و نوشت: دهه کرامت، فرصتی برای بازشناسی ارزش های ناب اسلامی است؛ ارزش هایی که باید آنها را از سیره معصومین(ع) بیاموزیم و به کار بندیم.
در این گفت و گو که در شماره چهارشنبه 20 مرداد 1395 خورشیدی با پژوهشگر تاریخ اسلام و استاد دانشگاه منتشر شد، آمده است: یکی از مهم ترین آموزه های دینی و تربیتی در سیره امامان معصوم(ع) و به ویژه امام رضا(ع)، توجه به کرامت انسان و اهتمام به حفظ این مهم بوده است. در گفت وگو با دکتر محمدحسین رجبی دوانی، پژوهشگر تاریخ اسلام و استاد دانشگاه، به بررسی جلوه هایی از اهتمام به این آموزه مهم، در سیره معصومین(ع) پرداختیم. وی، با بیان نکاتی از سیره امام رضا(ع) و اهتمام آن حضرت به حفظ کرامت انسانی آحاد جامعه، به مبارزه امام(ع) برای درهم شکستن روش ها و سنت های نادرستی که کرامت و عزت انسانی را خدشه دار می کرد، پرداخت و گفت: «امام رضا(ع) حاضر نبودند ارزش های والای انسانی را با مال دنیا معاوضه کنند. آن حضرت به انسان ها، از دریچه عزت و کرامت می نگریستند و در نگاهشان، ملاک عزت و شرف، مال و ثروت نبود. امام(ع) آداب ناروایی را که توسط حکام جور باب شده بود و به کرامت انسان آسیب می زد، در هم شکستند.»کرامت، هم به عنوان یکی از صفات برجسته ائمه اطهار(ع) و هم به عنوان یک ارزش انسانی که باید آن را در جامعه پرورش داد و مانع از خدشه دار شدن آن شد، همواره مورد عنایت و توجه ویژه معصومین(ع) بوده است. در آغاز گفت وگو، به بیان جلوه هایی از این ویژگی در سیره ائمه اطهار(ع) و به ویژه امام رضا(ع) بپردازید.همان طور که اشاره کردید، در دهه پربرکت کرامت قرار داریم؛ دهه ای که با سالروز ولادت باسعادت کریمه اهل بیت، حضرت معصومه(س) آغاز می شود و با سالروز میلاد سراسر نور و سرور امام رضا(ع)، به پایان می رسد. حقیقتاً این بزرگواران معدن کرامت بودند و جا دارد در این دهه، با بازخوانی کرامت ها و بزرگواری های این دوشخصیت بزرگ و نیز، سایر امامان(ع)، ما هم در حفظ کرامت انسان ها و ارزش دادن به شخصیت افراد بیشتر بکوشیم. این دهه پربرکت، نمادی است برای نشان دادن یکی از صفات برجسته تمام اهل بیت(ع)، یعنی کرامت، که در زندگی و سیره همه آن بزرگواران دیده می شود؛ از وجود مقدس پیامبراکرم(ص) تا امام عصر(عج). دوران حیات هر کدام از معصومین(ع)، مشحون از کرامت، بخشندگی، بزرگواری و رسیدگی به حال محرومان و دردمندان جامعه است. با وجود این که غیر از رسول خدا(ص)، امیرالمؤمنین(ع) و امام حسن مجتبی(ع)، هیچ کدام از امامان(ع) فرصت حکومت بر جامعه را پیدا نکردند تا بتوانند این کرامت را در قالب اجرای عدالت و با سایر اجزای آن، در جامعه متبلور کنند، اما این امر مانع از اهتمام امامان معصوم(ع) نسبت به مسئله رفع محرومیت و تنگی معیشت بخشی از افراد جامعه نبود و کمک های مستمر و دستگیری از محرومان، جزو برنامه های ثابت و همیشگی تمام ائمه(ع) بوده است. از این خوان کَرَم، تنها شیعیان استفاده نمی کردند، بلکه عموم مسلمانان و حتی پیروان سایر ادیان نیز، میهمان سفره کرامت و بخشندگی آن بزرگواران بودند و سخاوت و اهتمام معصومین(ع) به مشکل گشایی از تمام انسان ها، شگفتی همگان را برمی انگیخت. حضرت فاطمه(س)، در دوران حیات رسول خدا(ص) و هنگامی که فدک را در اختیار داشتند، در منزلی ساده و بی پیرایه زندگی می کردند و بسیار پیش می آمد که امیرالمؤمنین(ع)، حضرت فاطمه(س) و فرزندانشان، روزها را بدون غذا سپری می کردند و آن چه داشتند، به نیازمندان می بخشیدند. امام حسن مجتبی(ع) در دوران حیات با برکتشان، دست کم دوبار، تمام ثروتشان را میان نیازمندان تقسیم کردند. وجود مقدس حضرت ثامن الحجج(ع) که به سالروز ولادت پر برکتشان نزدیک می شویم، مانند سایر ائمه(ع)، همواره در پی رفع مشکلات مردم بودند. در روایت داریم که آن حضرت، زمانی که می خواستند به یک نیازمند کمک کنند، طوری این کار را انجام می دادند که سائل شرمنده نشود و کرامت انسانی او حفظ شود. امام رضا(ع)، به گونه ای فرد نیازمند را از مرحمت و کرامتشان برخوردار می کردند که با او روبه رو نشوند و وقتی اصحاب، دلیل این رفتار را می پرسیدند، می فرمودند که مایل نیستند فرد سائل را در حالی مشاهده کنند که در چهره او، آثار شرمندگی ناشی از طلب کمک، هویدا باشد. متأسفانه، این مسئله مهم، امروزه چندان مورد توجه نیست و ما شاهدیم که در برخی مراسم خیریه، به منظور تبلیغ یا هر دلیل دیگری، کرامت انسانی دریافت کنندگانِ کمک ها، رعایت نمی شود و نیازمندان باید در برابر دریافت کمک ، در مقابل دوربین حاضر شوند و صحبت کنند. این رویه، به کرامت انسانی، موضوعی که همواره مورد اهتمام و توجه ائمه(ع) و از جمله امام رضا(ع) بوده است، صدمه می زند و باید برای آن تدبیری اندیشید. باید در این کار آبروی مردم را لحاظ کرد و مانع از ریختن آبروی افراد نیازمند شد.**در بحث کرامت انسانی، معمولاً موضوع برپایی عدالت اجتماعی برای حفظ این امر مهم، مطرح می شود. آیا می توان گفت در آموزه های اهل بیت(ع)، برقراری عدالت اجتماعی ، مقدمه توجه به کرامت انسانی بوده است؟برقراری عدالت اجتماعی و تدارک زندگی توام با آبرو و عزت برای مردم، یکی از وظایف حکومت اسلامی است. همه انسان ها باید از کرامت انسانی برخوردار باشند. چنین رویکردی را در دوران حکومت رسول خدا(ص)، امیرالمؤمنین(ع) و امام مجتبی(ع) شاهدیم. در عصر رسول خدا(ص)، با این که هنوز حکومت اسلامی در ابتدای راه قرار داشت و امکانات مالی چندانی در اختیار آن حضرت نبود، اما رسیدگی به معیشت نیازمندان و برخورداری همگان از کرامت انسانی و عدالت اجتماعی، همواره مد نظر رسول اکرم(ص) قرار داشت. آن حضرت، در مورد نحوه استفاده مسلمانان از بیت المال به شدت حساس بودند و اجازه نمی دادند هیچ فردی، از منابع عمومی به صورت اختصاصی و بیش از سهمش برخوردار شود. سیره و روش امیرالمؤمنین(ع) نیز همین بود و از نوع برخورد آن حضرت با غارتگران بیت المال، روایات فراوانی شنیده ایم که شگفتی انسان را بر می انگیزد. ارمغان رویکرد عدالتخواهانه آن حضرت، حفظ کرامت آحاد جامعه و برخورداری عموم مردم از امکانات اجتماعی و اقتصادی بود. جالب این جاست که رویه سخت گیرانه امیرالمؤمنین(ع) در رعایت حقوق مردم از بیت المال، زمانی که آن حضرت قصد داشتند از اموال خود به نیازمندان کمک کنند، مبدل به سخاوتی توام با کرامت می شد و هیچ سائلی از محضر آن حضرت، نااُمید بر نمی گشت. **در سیره امام رضا(ع) چه مصادیقی از اهتمام آن حضرت به حفظ کرامت انسانی وجود دارد؟یکی از بارزترین جلوه های حفظ کرامت انسانی در سیره امام رضا(ع) را می توان در دوران ولایتعهدی آن حضرت، مشاهده کرد. می دانیم که مأمون، امام(ع) را به اجبار از مدینه به مرو آورد و وادار به پذیرش ولایتعهدی کرد. طبعاً، قبول این مقام، هر چند به صورت ظاهری، آداب و شرایطی داشت که خلفای اموی و عباسی، آن را برخلاف آموزه های ناب اسلامی، باب کرده بودند. یکی از این آداب نادرست، نشست و برخاست با اشراف و ثروتمندان و کم توجهی یا بی توجهی به مستمندان و فقرای جامعه بود. امام رضا(ع) پس از پذیرش اجباری مقام ولایتعهدی و در حالی که به ظاهر، شخص دوم حکومت محسوب می شدند، به این آداب مستکبرانه توجهی نکردند. در روش و سیره آن حضرت، قبل و بعد از پذیرش مقام ولایتعهدی، تغییری به وجود نیامد. امام(ع)، همنشینی با فقرا و مستمندان را بر همنشینی با اشراف و ثروتمندان ترجیح می دادند. از این رو می بینیم، آن حضرت در مرو، مجالستی همیشگی با طبقات کم بضاعت جامعه داشتند. امام رضا(ع) حاضر نبودند ارزش های والای انسانی را با مال دنیا معاوضه کنند. آن حضرت به انسان ها، از دریچه عزت و کرامت می نگریستند و در نگاهشان، ملاک عزت و شرف، مال و ثروت نبود. امام(ع) آداب ناروایی را که توسط حکام جور باب شده بود، در هم شکستند. رفتار و مواجهه آن حضرت با بردگان که در آن روزگار کسی برای آنها شخصیت انسانی قائل نبود و صرفاً جزو اموال متمولان محسوب می شدند، همواره توام با عزت و کرامت بود و با آنها همکلام و همسفره می شدند و نسبت به آنها محبت و توجه فراوان داشتند. اما در همان حال، به وزیر مأمون که فردی ناصالح بود، اجازه نشستن در محضرشان را نمی دادند. این رفتار توام با کرامت، نسبت به ضعفا، درس بزرگی است که باید از سیره امام رضا(ع) بیاموزیم و به کار بندیم. *منبع: روزنامه خراسان**گروه اطلاع رسانی**9128**9131
20/05/1395
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 33]