واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: توصيه هاي نبوي در باب سخنوري(فن سخنوري 25)
مساله اي که امروز در اين مقاله ميخوانيد، چيزي است که همه آن را ميدانند. اما اينکه يکي از مهمترين فنون سخنوري و اثر گذارترين آن، همين نکته کوچک است شايد براي برخي ها عجيب باشد.همه ما درباره علم و عمل به آن مطالب زيادي شنيدهايم. به طوري که از کوچکي به ما گفته اند: عالم بي عمل به چه ماند؟ به زنبور بي عسل. از آنجايي که خطيب و واعظ اسلامي، مردم را موعظه ميکند، مهمترين مساله در اين رابطه اين است که خود به آنچه ميگويد در مرحله اول عمل کند. در غير اينصورت نه تنها کلام او اثرگذار نيست بلکه در ميان مردم جايگاه و منزلت خود را از دست داده و چه بسا به سخريه گرفته ميشود.امام علي عليه السلام: اى مردم، به خدا قسم هيچ وقت شما را به طاعتى ترغيب ننمودم، مگر آن كه خود، قبل از شما به آن سبقت جستم و هيچ وقت شما را از معصيتى نهى ننمودم، مگر آن كه خويشتن را پيش از شما از آن باز داشتم.از جمله علل پيشرفت دين الهى و گرايش مردم به اسلام، آن بود كه رسول اكرم صلى الله عليه و آله، به گفتههاى خويش عمل مىكرد و آن چه را كه از احكام دين به مردم ابلاغ مىفرمود، خود، پيش از ديگران، به كار مىبست و به موقع اجرا مىگذارد. همين امر بر اطمينان خاطر مردم مىافزود و موجب تشديد علاقه آنان به دين حق مىگرديد. رابطه رسول گرامى با مسلمانان، بر اساس آزادى و حريت بود. پيروان اسلام، بدون كمترين احساس وحشت و ترس، با پيشواى خود برخورد مىنمودند و آزادانه حرف مىزند. از آن حضرت پرسش مىنمودند، و اگر چيزى به خاطرشان مىرسيد مىگفتند، و در كمال آزادى، انتقاد مىكردند. در صورتى كه كمترين ناهماهنگى بين گفته و عمل پيامبر مشهود مىشد، به زبان مىآوردند و صريحا مىگفتند و اين كه نگفتهاند، براى اين بود كه تخلفى مشاهده نمىكردند. على (عليه السلام)، كه خود بزرگ شاگرد مكتب قرآن شريف است و زير نظر پيامبر گرامى پرورش يافته، درباره هماهنگى قول و عمل چنين فرموده است: ايها الناس و الله ما احثكم على طاعه الا واسبقكم اليها ولا انهاكم عن معصيه الا و اتناهى قبلكم عنها.(1)اى مردم، به خدا قسم هيچ وقت شما را به طاعتى ترغيب ننمودم، مگر آن كه خود، قبل از شما به آن سبقت جستم و هيچ وقت شما را از معصيتى نهى ننمودم، مگر آن كه خويشتن را پيش از شما از آن باز داشتم. عن على (عليه السلام) قال كفى بالمرء غوايه ان يامر الناس بمالا ياتمربه و ينهاهم عمالا ينتهى عنه.(2)على (عليه السلام) فرموده براى گمراهى يك انسان كافى است كه مردم را به چيزى امر كند كه خود امتثال نمىنمايد و از چيزى نهى كند، كه خود از آن باز نمىايستد.على (عليه السلام) فرموده براى گمراهى يك انسان كافى است كه مردم را به چيزى امر كند كه خود امتثال نمىنمايد و از چيزى نهى كند، كه خود از آن باز نمىايستد.و عنه (عليه السلام) قال احسن المقال ما صدقه حسن الفعال.(3)و نيز فرموده است: بهترين سخن آن است كه عمل خوب گوينده، آن را تصديق نمايد. در كتب اخبار، اين قبيل روايات از اولياى گرامى اسلام بسيار آمده است و تمام علما، خطبا، رؤسا، اولياى مدارس و تمام كسانى را كه به دگران امر و نهى مىنمايند، شامل مىشود، ولى خطبا و سخنوران اسلامى، در اين امر، مسؤوليت بيشترى دارند. چه، اينان پيوسته با مردم مواجهاند و طبق وظيفهاى كه به عهده دارند، بايد تعاليم دينى را به مردم ابلاغ نمايند و آنان را مورد امر و نهى قرار دهند. اين گروه بايد در گفتههاى خويش كمال مراقبت را داشته باشند. آن چه را كه امر مىكنند، خود، عملا به كار بندند و از آن چه نهى مىنمايند، خويشتن را منزه و مصون دارند. در اين صورت است كه مىتوانند نفوذ دينى و عز اجتماعى خود را محافظت كنند و شايسته كرسى خطابه اسلامى باشند. عن ابى عبدالله (عليه السلام) قال ان العالم اذا لم يعمل بعلمه زلت موعظته عن القلوب كما يزل المطر عن الصفاه.(4)امام صادق (عليه السلام) مىفرمود: زمانى كه عالم، به علم خود عمل نكند، موعظه او از دلها مىلغزد و در دلها قرار نمىگيرد و به جاى نمىماند، همان طور كه باران از روى سنگهاى سخت مىلغزد و فرو مىريزد.منبع:1- نهج البلاغه، خطبه 175.2- فهرست غرر، ص 408.3- غرر الحكم، ص 560. 4- كافى، ج اول، ص 44. تهيه: محمد حسين امين - گروه حوزه علميه تبيان
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 434]