واضح آرشیو وب فارسی:نیک صالحی: جام جم آنلاين: تعريفهاي مختلفي وجود دارد براي تعريف سن نوجواني، ولي هر چه باشد 12 تا 18 يا 15 تا 17 سالگي، آنقدر مهم است كه روزي (8 آبان) به همين اسم در تقويم كشور ما وجود داشته باشد تا شايد حساسيت و توجه والدين، مسوولان و همه كساني كه با افرادي در اين حس در ارتباط هستند،بيشتر شود. نوجواني به تعبير روانشناسان سن گذار از كودكي به جواني محسوب ميشود و دقيقا با همين تعريف اهميتش بيشتر ميشود. در واقع نوجوان نه آنقدر كودك محسوب ميشود كه مثل كودكان او را تحت كنترل يا مراقبت قرار داد و نه آنقدر جوان كه بشود به او اعتماد كرد و استقلال لازم را به او داد. روانشناسان معتقد هستند نوجوانان بويژه در جوامع تازه توسعهيافته، يك بحران هويت يعني دوره موقتي از اغتشاش و ناآگاهي را در برخورد با راههاي گوناگون، پيش از تعيين هدفهاي زندگي خود تجربه ميكنند. در اين سن بيشتر نوجوانان تحت تاثير شرايط محيطي هستند و در واقع اهداف، الگوها و خواسته هايش مدام در حال تغيير است، به همين دليل ايجاد هويت با كمك محيطهاي خانوادگي، آموزشي و روابط دوستي مهم به نظر ميرسد. ايجاد هويت به معناي آن است كه نوجوان بداند كيست، چه چيزهايي براي او ارزش محسوب ميشود و چه راههايي را برگزيند كه در زندگي خود دنبال كند، بنابراين اين جستجو براي كشف و ساختن خود، نيروي محركه بسياري از دلمشغوليها و رفتارهاي نوجوان در جهتگيري جنسي، انتخاب شغل، ارتباطات اجتماعي، آرمانهاي اجتماعي، اخلاقي، مذهبي و فرهنگي اوست. فاطمه نوابي، كارشناس ارشد امور تربيتي بر همين اساس معتقد است: در اين سنين خيلي از نوجوانان شخصيتهاي سينمايي، هنري و ورزشي را الگوي خود قرار ميدهند و حتي ممكن است در تعيين هدف و الگو دچار اشتباه شوند. او به «جامجم» ميگويد: توجه و كمك به هويت يابي نوجوان بايد بدون سختگيريهاي بيمورد و بحث و جدل انجام شود. در واقع نوجوان زماني اين سن حساس را با موفقيت و درك درستي از خود و تواناييهايش طي ميكند كه در خانواده و در فضايي دوستانه راهنمايي شود. ايجاد فضاي رشد والدين بايد فاصله خود را با فرزندان كم، آنها را درك كرده و سعي در بازگو كردن اصليترين خطوط قرمز براي جوانان خود داشته باشند. دكتر حسن رفيعي، روانپزشك در اين زمينه معتقد است كسب نظام ارزشي منسجم باعث كاهش امكان انحرافات اجتماعي در نوجوانان ميشود، بنابراين والدين با ايجاد فضايي همراه با ارزشهاي ملي، ديني و جهاني بايد فضايي مناسب به منظور همزيستي مسالمتآميز براي نوجوانان فراهم كنند تا آنها از مواهب هر سه جنبه ارزشها برخودار شوند. نتايج بررسيها نشان داده نوجوانان خانوادهها و بيشتر مربيان از روند طبيعي بلوغ و ويژگيهاي دوره نوجوانياطلاعات كافي ندارنداو ادامه ميدهد: اگر چه بذر شكلگيري هويت در سالهاي پيش از نوجواني پاشيده ميشود، اما نوجوانان تا پيش از ورود به اين مرحله نميتوانند خود را به آن مشغول كنند. نوابي نيز با اشاره به اينكه والدين بايد با از پيش تعيين نكردن برخي موارد براي جوانان، مهارت انتخاب و اعتماد به نفس را در آنها رشد دهند، ادامه ميدهد: برخي والدين به اين دليل كه ممكن است نوجوانشان با تعيين هدفي نادرست دچار دردسر شود، سعي ميكنند مسير رفته خود را به فرزندشان ديكته كنند. او تاكيد ميكند: هر چيزي بخصوص براي سن حساس نوجواني ميتواند نتيجه عكس داشته باشد. تفاوت نوجوانان با والدين وقتي ما ظرفيت پذيرش تفاوتهاي نوجوانان و نسل جديد با عادات قديمي خود را نداشته باشيم يا به عنوان والدين يا اولياي مدرسه انتظار داشته باشيم افكار، احساسات و رفتار نوجوانان دقيقا هماني باشد كه ما ميخواهيم، بديهي است اين بيانصافي و بدفهمي و آشفتگي درون خود را به نام بحران نوجواني به بچههاي ناپخته نسبت خواهيم داد كه مايلند محيط اجتماعي و فضاي رواني اطراف خويش را كشف و راه و رسمي متناسب براي زندگي خويش پيدا كنند. دكتر رفيعي، سرگرداني ناشي از تشكيل هويت را منجر به ارتكاب رفتارهاي ضداجتماعي مانند اعتياد ميداند و به ايسنا ميگويد: تفاوت تركيب سني هرم جمعيت ايران با ديگر كشورها بيانگر آن است كه حجم قابل توجهي از جمعيت ايران فاصله زيادي با ارزشهاي مورد قبول والدين دارند، پس اين فرآيند انتقال با كندي يا گاهي تاخير بروز ميكند كه ماحصل آن تربيت جوانان و نوجواناني مغاير با نظام ارزشي موجود در جامعه است. رفيعي با اشاره به اهميت گروه همسالان در اين دوره، فاصله بين نوجوانان و والدين و طولاني شدن دوره پذيرش نسلها و جامعه پذيري آنها را منجر به بيشتر شدن زمينه ارتكاب انحرافات اجتماعي از سوي نوجوانان ميداند و ميافزايد: به عنوان مثال دوره نوجواني اولين دوره مواجهه با نياز جنسي است و تنها راه قانوني پيش روي جوانان ايراني ازدواج است، حال آن كه وجود موانع فراوان از ازدواج جوانان جلوگيري ميكند و به زمينهاي براي بروز انحرافات جنسي تبديل ميشود. وي دوره نوجواني را دوره استقلال ميداند و تصريح ميكند: در اين دوره، نوجوان نقش و جايگاه اصلي خود را در جامعه پيدا كرده و در صورت عدم توازن ميان خواستهها و بايدها دچار احساس محروميت مزمن شده و در اين شرايط است كه جوان يا نوجوان براي تسكين خود به روشهاي ضد اجتماعي همچون استفاده از مواد مخدر روي ميآورد. بيتوجهي به بلوغ نتايج بررسيها نشان داده نوجوانان، خانوادهها و بيشتر مربيان از روند طبيعي بلوغ و ويژگيهاي دوره نوجواني اطلاعات كافي ندارند و در صورت پاسخگويي به مشكلات شايع بلوغ در نوجوانان، سلامت نسل آينده تضمين خواهد شد. در بسياري از موارد ديده ميشود خانوادهها و حتي مربيان بهداشت مدارس نميتوانند پاسخگوي مسائل و مشكلات نوجوانان در دوران بلوغ باشند و اطلاعات آنها در خصوص مشكلات شايع در دختران در دوران بلوغ و احتياجات غذايي در آنها در اين دوران كافي نيست. معصومه علي محمديان،عضو هيات علمي دانشگاه ادامه ميدهد: حتي در برخي مواقع خانوادهها نميتوانند تعريفي از بلوغ، نوجواني و بهداشت در اين دوران به دختران نوجوان و بالغ ارائه كنند، در حالي كه پرداختن به مسائل بهداشتي آنها نه فقط براي خودشان، بلكه با توجه به اين واقعيت كه آنها مادران فردا هستند براي خانوادهها، جامعه و نسل آينده نيز سودمند است. او تاكيد ميكند: البته تنها بهداشت بلوغ دختران نيست كه بايد مورد توجه قرار گيرد، بلكه بهداشت بلوغ در پسران نيز بسيار حائز اهميت است و بايد در اين زمينه نيز فعاليتهايي صورت گيرد. در اين ميان كارشناسان امور تربيتي نسبت به تعارضهاي موجود در فضاهاي مختلف و در سطح جامعه نيز هشدار ميدهند. نوابي، كارشناس ارشد امور تربيتي با اشاره به همين موضوع معتقد است: يك نظام حمايتي و منسجم در سيستم آموزش مدارس، وسايل ارتباط جمعي و خانواده در خصوص برخورد با نوجوان در سن بلوغ وجود ندارد. به گفته او نداشتن برنامهريزي به روز، نبود الگوهاي مناسب و يكسان و همچنين نبود شناخت از فرهنگ جامعه از جمله ناهماهنگيهاي موجود ميان نهادهاي تربيتي جامعه و خانوادههاست. نوجوانتان را جدي بگيريد روانشناسان معتقدند وقتي فرزندان به سنن نوجواني ميرسند از نظر جسمي و روحي تغييرات قابل ملاحظهاي ميكنند، به همين دليل والدين نيز بايد رفتار و انتظارات خود را از آنان تغيير دهند. در واقع در اين زمان متوجه خواهيد شد فرزندتان قصد دارد استقلال بيشتري در خانواده داشته باشد. او سعي ميكند بيشتر تصميماتش را خودش بگيرد. اين تصميمات از سادهترين موارد مانند انتخاب لباس شروع ميشود و تا انتخاب ورزش مورد علاقه و سرگرميهايي كه دوست دارد به آنها بپردازد، ادامه مييابد. شما ميتوانيد راه را به نوجوان نشان دهيد، اما بگذاريد خودش حركت كند. نيازي نيست براي تسريع حركت او را هل بدهيد. بايد توجه داشته باشيد امور خصوصي او براي بهاستقلالرسيدنش بسيار اهميت دارد. مشكلات فرزندتان را جدي بگيريد. بدانيد مسائل بظاهر جزيي براي آنان از اهميت فوقالعادهاي برخوردار است. پس حداقل به صحبتهايش با دقت گوش دهيد و پاسخ مناسب بدهيد. از بازگو كردن مسائل وي براي ديگران نيز بشدت خودداري كنيد. به احتمال زياد در اين زمان او ميخواهد به تنهايي در منزل بماند يا حتي خودش از خواهر يا برادر كوچكترش مراقبت كند. توجه داشته باشيد ميزان استقلال او يك حد خاص ندارد و به تواناييها و قابليتهايش بستگي دارد. براي مثال تا چه حد قادر است در شرايط اضطراري با اتخاذ تصميم صحيح اوضاع را رو به راه كند. به گزارش مهر، فرزندان تمايل دارند متفاوت به نظر برسند، اما همواره بر شما تكيه كنند. به عنوان مثال، براي خارج شدن از منزل اجازه ميگيرند يا تقاضاي پول توجيبي ميكنند، اما كمي فاصله نيز ميگيرند. تمايل به استقلال، بخشي از روند نوجواني را تشكيل ميدهد كه با احساسات پيچيده و متغيري نيز همراه است. شما به عنوان والدين نقش مهمي در اين مرحله داريد و ميتوانيد با حمايت از آنها اطمينان خاطر لازم را براي حركت بدهيد. او فقط يك نوجوان است خيلي از والدين نسبت به رفتارهاي فرزند نوجوانشان واكنشهاي قهري و نامناسب انجام ميدهند، در واقع اين والدين رفتارهاي او را خارج از حساسيتهاي سني ميسنجند و اين موضوع فقط به تشديد برخوردها منجر ميشود. نوجوان شما اگر نافرماني ميكند، اگر در ظاهر و پوشش خلاف سليقه شما عمل ميكند، اگر سعي دارد مخالفتهايي با شما داشته باشد، همه و همه اينها اقتضاي سن اوست كه فقط در چارچوب رابطه درست و دوستانه ميتوانيد به كيفيت رابطه با او بپردازيد. به نظر ميرسد والدين بايد اين مساله را مد نظر داشته باشند كه طي كردن اين مرحله گذار و مشكلات روحي دوران بلوغ براي آنها نيز آسان نيست و بيشتر از هر زماني به توجه و محبت منطقي والدين نياز دارند.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: نیک صالحی]
[مشاهده در: www.niksalehi.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 286]