واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: کتاب خدا و روایات اهل بیت (علیهالسلام) راه دوستی و دوستیابی را یادمان میدهند
رفیق من! سنگ صبور غمهام...دوست کیست؟ این گفته حضرت امیر علیهالسلام چقدر دلنشین است که میگوید: «دوست، انسانی است که همان خودت است، جز آنکه کالبدش غیرتوست»، گروهی معتقدند دوستی یک نوع قرار داد اخلاقی است که با انگیزههای خاص دنیوی و اخروی بین افراد به وجود میآید و گروهی دیگر بر این باورند که دوستی نوعی رابطه خاص است که در شرایط خاص شکل میگیرد؛ شرایطی مثل همذات پنداری با فرار از تنهایی با انگیزههای دیگر. اگر ندانیم اصل و اساس دوستی چیست و اصلا چرا انسان باید با دیگران طرح دوستی بریزید. ممکن است لفظ دوست و کاربرد آن را با خیلی چیزهای دیگر اشتباه بگیریم. این دوستیای که اینقدر قرآن و ائمه علیهالسلام به آن تاکید کردهاند، خودش عالمی دارد که بیشتر ما انسانها را آن غافلیم.آیه 71 سوره توبه این را به روشنی بیان کرده: «مردان و زنان با ایمان دوستان یکدیگر(و در ترجمه ای دیگر یار و یاور یکدیگر) اند که همدیگر را به کارهای پسندیده وا میدارند و از کارهای ناپسند باز میدارند».- تعریف دوستی در کتاب «المحجه البیضاء» دوستی چنین تعریف شده: «دوستی یعنی همنشینی، معاشرت و گفت وگوی انسان با افرادی که به آنها علاقه و محبت دارد زیرا با غیر دوست معمولاً کسی قصد معاشرت ندارد. این دوستی و ارادت و محبت، یا لذاته است یا مجازی و واسطهای که انسان به وسیله آن به دوست حقیقی برسد». همه میدانیم که دوستی حقیقی، دوستی خداست. این را در آیه 165 سوره بقره میخوانید: «آنان که ایمان دارند بیشترین محبت و عشقشان به خداست» ولی دوستی با مردم از جنس دیگری است. در کتاب «عیون اخبار الرضا (علیهالسلام)» آمده که پیامبر (صلیالله علیه واله وسلم) فرمود: «اساس عقل پس از ایمان، دوستی با مردم است». آیه 62و 63 سوره انفال در مورد اینکه اصلا چطور این رابطه ایجاد شده، میگوید: «اوست که تو را به یاری خود و یاری مومنان تایید کرد و دلهایشان را به هم الفت داد. اگر همه آنچه را در زمین است، انفاق میکردی، دلهایشان را به یکدیگر الفت نمیدادی ولی خدا دلهایشان را به یکدیگر الفت داد که او عزیز و حکیم است». حضرت امیرمومنان (علیهالسلام) در «غررالحکم» تعریف جالبی از دوست دارد؛ «دوستی، میل دلها به یکدیگر است، به سبب الفت یافتن جانها». قرآن آنقدر بر ایجاد ارتباط دوستانه و صمیمی بین مومنان تاکید میکند که در آیه 10سوره حجرات میگوید، همه مومنان برادرند؛ «مومنان برادرند. پس میان برادرانتان اصلاح کنید». چون پیوند دوستی خواست فطری است؛ پس همه خواهان ایجاد این ارتباطند به طوری که حضرت امیر (علیه السلام) در حکمت 12 نهجالبلاغه میفرماید: «عاجزترین مردم کسی است که از به دست آوردن دوست، عاجز باشد و از او عاجزتر کسی است که دوستان به دست آورده را از دست بدهد» و در جای دیگر میفرماید: «غریب کسی استکه در زندگی خویش دوستی ندارد».- دوست خوب کیست؟حالا باید فهمید دوست خوب کیست و به چه کسی میتوان امید دوستی داشت؟ نخستین شرطی که لازم است در یک دوست خوب وجود داشته باشد، ایمان و تقواست. خداوند در آیه 28 سوره کهف به پیامبر (صلیالله علیه واله وسلم) دستور میدهد: «با کسانی باش که پروردگار خود را صبح و عصر میخوانند و تنها ذات او را میطلبند. هرگز چشمهای
خود را به خاطر زینتهای دنیا از آنها برمگیر». درشان نزول این آیه در تفسیر نمونه آمده است: «گروهی از اشراف و ثروتمندان به پیامبر (صلیالله علیه واله وسلم) گفتند اگر فقرا و مستمندان را از خود دور سازی، ما نزد تو میآییم؛ برای همین این آیه نازل شد». از نگاه قرآن میزان شخصیت انسانها رابطه مستقیمی با اعتقادات آنها دارد. آیه یک سوره ممتحنه را بخوانید؛ «ای کسانی که ایمان آوردهاید! دشمن من و دشمن خودتان را دوست نگیرید. شما به آنان اظهار محبت میکنید در حالی که آنها به آنچه از حق برای شما آمده، کافر شدهاند». پس یادتان باشد که ایمان خیلی مهم است. دوست خوب باید عاقل هم باشد. حضرت علی (علیهالسلام) در غررالحکم میفرماید: «همنشینی با دوست خردمند، زندگی بخش جان و روح است» و در همان جا میگوید: «دشمن با خرد برای تو از دوست نادان مطمئنتر است». از نظر مولا، اصالت خانوادگی هم مهم است؛ «از دوستی و رفاقت با کسی که از نعمت عقل بیبهره است. خودداری کنید و به کسی که اصالت خانوادگی ندارد، احسان نکنید و او را بر نگزینید زیرا کسی که عقل ندارد به گمان اینکه به شما نفع میرساند، زیان وارد میآورد و کسی که اصالت خانوادگی ندارد به کسی که به او احسان و خوبی کرده، بدی و آزار روا میدارد».امام صادق (علیهالسلام) هم در «بحارالانوار» سفارشهایی برای دوستیابی دارد: «از دوستی و معاشرت با افراد پست و فرومایه خودداری کنید چون در چنین دوستی و معاشرتی، هیچگونه خیر و صلاحی وجود ندارد».امام علی (علیهالسلام) هم در این باره میفرماید: «دوست واقعی نخواهد بود؛ مگر اینکه دوستش را در سه حالت فراموش نکند؛ به هنگامی که دنیا به او پشت کرده، وقتی که غایب است و پس از مرگ».دوست خوب باید به تعهدات هم پایبند باشد. در «اصول کافی» و «امالی» شیخ صدوق به نقل از امام صادق (علیهالسلام) آمده است: «دوستی حد و مرزی دارد. هر کس آنها را مراعات کرد، دوست حقیقی است و گرنه نسبت دوستی به او نده. آنکه نهان و آشکارش برای تو یکسان باشد، زینت تو را زینت خود و عیب خویش برمیشمرد. اگر به ریاست و ثروت و مقام برسد، رفتارش عوض نشود، اگر تمکن پیدا کرد، از آنچه دارد نسبت به تو دریغ نورزد و تو را در گرفتاریها رها نکند و تنها نگذارد».امام علی (علیهالسلام) هم در این باره میفرماید: «دوست واقعی نخواهد بود؛ مگر اینکه دوستش را در سه حالت فراموش نکند؛ به هنگامی که دنیا به او پشت کرده، وقتی که غایب است و پس از مرگ».دوست خوب باید شما را به نیکی بخواند. آیه 71 سوره توبه این را به روشنی بیان کرده: «مردان و زنان با ایمان دوستان یکدیگرند(و در ترجمه ای دیگر یار و یاور یکدیگرند) که همدیگر را به کارهای پسندیده وا میدارند و از کارهای ناپسند باز میدارند».محبوبه شعاعی، مجله قرآنی آیهتنظیم برای تبیان: شکوری_کارشناس بخش قرآن
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 511]