تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1833402124
قُوس و قُزحِ خيال در شعرِ منوچهري (1)
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
قُوس و قُزحِ خيال در شعرِ منوچهري (1) نويسنده: نسرين قدمگاهي ثاني(عضو هيأت علمي دانشگاه آزاد اسلامي) چکيده منوچهري دامغاني چکامه سراي جوان طبعِ جوان ناي قرن پنجم، ستاره اي درخشان در گستره ادب و ادبيّات فارسي است. پرورشِ انديشه و احساس او در رنگين کمانِ با طراوت طبيعت همراه با ذوق سرشار و دانش ورزي هنري و عقلي ، او را در ميان همتايان، بي همتا نموده است، جاندار انگاري و انتخاب الفاظ پويا همراه با خُردِ نگرشِني در طبيعت و زندگي، شعر او را پويا، متحرک و پرجنب و جوش نموده است، نيز لطافت طبع و دانستگي و خيال انگيزي موزون لفظ و معني، و آراسته نمودن کلام با مانندگي هاي رنگارنگ و زيبا پروري هاي شعري چونان صهباي عطرآگيني، دل را سرشار از مستي و خالي از اندوه مي کند؛ همچنين او چونان عاشقي، عشق را در همه مظاهر طبيعت چون خورشيد، ماه، گل، پرنده، ميوه و ...جاري مي کند علاوه بر آن که تناسبي که او بين تمام اجزاي طبيعت برقرار مي کند الهام بخش وحدت در عالم کثرت است؛ همه اين دل انگيزي ها، ژرفايي با شکوه به کلام وي بخشيده است؛ نيز صميميّت و صداقت کلام، شعرِ شاعرِ طبيعت گراي شادکامِ شادالحان را زيبا و تابناک جلوه داده است. واژه هاي کليدي: جاندارانگاري و پويايي، مانندگي و زيباپروري، عشق، وحدت در عين کثرت، شادي و شادخواري، تفکر خيّامي بر سر هر شاخساري مرغکي بر زبان هر يکي بسم اللهي 149/د منوچهري شاعر توانمند و چيره دستِ قرن پنجم و از جمله سرآمدانِ سبک خراساني است. در اين وجيزه برآنيم به بررسي برخي از ويژگيهاي زباني و بياني وي بپردازيم: منوچهري، شاعرِ طبيعت گراست و اصولاً در دوره هاي قبل از زندگي صنعتي و ماشيني، طبيعتِ بکر حضور گسترده در شعر شاعران دارد و با توجّه به اين که «توصيف» در شعر شاعران سبک خراساني جايي گسترده دارد، توصيف طبيعت و جلوه هاي رنگارنگ آن هم جاي خود را در اين عرصه باز نموده، به گونه اي که گاه وقتي در فضاي شعرِ شاعر قرار مي گيريم، مي توانيم آن مناظر را که اکنون محدود به باغهاي ويلايي محصور در ابعاد اندک شده، پيش چشم خود مجسّم کنيم و لذّت شعرِ شاعر و احساس او را از بهشتِ زميني درک کنيم و گاه بر ناظم آن آفرين بگوييم که رسانه اي قوي براي ايجاد حسّ مشترک بوده و با انديشه و قلم خود توانسته ما را به قرنها پيش سير دهد و احساس مشابه اي را در ما به وجود آورد و بدين گونه، ناظم اين لطافتها و اعجازهاي عالم خلقت اکنون هم در عرصه زندگي، مانند ما حيات دارد و ما صداي تپش قلب او را از ژرفايِ شعر پرطنين او حس مي کنيم. در اينجا شيوه بيانِ احساس و انديشه ابوالنجم، احمد بن قوص، در طبيعت سرشار از آراستگي و تلألؤ شعروي -از چند زاويه-بررسي مي شود: موسيقي کلام زبان و قدرت بيان منوچهري از سويي با موسيقي کلام و تلفيق الفاظ براي ايجاد وزني پر طنين، نيز شور و نشاط و روح انگيزي شعر وي ارتباط دارد، بدين ترتيب انسان احساس صميميّتي با شعر و شاعر مي کند و گاه آن چنان شور و شتابي در وزن و لفظ مي يابد که شور و نشاط غزليّات شمس در ذهنش متبادر مي شود. بي شک مولوي به شيوه شعر منوچهري توجّه داشته است: چون تو بگيري شراب مرغ سماعت کند لاله سلامت کند، ژاله وداعت کند از سمن و مشک و بيد، باغ شراعت کند وز گل سرخ و سپيد شاخ صواعت کند 181/5 اين ابيات مقايسه شود با: باغ سلام مي کند، سرو قيام مي کند سبزه پياده مي رود، غنچه سواره مي رسد د/شمس علاوه بر آن هماهنگي صوتي و آهنگين حروف، مثلاً «س»و«ش» قابل ملاحظه است توصيف و مضمون سازي از نمونه هاي بارز زبان و قدرت بيان منوچهري نيز مي توان از توصيف و مضمون سازي وي نام برد: آن قطره باران بين از ابر چکيده گشته سر هر برگ از ان قطره گهربار آويخته چون ريشه دستارچه سبز سيمين گرهي بر سر هر ريشه دستار د/43 در جاي ديگر وي براي هيأت ظاهري پرندگان، مضمون آفريني مي کند: کبک پوشيده به تن پيرهن خزّ کبود کرده با قير مُسلسل دوبَرِ پيرهنا پوپويک پيکي، نامه زده اندر سرِ خويش نامه گه باز کند گه شکند بر شکنا فاخته راست به کردار يکي لعبگر ست در فکنده به گلو حلقه مشکين رسنا د/1 نگاهِ تيزبين شاعر، حتي از ناخن کودک شيرخواره در سرماي سخت زمستان در تصوير سازي، بهره گرفته است: برگ بنفشه، چون بُنِ ناخن شده کبود در دست شير خواره به سرماي زمهرير د/48 اگرچه پيش تر از او هم شاعران به اين نوع تصويرگري ظريف و لطيف توجّه نموده اند، ولي دقّت شگفت منوچهري در توجّه به طبيعت و تيز بيني شاعرانه او را کمتر کسي از شاعران دارد. آن گلي کش ساق از ميناي سبز بر سرش بر، سيم و زر آميخته ناخن حورست گويي گردگرد ديده ي باز از ميانش انگيخته طاهر بن فضل چغاني، شرح...،ص170 در بيتي شاعر با بيان اهميّت گل و تأثير آن در روح و روان انسان، به مضمون آفريني مي پردازد: از فروغِ گل اگر اهرمن آيد بَرِ تو از پري بازنداني دو رخِ اهرمنا د/1 جاندارانگاري از ديگر خصصيه هاي نشاط آفرين شعر منوچهري «جاندار انگاري» است؛ از نظر وي در تمام اجزاي طبيعت گل، ميوه، درخت، پرنده، صور فلکي و حتّي جام مي، روح و جان بشر موج مي زند: از قهقهه قنّينه چو مَي فرو کني کبک دري بخندد، شبگير تا ضُحي د/134 و ابر با آب مژه که تعبيري بديع از اشک است، صهباي حيات به طبيعت مي بخشد: ابر به آبِ مژه در رويِ کشت گُل به مُل و مُل به گُل اندر سرشت د/162 رعد و باد هم تازيانه زن و غاشيه کش شده اند: مِقرعه زن گشت رعد، مقرعه او دُرَخش غاشيه کش گشت باد، غاشيه او دِيم و در توصيف گل خجسته گويد: جنبيد سرِ خجسته نتواند برگردنِ کوتهش ز پر عطري د/117 و يا در توصيف لاله: در لاله زار، لاله نُعمانِ سرخ روي خالي ز مشک و غاليه بر خدّ کند همي د/136 و شب زنده داري کبک به جهت دانش اندوزي اوست: گويي اين، توصيفي از خود شاعر است که: کبک چون طالب علمست و درين نيست شکي مسأله خواند تا بگذرد از شب، سه يکي د/189 در توصيفِ درختان گويد: دبيرانند پنداري به باغ اندر، درختان را ورقها پُر ز صورتها، قلمها پُر ز زيورها د/3 و يا پرندگاني که فالگويند: بسان فالگويانند مرغان بر درختان را نهاده پيش خويش اندر پر از تصوير، دفترها (همان) گاه پرندگان و گياهان هم نوا با صبا در توصيفِ يک تناسبِ زماني، بهشتِ اين جهاني را مي آفرينند: مرغ دل انگيز گشت، باد سمن بيز گشت بلبل شب خيز گشت کبک گلو بر گشاد د/17 اين گونه تصويرها، زنده و پويا و متحرک است و روح خواننده را با زير و بم تصويرها، به حرکت و جنبش در مي آورد. منوچهري حتّي براي قوس و قُزح و گل، لباسي متناسب مي دوزد و مي پوشاند: ثوب عتّابي گشته سلب قوس و قُزح سندس رومي گشته سلب ياسمنا د/2 که نوعي، انسان انگاري شگفت براي ارکان طبيعت، تصوير مي کند. از همين نمونه: رعد تبيره زنست، برق کمند افگن است وقتِ طرب کردنست، مَي خور، کِت نوش باد د/17 يا انگور سياهست و چو ماهست و عجب نيست زيرا که سياهي صفتِ ماهِ روانست د/13 در بيت ذيل شاعر با واژه «آمدن» و «آوردن»و اسناد آنها به نمودهاي جنبش و شورآفريني چون بهار و گل، پويايي در کلام ايجاد نموده است: نوبهار آمد و آورد گل و ياسمنا باغ همچون تبت و راغ بسانِ عدنا د/1 در مقايسه شعر منوچهري با شعر شاعران هم عصرش به نظر مي رسد افعال شعر منوچهري، اغلب فعلهاي کاربردي و ديناميکي است و فعلهاي ساکن در شعر او منحصر به «است» و «شد» است» (محمد رضا شفيعي کدکني ،102-100) امّا منوچهري با تردستي، با انتخاب الفاظ پويا و متحرک، اين تحرک و جنبش را درالفاظ ايستايي چون «است» و «شد» هم،ايجاد نموده است؛ مانند: الفاظ «پوييدن» و «جستن» در نمونه ذيل: هر کجا پويي زمينا خرمني است هر کجا جويي ز ديبا خرگهي د/149 عشق او به طبيعت و اصولاً به زمين و زمينيان عشق مي ورزد، اگر چه عشق او زميني است ولي صداقت او در بيان و شوق وي به زندگي و طبيعت، شعر او را آسماني کرده است: باغ معشوقه بد و عاشق او بوده سحاب خفته معشوق و عاشق شده مهجور و مُصاب عاشق از غربت باز آمده با چشم پرآب دوستگان را به سرشکِ مژه بر کرد از خواب دوستگان دست برآورده بدريد نقاب از پس پرده برون آمد با روي چو ماه آب حيوان زدو چشمش بدويد و بچکيد تا بِرُست از دل و از ديده معشوق گياه د/190 و گاه اين عشق در گل و درخت، جاري و ساري مي شود: آمد به باغ نرگس چون عاشق دژم وز عشقِ پيلگوش درآورده سر به خم د/183 و يا عاشق شده ست نرگسِ تازه به کودکي تا هم به کودکي قد او شد چو قدّ پير د/40 نرگس چون دلبريست سرش همه چشم سرو چو معشوقه ايست تنش همه قد د/22 همچنين تلألؤي موج عشق را در ماه و خورشيد هم مي بينيم: همچنين ماهِ دو، سر از بَرِ بالينش يافت گه و ناگاه چنين دل بدريد و بشکافت عاشق از دور بديد و بدويد و بشتافت تا دل و ديده و تا تَنش از و گرم بيافت تا که خورشيد فراز آمد و بر دوست بتافت بشدش کالبد از تابشِ خورشيد تباه د/190 تصوير عشق خورشيد و ماه به دختران رزِ هم بديع (د/197)است. همچنين گردش در طبيعت و ديدار گلها او را به ياد چشمان و زلف محبوب مي اندازد: از نرگس طري و بنفشه حسد برد کان هست از دو چشم و دو زلف بتش نشان د/185 و اين عشق در صور فلکي هم نشاني دارد: شده شعريانش چو دو چشم مجنون شده فرقدانش چو دو خدّ ليلي د/132 اگر چه مضمون عشق در طبيعت در شعر شاعران عصر رودکي ديده مي شود: مگر چشمِ مجنون به ابر اندر است نکه گُل رنگِ رخسار ليلي گرفت رابعه قزداري، شرح..،ص74 يا: آبي مگر چو من زغمِ عشق، زرگشت وز شاخ همچو چوک بياويخت خويشتن بهرامي سرخسي (اوايل ق5)، شرح ...ص41 ولي در شعر منوچهري اين ويژگي با تار و پود کلام وي آميخته شده استک شقايقهاي عشق انگيز پيشاپيش طاووسان بسان قطره هاي قير باريده بر اخگرها د/3 تناسب رنگ شقايق با آتش و شعله ور کردن محبّت و دوستي که از نماد شقايق ايجاد رابطه مي کند، ترجمان احساسِ شاعر است. منبع:پايگاه نور-ش14 /ن
#فرهنگ و هنر#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 608]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها