واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: نامه اى براى هميشهنامه اى براى همه ى زمان ها ، براي همه جوان ها (1)
قصد داريم در سلسله مقالاتي ، نامه ي پرمايه و سرشار از نكات تربيتي امام علي (ع) به فرزندشان امام حسن (ع) را ، مورد بررسي قرار دهيم . نامه اي كه براي تمام زمان ها و براي تمام جوان ها نوشته شده است . نامه اي كه خواندن و تامل در آن ، نه تنها بر هر شيعه ي محب اهل بيت ، بلكه بر هر انسان خواهان كمال و رستگاري واجب است . در اين مقاله به سفارش ايشان جهت "جستجوگري در نهاد جوانان" مي پردازيم و در مقاله ي بعد به ديگر رهنمودهاي اين امام همام خواهيم پرداخت .سال هاى آخر عمر على (ع) است، همه ى شيرينى ها و تلخى هاى زندگى را تجربه كرده است، اينك در راه بازگشت از جنگ صفين است و يكى از آخرين و تلخ ترين تجربياتش را پشت سر گذارده است. در محله اى ، شمشير را به كنارى گذارده، قلم به دست گرفته و نامه اى را خطاب به فرزندش امام حسن مجتبى (ع) آغاز مى كند. اولين برداشت اين است كه اين نامه، نامه اى از امامى براى امامى ديگر است در حالى كه هرگز چنين نيست و به محض شروع جملات على (ع) ، متوجه مى شويم كه اين نامه از پدرى است با تجربه اى به طول تاريخ، براى تمامى فرزندانش كه در همه ى تاريخ مى خواهند تجربه را آغاز و مزه مزه كنند. فرزندانى كه چون جوانند، نياز به راهنما دارند و چون عمرشان به نهايت رسيد، بايد تجربياتشان را به نسل پس از خود، انتقال دهند.اين نامه، نامه ى امام على (ع) به امام حسن (ع) نيست، شيوه ى گفتگوى دو نسل است، نسل ديرين و پيشين و نسل نوخاسته و پسين . اين نامه، نامه اى شخصى، از پدرى به پسرش نيست. در طليعه ى نامه ، امام مى فرمايد: از پدرى رفتنى!، پدرى كه عمر را پشت سر نهاده، پدرى كه زمانه او را فرتوت نموده و... به پسرى كه آرزوى داشتني هايى را دارد كه هنوز به آن دست نيافته، پسرى كه در مسير نيستى و هلاكت قدم نهاده و...(1)اين نوع تعبيرات و وصف ها هرگز در ساحت امام معصوم راه ندارد. معصوم - طبق باورهاى ما - هرگز به دنبال آرزوهاى دنيايى تمامى ناپذير نيست، معصوم هرگز مسير كسانى كه در طريق هلاك مى روند، نمى پويد، معصوم هرگز خود را به زمان نمى سپارد تا او را به هر سو كه مى خواهد، ببرد، معصوم هرگز عمر خود را از دست رفته نمى انگارد و معصوم هرگز.... اين واژگان و اين توصيفات در قاموس امامت جايى ندارد و امام على (ع) عليه السلام خود بيش از همه از اين اسرار آگاه است و چنانچه عمر پرحادثه و پرنشيب و فرازش نشان داده، هرگز اجازه نمى دهد رخنه اى در ارزش والاى امامت ايجاد شود و خدشه اى بر حقيقت هميشگى ولايت وارد آيد.اين عبارات وى تأكيد مداوم بر اين مدعاست كه على (ع) ، بر آن است كه با جوانان همه ى تاريخ به گفتگو بنشيند.
جوانانى كه همچون همه ى فرزندان آدم در اوهام و آرزوهاى دست نيافتنى، عمر خويش را سپرى مى نمايند و مسير مكررى را كه از ابتداى خلقت آدم تجربه شده، باز هم مى آزمايند و در نهايت، سر در مسير گذشتگان خويش مى گذارند و زندگى را بر سر آزموده هاى بى نتيجه ى نسل هاى قبل مى بازند؛ خطاب على(ع) با اينان است.نامه ى على (ع) بيان اختلاف و تفاوت دو نسل كهنسال ، اما پرتجربه و جوان ، اما با نشاط و پرتحرك است.نامه ى على (ع) تبيين وظيفه ى همه ى پدران در برخورد با فرزندان خويش و وظيفه ى همه ى جوانان در برابر بزرگان خود است.نامه ى على (ع) به پدران مى آموزد چگونه با فرزندان خود گفتگو كنند، چه روش هايى را به آنان ياد دهند، چه سفارشاتى را همراهشان نمايند و به جوانان مى آموزد كه بهينه ترين مسير بهره ورى از اين تجربيات چيست؟ جوان در زبان على (ع)، منحصر به سن و سال خاص نيست.جوان در اين خطاب، هر فردى است كه به دنبال حقيقت است . جوان ، هر انسان با نشاطى است كه روح جستجوگر دارد، جوان ، هر زن و مرد پويايى است كه مى خواهد در جامعه ى خويش نقشى فعال و زنده ايفا نمايد و جوان، هر عاشق سرگشته اى است كه به دنبال معشوق حقيقى اش مى گردد و دل به وصالش در جهان آخرت مشغول نموده است و به اميد آرامش در جنب محبوب ، لحظه شمارى مى كند .در اين چند مقاله قصد داريم ، فرازهايى از اين نامه را مرور مى كنيم ؛ البته نه به ترتيبى كه در نامه ى امام آمده است، و شروع را از فرازى در ميانه ى نامه برمى گزينيم .يكى از برجسته ترين ويژگى هائي كه به صورتى آشكار در نامه ى امام رخ مى نمايد، اين است كه امام روح جستجوگر جوان را باور داشته و بر آن مهر تأييد مى زند :جوان در جستجوست، جستجوى حقيقت، جستجوى خويشتن خويش، جستجوى آينده، جستجوى بايدها و نبايدها جستجوى اينكه خوب چيست و چرا؟ بد چيست و چرا؟ درست كدام است و نادرست كدام؟، چه راهى را بايد انتخاب كرد و از چه راهى بايد اجتناب نمود.امام على (ع) همانند برخى از پدران، تجربه ى نسل گذشته را بى نياز كننده ى نسل جوان از جستجو، نمى بيند و هرگز تلاش جوان براى جستجو را انكار يا با آن مخالفت نمى نمايد، اما براى اين روح جستجوگر و پرسش خيز، شرايطى مطرح مى كند. شرايطى كه به اين ويژگى جوان، هدف، مسير و ثمر مى بخشند، شرايطى كه اگر جستجو با آنها همراه نشود چيزى جز سردرگمى، يأس و انحراف، فراروى جستجوگر نخواهد بود و تلاش پيگير سال هاى نشاط و طراوت انسان ، كه مى تواند اوج بلند پيروزى را برايش به ارمغان آورد، هديه اى جز تنهايى، انزوا و وحشت نخواهد داشت! پسرك جوانم! بدان آنچه در بين سفارشات خود، بيش از همه به آن علاقه دارم و بر آن تأكيد مى كنم، سه چيز است: تقواى الهى، اكتفا بر وظايفى كه خدا برتو واجب كرده است و انتخاب مسيرى كه گذشتگان صالح خانواده ى تو برگزيده اند(2).امام على (ع) فرزندش را به سه چيز سفارش مى كند و در ضمن اين سه، جستجوگرى جوان را روشن و شرايطش را بيان نموده، در مقاله ي بعد به بررسي دو خواسته ي امام علي (ع) ازجوان و فرزندش ، كه "عمل به واجبات و دورى از محرمات و مرور زندگي گذشتگان " است ، خواهيم پرداخت .پي نوشت ها :1- من الوالد الفان، المقر للزمان، المدبر العمر....الى المولود المؤمل مالايدرك، السالك سبيل من قد هلك...2- واعلم يا بنى انّ احب ما انت آخذ به الىّ من وصيتى: تقوى الله و الاقتصار على ما فرضه الله عليك و الاخذ بما مضى عليه الاولون من آبائك و الصالحون من اهل بيتك. منبع : كتاب " با جوان تا آسمان "– نويسنده : آيت الله مهدي هادوي تهرانيبا تلخيص وگزيده گويي
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 524]