واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: فراموشخانه پنجگاه نوروزی شهرکرد-ایرنا- یکی از ویژگی های نوروز، نوشدگی یا نوشوندگی است که از مفهوم بارز شمولیت بهار است.
گیرایی نوروز نه بدلیل تغییر روزگار، که بدلیل اعتدال و اتصال به آیینهایی است که خود میل همگرایی دارد.
نوروز، دستواره آیینهایی است که انسان را به یاد رستاخیر می اندازد بر همین اساس از آن به عنوان "رسول یار" نیز یاد کرده اند.
نوروزی که اینک مردم آن را به ماهی قرمز و خرید لباس و کفش ختم می کنند، آن آیینی نیست که روزگاری، انسانها به یاد زندگی پس از مرگ می افتادند.
نوروز کنونی آن آیینی نیست که مردم تا پیش از تحول سال به دنبال حلالیت گرفتن از هم بودند، نوروز این روزها، گاه شادی است در میان انبوه لباس مارک دار و سفره های هفت سین پلاستیکی و ماهی گرفتار در تنگ کوچک، که دریایی شدن را آرمان خویش نمی داند.
بر اساس گاهشماری که ایرانیان از نیاکان خویش در گنجینیه بین نسلی خود نهان دارند، پنج روز آخر هر سال برای رسیدن به سال نو و نوروز، تکاپوی آمد و شدهای شیرینی بوده است که شاید فردا دیگر نباشد.
در اسلوب پنجگاه نوروزی، زمانی مردم پنج روز پیش از فرا رسیدن بهار طبیعت، با سبزه و گل و شیرینی به زیارت اهل قبور خویش می رفتند و برای درگذشتگان خاک، طلب مغفرت می کردند، که اکنون این آیین، تنها به یک روز پیش از سال تحویل، خلاصه شده است.
در جشن "فرهور"، ایرانیان بر این باور بودند که در پنج روز پایانی سال، اموات و درگذشتگانشان، از آسمان به زمین می آمدند، به همین دلیل نیز مردم اقدام به خانه تکانی می کردند.
در جشن "خانه تکانی" که به نوعی از آن با نامهای "درچین و ورچین" نیز یاد می شد، مردم با آیینی خاص، خود را برای فرارسیدن بهار آماده می کردند و این بیانگر اعتقاد مردم به جهان آخرت بوده است.
در پنجه نوروزی، که میر نوروزی نماد آن بود، پیش از فرارسیدن نوروز و بهار طبیعت، نوروزخوانی و به صدا درآوردن طبل و شیپور و گرفتن نوروزیه و برافراشتن علم نوروزی رایج بود، که اینک دیگر خبری از این بوق و کرناها نیست.
نوروزی خوانی در ایران با یک ریتم آهنگین همراه بود که چاووش خوانان با خواندن"بهار آمد بهار آمد"، مژده فرا رسیدن عید را می دادند و عیدانه می گرفتند که اکنون تنها گونه هایی کوچک از این نوروز خوانی در شمال ایران رواج دارد.
زنان خانه پس از خانه تکانی و برپایی مهمانی درگذشتگان(جشن فرهور) و کشت سبزه از گندم و دیگر حبوبات، اقدام به برپایی جشن هفت سینی یا هفت چینی می کردند.
فراهم کردن سینی های هفتگانه در پنجگاه نوروز نیز از دیگر آداب پیش از فرارسیدن نوروز بوده که در این آیین ،عدد هفت برای ایرانیان بسیار تقدس داشته است که اکنون نیز دارد.
ایرانیان در هفت طبق یا سینی از میان سکه، سرکه، سمنو، سیب، سنجد، سوهان، سنبل ، سبزه، سپستان، سنگک، سیاه دانه و سماق که هر یک نمادی از زندگی، آرامش، ثروت، عشق، جاودانگی، برکت کشاورزی و شوری بود، را به همراه قرآن، آیینه و شانه بر سفره های خود می گذاشتند.
استفاده از تخم مرغ در سفره های هفت سین نیز به منزله پایداری کره زمین و کهکشانها بوده و پس از چیدن سفره که با آیین خاص و با حضور بزرگان قوم برپا می شده، هفت قلم آجیل و خشکبار نیز در کنار آن قرار می گرفت.
سیاه چهره مردی سرخ جامه به نام "حاجی فیروز" نیز از پنجگاه نوروزی سرچشمه گرفته است که ندای نوروز می داد و دادخواهی می کرد، که البته در زمان حال این حاجی فیروزها، تنها در طلب سکه ای، خیابانگردی می کنند.
یک پژوهشگر می گوید: پرداختن به جشن فرهور در پنج روز پیش از فرارسیدن نوروز در نقش برجسته های آپادانا نیز وجود دارد که پارسیان برای مردگان خود هدایای می برده و به درگاه خداوند نیایش می کردند.
ندا بزرگر در گفت وگو با ایرنا افزود: در جشن پنجگاهی، ایرانیان به درگذشگان خاک احترام می گذاشتند و نوروز را نیایش پرودگار می دانستند و آن را غلبه بر نفس خویش می پنداشتند، که برای رسیدن به بهار خداوند پاک و منزه می شده اند.
به گفته وی،اکنون برخی از مردم، این آیینها را به فراموشی سپرده اند و نوروز را تنها در نو شدن لباسها می دانند در حالی که فلسفه نوروز، آیین مهربانی و با هم بودن، جشن همدلی و یکی شدن و رفع کدورتهاست.
به گزارش ایرنا، اکنون از این همه آیین نوروزی در پنج روز مانده به سال تحویل و آغاز بهار، بخش هایی به یادگار مانده است که نسل های تازه نفس، چندان از این آیینها کمتر یاد می کنند.
گزارش از: محمود رییسی
2097/6027
25/12/1393
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 40]