تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
آیا طلاق توافقی نیاز به وکیل دارد؟
چگونه ویزای آفریقای جنوبی را به آسانی دریافت کنیم؟ راهنمای قدم به قدم
همه چیز درباره ویزای آلمان و مراحل دریافت آن
چرا پاسارگاد به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی ایران شناخته می‌شود؟
خرید انواع خودکار و روان نویس شیک و ارزان
خرید انواع خودکار و روان نویس شیک و ارزان
تعمیرگاه امداد خودرو کرمان موتور
تعمیرگاه امداد خودرو کرمان موتور
تعمیرگاه امداد خودرو کرمان موتور
تعمیرگاه امداد خودرو کرمان موتور
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1818973602
چالش های هویتی فراروی هویت دین محور انقلاب اسلامی ایران
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
چالش های هویتی فراروی هویت دین محور انقلاب اسلامی ایران
هویت دین محور انقلاب اسلامی ایران با سه چالش عمده رشد هویت های مدرنیستی ـ سکولاریستی غربی، ناسیونالیسم افراطی با تأکید بر باستان گرایی و قوم گرایی ـ فرقه گرایی انحرافی مواجه بوده است.
بخش دوم و پایانی چالش های فراروی هویت دین محور بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، هویت دین محور جامعه ایران با چالش هایی مواجه بوده که بخشی از این چالش ها ادامه روند تقابل اسلام با مدرنیته غربی است یا به عبارتی یک روند تاریخی می باشد. با توجه به ماهیت عدالت محوری و سلطه ستیزی انقلاب اسلامی ایران بخش دیگر این چالش ها، به تقابل آرمان های انقلاب اسلامی با وضعیت سلطه محور نظام بین الملل مربوط می شود. در این بخش با توجه به اهداف تحقیق، سه چالش محوری مدرنیته غربی به عنوان منشأ شکل گیری هویت سکولاریستی و مادی گرایانه، ملی گرایی افراطی ـ باستانی، گرایش های قوم گرایی و فرقه گرایی و نقش غرب در تقویت چالش های مورد نظر، مورد بررسی قرار خواهد گرفت. 1. مدرنیته وارداتی غربی به عنوان چالش عمده همان طور که در بخش های قبلی ذکر شد، پدیده انقلاب اسلامی ایران را نمی توان خارج از روند تاریخی تقابل هویتی جوامع اسلامی با مدرنیته غربی بررسی کرد. از دیدگاه جامعه شناسی تاریخی، انقلاب اسلامی محصول تقابل هویت اسلامی در تقابل با هویت مدرنیته غربی است. در طول تاریخ اسلام، چالش های مختلفی پیشروی هویت اسلامی جوامع اسلامی قرار گرفته است. برخی از چنین چالش هایی را می توان در بحران خلافت، روریارویی تمدن اسلامی با تمدن هایی دیگر چون تمدن ایران باستان و یونان باستان و بعدها تهاجم مغول به جهان اسلام مشاهده کرد. (ولایتی، 1378: 35) اما هیچ کدام از چالش های مذکور عملاً نتوانستند اساس هویت اسلامی را به چالش کشیده و تمدن و فرهنگ اسلامی توانست به راحتی بر چالش های فوق فائق آمده و به بازسازی خود بپردازد. اما اساسی ترین چالش را برای فرهنگ و هویت اسلامی می بایست در تهاجم فراگیر و همه جانبه غرب مدرن به جهان اسلام جستجو کرد. (موثقی، 1372: 94) صرف نظر از معانی و مصادیق مختلف، برخی پژوهشگران مهم ترین ویژگی مدرنیته غربی را تمامیت آن می دانند. از نظر ایشان، در واقع عناصر تشکیل دهنده مدرنیته در علم، فلسفه، فناوری، اقتصاد، سیاست و مذهب یک مجموعه هماهنگ را تشکیل می دهند که در یک دوره تاریخی از رنسانس تاکنون شکل گرفته و همچنین این روند، هماهنگ با نیاز های جوامع اروپایی بوده است. (هودشتیان، 1383: 17) این مسئله می تواند مهم ترین مانع در انتقال دستاوردهای مدرنیته به سایر جوامع باشد. به هر حال، مجموعه تحولات موسوم به مدرنیته، ابتدا در اروپا آغاز و سرمنشأ تسلط اروپا و دنیای غرب بر فرهنگ و تمدن های دیگر در چند سده اخیر شده است. (همان: 62) به طور کلی، مدرنیته و جهانی شدن ارزش های غربی به خودی خود می تواند یک چالش عمده فراروی هویت دین محور انقلاب اسلامی ایران محسوب شود. ورود ارزش های غربی به جامعه ایران حامل ورود اندیشه هایی بوده که با ارزش ها و هنجارهای دینی ـ اسلامی در تضاد است. از نمونه این موارد می توان به ورود فمنیست گرایی و در نتیجه برابر طلبی جنسیتی، فردگرایی افراطی، پوپولیسم اجتماعی و ... در بطن جامعه ایران اشاره کرد که تا حدود زیادی هویت دین محور و مرکزی جامعه را به چالش کشیده است. مدرنیته غربی تنها چالش موجود سد راه هویت دین محور انقلاب اسلامی محسوب نمی شود. واکنش ها به بحران ورود مدرنیته غرب به جامعه ایران را می توان به سه جریان اسلام گرایی اصیل، غرب گرایی و قوم گرایی ـ فرقه گرایی تقسیم کرد. همان طور که ذکر شد با شکل گیری انقلاب اسلامی دین محوری به عنوان محور اصلی هویتی جامعه ایران مطرح شد. اما علاوه بر چالش هویتی غرب گرایی، دو چالش عمده ملی گرایی افراطی و قوم گرایی ـ فرقه گرایی به عنوان دو چالش تاریخی در جامعه ایران وجود دارد که در ادامه مورد بررسی قرار می گیرد. 2. ملی گرایی افراطی (باستان گرایی) همان طور که ذکر شد چالش های پیش روی هویت دین محور انقلاب اسلامی ایران را نمی توان بدون پیش زمینه تاریخی بررسی کرد. به همین دلیل برای بررسی پدیده شکل ناسیونالیسم در ایران نیازمند بررسی اجمالی این پدیده در جهان و ایران می باشیم. یک. ناسیونالیسم در جهان ناسیونالیسم ابتدا در واکنش علیه سلطه پیدا شد که در قرن چهاردهم تا هفدهم جنبش های رنسانس و اصلاحات مسیحیان پروتستان علیه سلطه کلیسای کاتولیک و امپراتوری مقدس روم را تشریح کردند. ناسیونالیسم تا زمان انقلاب فرانسه به صورت جنبش توده ای و همگانی درنیامد. این انقلاب، ناسیونالیسم را از بستر خود رها کرد و هیچ کس نتوانست آن را به جای خود برگرداند. ناسیونالیسم در اوایل قرن نوزدهم به دیگر کشورهای اروپایی سرایت کرد و در اواسط قرن، سراسر اروپا به ویژه آلمان و ایتالیا را فرا گرفت و اواخر قرن 19 به دلیل اینکه ناسیونالیسم با برتری فرهنگی و نژادی توجیه می شد، باعث شکل گیری رژیم های توتالیتری مانند نازیسم در آلمان و فاشیسم (موسولینی) در ایتالیا شد. (علوی، 1374: 62) دو. ناسیونالیسم در ایران عوامل متعددی در طول سده نوزدهم در ظهور فکر هویت ملی و رواج آن در میان نخبگان و روشنفکران ایران مؤثر بود. در این سده، رشد وسایل ارتباطی (مطبوعات، جاده، تلگراف و جز آن) موجب بالندگی حس وجود هویتی ایرانی شد. مطالعات ایرانی اروپاییان به تقویت این حس هویتی در میان روشنفکران کشور کمک کرد. آثار پژوهشگران ایران شناس اهمیت دوران پیش از اسلام را در تاریخ ایران نشان داد و از این طریق توانست ایرانیت را از اسلامیت جدا سازد و نگاه تاریخی به گذشته را غیر دینی کرد. نوعی ایدئولوژی ملی مبتنی بر اصالت تمدن آریایی سر بر آورد. به خصوص محصلان ایرانی که به اروپا می رفتند، تحت تأثیر اندیشه های محیط غربی، در انتشار تصورات تازه از هویت ملی ایرانی سهم بسزایی داشتند. (کاتوزیان، 1384: 129 ـ 125) با آغاز تثبیت انقلاب مشروطه و گذشت زمان کوتاهی از آن، انواعی از ناسیونالیسم در ایران شکل گرفت که محمدعلی همایون کاتوزیان آنها را در سه دسته بیان می کند: یکی ناسیونالیسم متجدد، مترقی، رادیکال یا آینده نگر است که شیفته جلال شاهنشاهی باستانی قبل از اسلام بودند؛ مانند: تیمور تاش و علی اکبر داور و غیره. دوم ناسیونالیسم لیبرال، دموکراتیک یا بورژوا ناسیونالیست که بیشتر فرآورده مشروطه بود؛ مانند: مشیرالملک، دکتر مصدق. سوم ناسیونالیسم محافظه کار که تاریک اندیشان مذهبی نبودند و خواستار بازگشت به وضع اجتماعی قاجار نبودند. مانند: ملک الشعرای بهار و غیره. (همان) به طورکلی جامعه ایران قبل از برخورد با مدرنیته غربی بر محور دو عنصر تلفیقی ایرانی ـ اسلامی به عنوان عناصر هویتی بود، ولی بعد از برخورد با مدرنیته غربی برای بازسازی هویتی دو سه راه اسلام، باستان و مدرنیته را انتخاب کرد که در این جریان ناسیونالیسم ایرانی که متأثر از مدرنیته غربی بود راه افراطی خویش را در پیش گرفت. کاتوزیان در این زمینه می نویسد: انتقال ناسیونالیسمِ احیا گرای اروپایی به ایران در کشف رمانتیک تمدن ایران باستان سهم بسزایی داشت. در مورد دستاوردهای این تمدن، راه مبالغه با چنان شتابی پیموده می شد که تمییز واقعیت از افسانه را ناممکن می نمود و دستاوردهای با ارزش و بزرگ اجتماعی و فرهنگی ایران بعد از اسلام به کندی ولی کمرنگ، و یا انکار شدند؛ در حالی که استبداد و امپریالیسم ساسانی همچون الگوی فضیلت درجه ای رفیع داشت. (همان) روند ناسیونالیسم افراطی در دوره پهلوی اول و دوم به اوج رسید و یکی از دلایل رخداد انقلاب اسلامی مقابل هم قرار دادن مذهب در برابر باستانی گرایی شاهنشاهی بود. بعد از انقلاب اسلامی ایران نیز روند ناسیونالیسم افراطی که بر پایه باستان گرایی بود، هرچند در حاشیه باقی ماند ولی در مواقعی توسط برخی نخبگان مخالف نظام اسلامی ایران و حتی جریان های حمایت کننده خارجی تقویت شده است و به عنوان یک خطر بالقوه در مقابل هویت دین محور انقلاب اسلامی محسوب می شود. در سخن پایانی این بخش می توان گفت که گسترش مدرنیته و بحران هویتی در جامعه ایران به رشد این پدیده کمک کرده است؛ زیرا ناسیونالیسم گرایی افراطی در واکنش به ضعف ایرانیان در تقابل با مدرنیته رشد کرد. 3. قوم گرایی و فرقه گرایی انحرافی چالش قوم گرایی و فرقه گرایی مذهبی در ایران را نیز مانند مباحث قبلی، باید ادامه روند تقابل مدرنیته غربی با هویت اسلامی جوامع اسلامی و جامعه ایران تلقی کرد که در ادامه مورد بررسی قرار می گیرد. رشد تاریخی ناسیونالیسم قومی در خاورمیانه با آغاز قرن بیستم سه جریان ناسیونالیسم عربی، ناسیونالیسم ایرانی، ناسیونالیسم ترک در منطقه خاورمیانه شکل گرفت، ناسیونالیسم عرب و ترک هر دو در پی تأسیس یک دولت جدید مبتنی بر گروه قومی خود بودند اما ناسیونالیسم ایران ماهیت قومی نداشت و دنبال بیداری و آگاهی ملی و بازسازی نظام سیاسی ایران بود (لاندو، 1382: 8 ـ 7) و چنین ناسیونالیستی با شکست ایرانیان از روس ها و انقلاب مشروطه شروع شد. در ادامه رشد قوم گرایی، اقوام دیگر در قالب قوم هایی مانند کرد و بلوچ به این جریان ها اضافه شد. همان طور که گفته شد ناسیونالیسم در اروپا متناسب با تحولات در این جوامع رشد کرد. ولی رشد قوم گرایی در خاورمیانه متأثر از ورود مدرنیته و بحران هویتی بوده است. توجه به ارزش های قومی و بومی برای هویت دین محور انقلاب اسلامی چالش محسوب نمی شود و در بعضی جنبه ها با توجه به سابقه تمدنی ـ فرهنگی مشترک به جریان دینی کمک خواهد کرد. ولی رشد تضاد قومی و گروه های انحرافی مثل وهابی گری و سلفی گری در جامعه ایران می تواند موجبات چالش را سد راه هویت دین محور فراهم آورد. در تحقیقاتی که در راستای نقش هویت های قومی در همبستگی اجتماعی صورت گرفته همگی به نتیجه رسیده اند که قوم های کرد، ترک، بلوچ و غیره به ارزش های دینی ـ ایرانی خویش پایبند می باشند و تنها در صورت افراط در قومی گرایی این موضوع می تواند منجر به چالش و تضاد هویتی شود. (احمدلو و افروغ، 1381؛ جلایی پور، 1385؛ حافظ نیا و کاویانی، 1385) در ارزیابی نهایی می توان استدلال کرد که وجود قوم های مختلف با فرهنگ های مختلف در بعضی جنبه ها در ذات خویش برای هویت دین محور انقلاب اسلامی یک چالش نیست. بلکه عناصر دیگری از جمله تحریکات خارجی و سوء برداشت ها می تواند به گسترش تضاد هویتی کمک کند که در ادامه در قالب خصومت غرب با ماهیت دینی انقلاب اسلامی ایران مورد بررسی قرار می گیرد. 4. خصومت غرب با هویت دینی انقلاب اسلامی غرب به رهبری آمریکا در دنیای امروز پرچم دار جنگ نرم است و هدف محوری و اصلی آنها در دو حوزه بین المللی و ملی قابل بررسی می باشد. در حوزه بین المللی آنها کنترل ژئوپلتیکی و ژئو استراتژیک را دنبال می کنند. در دل این هدف نهایی حذف نظام های چالش گرا، حفظ تمدن غرب و جهانی سازی آن و ممانعت از اتحاد و انسجام کشور های مخالف و اسلامی قرار دارد. در سطح ملی، هدف اصلی آنها از بین بردن نظام هایی همچون نظام جمهوری اسلامی ایران است؛ (هرسیج و ستوده، 1391: 84) زیرا این نظام و فلسفه سیاسی آن را که مبتنی بر اسلام است به عنوان مهم ترین چالش علیه نظام لیبرال دموکراسی و در نتیجه هژمونی فرهنگی آمریکا در جهان و به خصوص خاورمیانه محسوب می کنند. به طور کلی می توان گفت که انقلاب اسلامی ایران با ارائه الگو ها و ارزش هایی متفاوت از ارزش های لیبرال دموکراسی که به عنوان منابع قدرت نرم و هویتی آمریکا و غرب در جهان و خاورمیانه محسوب می شوند، الگو و ارزش های لیبرال دموکراسی آمریکا را به چالش کشیده است. در همین راستا در جهان امروز دستگاه های تبلیغی غرب با استفاده از رسانه، ایجاد تفرقه در سطوح ملی و فراملی را برای عدم انسجام مسلمانان تجربه کرده و کماکان در دستور کار دارند. جهان غرب ایجاد تفرقه در سطوح ملی در کشورهای اسلامی را موجب تشتت و اختلاف در یک واحد از جهان اسلام دانسته و تحقق این هدف را در امتداد سیاست کلی جلوگیری از وحدت جهان اسلام می داند. به عبارت دیگر هنگامی که کشورهای اسلامی دچار جنگ ها و منازعات داخلی باشند به طور طبیعی نمی توانند جهان اسلام را برای ایجاد یک اتحاد بزرگ یاری کنند و در نتیجه اختلاف ها در سطوح ملی موجب اختلاف در سطوح فراملی در حیطه جهان اسلام خواهد شد. برای مثال نقش رسانه ها در ایجاد اختلاف و منازعه بین مسلمانان و گروه های ملی و اسلامی در فلسطین، لبنان، حوزه قفقاز، بالکان و اروپای شرقی نمونه ای از این ترفندهای تفرقه آمیز است. (حسنی، 1384: 45) جهت دهی به فرقه گرایی افراطی نیز در این راستا قرار می گیرد. این کانال ها را می توان در دو بخش 1. کنترل رسانه های جمعی در عصر جهانی شدن توسط جوامع غربی، در راستای ترویج ارزش های مدرنیته خویش و 2. حمایت از جریان های مخالف داخلی برای ضربه زدن به هویت دین محوری در ایران بررسی کرد. یک. کنترل رسانه های جمعی و فضا های مجازی غرب به منزله خاستگاه رشد مدرنیته و ارزش های مادی گرایانه، سعی در گسترش و نهادینه کردن ارزش های خویش از جمله لیبرال دموکراسی و هویت اومانیستی غربی، در پروسه جهانی سازی داشته است. جهان غرب در راستای اهداف خویش از تمامی امکاناتش از جمله تسلط بر رسانه های جمعی و استفاده از فضا های مجازی از جمله اینترنت و ... در اشاعه ارزش های غربی استفاده می کند. با توجه به تسلط جوامع غربی بر فضا های مجازی و شبکه های اجتماعی این امر می تواند به تقویت هویت مدرنیته غربی در جوامع اسلامی از جمله ایران و تضعیف هویت اسلامی منجر شود. انقلاب ارتباطات، نوع جدیدی از ارتباطات مجازی را که خالی از روح حاکم بر روابط واقعی اجتماعی است به وجود آورده است. از طریق ماهواره، اینترنت و ... جهان جدیدی به موازات جهان واقعی به وجود می آید. رسانه های الکترونیکی مخاطبان وسیع و متکثری دارند که مجموعه هایی از حیث محتوای نمادین را به این مخاطبان عرضه می کنند. در چنین شرایطی فضای مجازی شکل می گیرد و فرهنگ ها همه از طریق واسطـه های الکتـرونیکی منتقل می شوند و مفاهیم زمان و مکـان معانی تازه ای پیدا می کنند. فواصل زمانی و مکانی عملاً از میان برداشته می شوند و انتقال اطلاعات، داده ها و سرمایه ها و امکان ارتباط همزمان میان افراد در نقاط مختلف به وجود می آید. http://download-soft)) امروز در هر دقیقه بیش از نه هزار و ششصد کلمه خبری از خبرگزاری آسوشیتدپرس به سراسر جهان مخابره می شود. اگر این تعداد را در کنار آرشیو هفتصد هزار قطعه ای عکس این خبرگزاری بگذاریم، متوجه قدرت این خبرگزاری در شکل دهی تصویر مخاطبانش از جهان می شویم (http://download-soft) این موضوع حکایت از تأثیرپذیری گسترده جوامع اسلامی از ارزش های جوامع غربی دارد. در مقاله ای تحت عنوان «اینترنت و تغییر اجتماعی در ایران»، با نگاهی فراتحلیلی با تأکید بر جوانان نشان داده شده که رشد و گسترش اینترنت در کنار تأثیرات مثبت آن در آینده، منجر به گسترش گروه های ضد اجتماعی و شیطان پرست در جامعه ایران خواهد شد. (منتظر قائم و شاه قاسمی، 1387: 134) مقاله «اینترنت و هویت دینی دانشجویان، مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه مازندران» هم مؤید تأثیرگذاری ویژه اینترنت و فضا های مجازی بر جامعه آماری آنها می باشد. (اشتیاقی و دیگران، 1391: 139 ـ 131) دو. حمایت و تقویت جریان های مخالف هویت دین محور با پیروزی انقلاب اسلامی و شکل گیری هویت اسلامی، هویت مادی گرایانه غرب در جوامع اسلامی به چالش کشیده شد و در همین راستا، غرب برای جلوگیری از گسترش هویت دین محور انقلاب ایران به جوامع اسلامی دیگر، در پی تضعیف این هویت با استفاده از حمایت از جریان های سکولار و مادی گرایانه با ابزار های خویش در ایران بوده است. غرب به دنبال این بوده که از نظر تئوری و عملی ارزش های خویش را در جامعه ایران نهادینه و تقویت کند و به همین دلیل سعی کرده در بین نخبگان و روشنفکران دانشگاهی حامیان خویش را پیدا کند. به همین دلیل در تحولات اجتماعی ایران بعد از انقلاب همیشه از این جریان ها حمایت کرده است؛ از جمله این تحولات می توانیم به حمایت های غرب از نهضت سبز بعد از انتخابات ریاست جمهوری دوره دهم اشاره کرد. حمایت از جریان های مخالف با ابزار راه اندازی کانال های ضد نظام جمهوری اسلامی در غرب برای تبلیغات سیاسی و پناهندگی سیاسی به مخالفان نظام نیز در این راستا قرار دارد. در جهان امروز دستگاه های تبلیغی غرب با استفاده از رسانه، ایجاد تفرقه در سطوح ملی و فراملی را برای عدم انسجام مسلمانان تجربه کرده و کماکان در دستور کار دارند. راهکارها در راستای انسجام بخشی به هویت دین محور انقلاب اسلامی ایران این پژوهش در راستای تقویت هویت دین محور انقلاب اسلامی ایران راهکار هایی را در قالب عدالت محوری در لایه ها و ابعاد مختلف جامعه ایران و تحول در مبانی و منابع علوم انسانی قرار داده است که در ادامه مورد برسی قرار می گیرد. یک. عدالت محوری عدالت محوری در گفتمان دین محور انقلاب اسلامی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. اگر عدالت در همه لایه های و طبقات جامعه و همچنین مناطق مختلف کشور بازتوزیع شود، نقش مهمی در انسجام هویت دین محور انقلاب اسلامی خواهد داشت. از آنجایی که بخشی از فعالیت های فرقه ای و قومی در قالب سلفی گری و وهابی گری در بعضی مناطق کشور مانند سیستان و بلوچستان، کردستان و ... به بهانه تبعیض های اجتماعی و سیاسی می باشد، عدالت توزیعی در همه جنبه های آموزشی، اقتصادی، عمرانی و ... و به طور یکسان در همه نقاط کشور، می تواند بخش هایی از جامعه را که این فرقه ها از آنها عضوگیری می کنند، به هویت دین محور و منسجم بخش انقلاب اسلامی وفادار نگهدارد. واقعیت ها حاکی از فعالیت فرقه هایی همچون سلفیان و وهابیان در مناطقی است که از نظر اقتصادی و اجتماعی به نسبت مناطق دیگر کشور ضعیف می باشند. بازتوزیع قدرت سیاسی به شکل سهیم کردن قومیت هایی مثل قوم کرد و بلوچ در قدرت سیاسی می تواند تا حدودی فعالیت های غرب علیه نظام هویتی ایران را خنثی کند. اگر قومیت هایی مثل قوم کرد و بلوچ نقش خویش را در فرایند های سیاسی جامعه ایران پررنگ تر از گذشته ببینند، باعث گرایش این قومیت ها به قدرت سیاسی مرکزی و در نتیجه احساس یگانگی هویتی با بخش های دیگر جامعه خواهد کرد. دو. اسلامی سازی مبانی و منابع علوم انسانی مبانی و منابع علوم انسانی در یک جامعه، برگرفته از ارزش ها و هنجارهای جامعه مورد نظر است. به طور کلی ارزش های یک جامعه به عنوان منبع هویتی یک جامعه محسوب می شود و در نتیجه علوم انسانی به وجود آمده مطابق با ارزش ها و هویت جمعی آن جامعه پیش خواهد رفت. تاریخ رشد علوم انسانی در غرب می تواند به خوبی این مسئله را تبیین کند. مدرنیته غربی همگام با ارزش های خویش توانست در یک فرایند تاریخی در غرب رشد کرده و در نتیجه علوم انسانی نیز متناسب با این روند تاریخی شکل گیرد. از طرف دیگر می توان گفت هم سویی ارزش ها در غرب با علوم انسانی، منجر به قوام بخشی ارزش ها و در نتیجه انسجام هویتی در این جوامع شده است. به طور کلی می توان گفت علوم انسانی نقش تقویت ارزش ها و در نتیجه انسجام بخشی هویتی را به عهده داشته و به عبارتی در خدمت ارزش های جامعه بوده است. در نقطه مقابل، ورود مدرنیته به ایران با یک بحران هویتی همراه بود؛ زیرا ارزش های غربی با ارزش های جامعه ایران متناسب نبود. از طرف دیگر منابع و مبانی علوم انسانی شکل گرفته همگام با مدرنیته غربی در پی تئوری سازی و تقویت ارزش های مدرنیته غربی برآمده است. امروزه گسترش علوم انسانی با مبانی غربی یک چالش مهم سد راه تقویت هویت دین محور انقلاب اسلامی ایران است؛ زیرا همان طور که گفتیم علوم انسانی همگام با ارزش های یک جامعه رشد کرده و سپس به دنبال تئوریزه کردن و قوام بخشی به ارزش های یک جامعه به عنوان منابع هویت بخش هستند. به طورکلی گسترش علوم انسانی با ارزش های غربی در جامعه اسلامی ایران می تواند به بحران هویت و اشاعه «من غربی» و «هویت جمعی به سبک غرب» منجر شود. همان طور که شکل گیری جنبش هایی مثل رشد فمنیسم در ایران و غیره حاکی از این تأثیرپذیری می باشد. در سخن آخر می توان گفت که تحول در حوزه علوم انسانی در جامعه کنونی ایران که حجم زیادی از مبانی و منابع علوم انسانی به سبک غربی است می تواند نقش بسزایی در تقویت «من جمعی» اسلامی داشته باشد. قشر دانشگاهی جامعه در انجام این امر باید پیش قدم باشد و سعی کند که به مسائل جامعه اسلامی ایران رویکردی بوم گرا و متناسب با ارزش های اسلامی داشته باشد. تطابق رشته های مسئله محوری همچون روانشناسی و علوم اجتماعی با مفروض های اسلامی در این راستا می گنجد. نتیجه یافته های این پژوهش نشان می دهد که هویت دین محور انقلاب اسلامی ایران با سه چالش عمده رشد هویت های مدرنیستی ـ سکولاریستی غربی، ناسیونالیسم افراطی با تأکید بر باستان گرایی و قوم گرایی ـ فرقه گرایی انحرافی مواجه بوده است. در همین راستا برای بررسی این پدیده روش جامعه شناسی تاریخی مورد استفاده قرار گرفت و این نتایج حاصل آمد که چالش های موجود، ریشه در روند تاریخی تقابل ارزش های مدرنیته وارداتی غربی با هویت دینی جوامع اسلامی و همچنین ایران دارد. به عبارتی در تقابل با مدرنیته غربی هویت منسجم و تلفیقی ایرانی ـ اسلامی که قرن های متمادی با هم سازگار بودند، در این رویارویی دچار بحران شد؛ زیرا غرب توانسته بود به پشتوانه پیشرفت های علمی و تکنولوژیک خویش جهان را تسخیر کرده و به دنبال جهانی کردن ارزش های خویش در تمامی جوامع غیر غربی از جمله جوامع اسلامی برآمد. بعد از این رویارویی، انسجام و تلفیق هویتی ایرانی ـ اسلامی با گسست مواجه شد و نیروهای سه گانه سه واکنش متفاوت در راستای بازیابی هویتی از خود نشان دادند که در سه قالب ناسیونالیسم و باستان گرایی افراطی، غرب گرایی و اسلام گرایی قابل بررسی است که در پایان به پیروزی هویت دین محور انقلاب اسلامی ایران ختم شد. با این وجود این چالش ها به دلیل ذات تاریخی شان همچنان در جامعه امروزی ایران وجود داد. در این میان دشمنی غرب علیه انقلاب اسلامی ایران به دلیل ترس از گسترش هویت دینی به سایر جوامع اسلامی و به خطر افتادن هویت و ارزش های غربی موجب شده تا غرب برنامه تغییر هویتی هویت دین محور جامعه ایران را با استفاده از ابزار های مختلفی همچون تبلیغات رسانه ای و شبکه ای، حمایت از قوم گرایی و فرقه گرایی انحرافی ... در دستور کار خویش قرار دهد. ولی همان طور که گفته شد وجود قومیت ها به خودی خود نمی تواند بحران تلقی شود. بلکه افراطی گری قومی ـ فرقه ای از طرق مختلف به عنوان یک چالش محسوب می شود. با توجه به یافته های این پژوهش، راهکارهایی ارائه شد که بر دو محور عدالت محوری در لایه ها و ابعاد مختلف جامعه ایران و جهت دهی به علوم انسانی با توجه به مبانی و ارزش های اسلامی مبتنی است. منابع و مآخذ احمدلو، حبیب و عماد افروغ، 1381، «رابطه بین هویت قومی با هویت ملی در بین جوانان تبریز»، فصلنامه مطالعات ملی، سال چهارم شماره 3، پاییز 81 .
اشتیاقی، معصومه و دیگران،1391، «اینترنت وهویت دینی دانشجویان، مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه مازندران»، فصلنامه مطالعات ملی، ویژه نامه شماره 2.
بهنام، جهانبخش، 1375، ایرانیان و اندیشه تجدد، تهران، فرزان روز.
توحید فام، محمد، 1380، «معمای هویت»، فصلنامه پژوهش، سال ششم، شماره 22و23، پاییز و زمستان80 .
جلایی پور، حمید رضا، 1385، «فراز و فرود جنبش کردی 1367 ـ 1357»، فصلنامه مطالعات ملی، سال هفتم، شماره2.
جنکینز، ریچارد، 1381 ، هویت اجتماعی، تورج یار احمدی، تهران، شیرازه.
جهانبگلو، رامین، 1381، موج چهارم، تهران، نشر نی.
حاجیانی، ابراهیم، 1379، «تحلیل جامعه شناختی هویت ملی در ایران و طرح چند فرضیه»، فصلنامه مطالعات ملی، سال دوم، شماره پنجم، پاییز79.
حافظ نیا، محمدرضا و مراد کاویانی، 1385، «نقش هویت قومی در همبستگی ملی، مطالعه موردی: قوم بلوچ»، مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان، جلد بیستم، شماره 1.
حسنی، محمد، 1384، موجودیت غرب و رسانه های تکنولوژیک، قم، مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما.
حسینی مؤخر، سید محسن و دیگران، 1383، کتاب شناسی هویت ایرانی، تهران، مرکز تحقیقات زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس.
خبرگزاری های بزرگ جهان چه نقشی در توسعه ارتباطات بین الملل دارند، برگرفته از: http://download-soft.com رجایی، فرهنگ، 1382، مشکله هویت ایرانیان امروز، ایفای نقش در عصر یک تمدن و چند فرهنگ، تهران، نشر نی.
زریری، رضا، 1384، «تجددگرایی و هویت ایرانی در عصر پهلوی»، ماهنامه اندیشه وتاریخ سیاسی ایران معاصر، سال چهارم شماره 40، دی ماه.
سروش، عبدالکریم، 1370، «سه فرهنگ»، در: رازدانی و روشنفکری و دینداری، تهران، صراط. شایگان، داریوش، 1380، افسون زدگی جدید، هویت چهل تکه و تفکر سیار، ترجمه فاطمه ولیانی، تهران، فرزان روز. عبدالکریمی، بیژن، 1383، مونیسم یا پلورالیسم (تحلیل و نقد دیدگاه داریوش شایگان در افسون زدگی جدید)، تهران، یادآوران.
علوی، پرویز، 1374، زبان انگلیسی تخصصی علوم سیاسی و روابط بین الملل، ج 1، تهران، علوم نوین.
عنایت، حمید، 1372، اندیشه سیاسی در اسلام معاصر، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، تهران، خوارزمی.
فوزی تویسرکانی، یحیی، 1384، امام خمینی و هویت ملی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
قادری، حاتم و تقی رستم وندی، 1385، «اندیشه ایرانشهری (مختصات و مؤلفه های مفهومی)»، فصلنامه علمی پزوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا، سال شانزدهم، شماره 59، تابستان85 .
کاتوزیان، محمدعلی همایون، 1372، استبداد، دمکراسی و نهضت ملی، تهران، نشر مرکز.
ــــــــــــــ ، 1380، تضاد دولت و ملت، نظریه تاریخ و سیاست در ایران، ترجمه علیرضا طیب، تهران، نشر نی.
ــــــــــــــ ، 1384، اقتصاد سیاسی ایران، ترجمه محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، تهران، نشر مرکز.
کاستلز، مانوئل، 1380، عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ؛ قدرت هویت، ج 2، ترجمه حسن چاوشیان، تهران، طرح نو.
کمالی اردکانی، علی اکبر، 1382، «نگاهی تاریخی به سیر تحول مردم سالاری در اندیشه متفکران مسلمان»، فصلنامه راهبرد، شماره 28، تابستان82 .
ــــــــــــــ ، 1383، «بحران هویت و عوامل تشدید آن در ایران»، در: مجموعه مقالات هویت در ایران، (به اهتمام) علی اکبر علیخانی، تهران، پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
لاندو، جیکوب، 1382، پان ترکیسم، یک قرن در تکاپوی الحاق گری، ترجمه حمید احمدی، تهران، نشر نی.
لویس، برنارد، 1378، زبان سیاسی اسلام، غلامرضا بهروزلک، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی قم.
منتظر قائم، مهدی و احسان شاقاسمی، 1387، «اینترنت و تغییرات اجتماعی در ایران، نگاهی فرا تحلیلی با تأکید برجوانان»، مجله جامعه شناسی ایران، دوره نهم شماره 3 و 4، پاییز و زمستان87 .
موثقی، سیداحمد، 1372، جنبش های اسلامی معاصر، تهران، سمت.
هرسیج، حسین و علی اصغر ستوده، 1391، «تأثیر جنبش های مردمی ـ اسلامی اخیر بر منبابع قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران و آمریکا در خاورمیانه»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال نهم، شماره 30، پاییز91.
هودشتیان، عطاء، 1383، مدرنیته، جهانی شدن و ایران، تهران، چاپخش.
ولایتی، علی اکبر، 1378، بحران های هویت تاریخی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
Eden sor, Tim, 2002, National identity, Popular Culture and Everyday Life, Oxford: Berg. رضا سیمبر: عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه گیلان. علی اصغر ستوده: دانشجوی دکتری روابط بین الملل دانشگاه گیلان. فصلنامه علمی ـ پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی 36 انتهای متن/
94/02/30 - 06:02
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 186]
-
گوناگون
پربازدیدترینها