واضح آرشیو وب فارسی:فارس: یادداشت/ صادق واعظزاده
امکان یا امتناع تبعیت از میراث توسعه
برنامههای توسعه ما از انسجام، ثبات و پایداری برخوردار نیست و ترکیبی چهل تکه از بخشهای مختلف نظریات و تجارت دیگران است، این وضع ضرورت تدوین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت را مسجل کرده است.
به گزارش خبرنگار آیین و اندیشه خبرگزاری فارس، صادق واعظزاده رئیس شورای عالی مرکز الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت یادداشتی با عنوان «امکان یا امتناع تبعیت از میراث توسعه» نوشته است که در ادامه میخوانید: پیروان رویکرد دوگانه توجه نکردند که چه هزینه سنگینی بر جامعه غربی و بر کل دنیا تحمیل شد تا فرآیند صنعتی شدن و مدرنیزاسیون به وقوع پیوست و اگر توصیه میشود که بقیه جهان همین مسیر را برود، آیا دنیا باز هم تحمل پرداختن چنین هزینه سنگینی را به کرات خواهد داشت؟ اگر جامعه غربی بر اثر تیزهوشی و سختکوشی و تدبیر خود به پیشرفت دست پیدا کرد و به علت مخاطرهجویی و ریسکپذیری به مراحلی از توسعه رسید و پیشنهاد میشود الگوی توسعه آن از سوی جامعه غیر اروپایی الزاماتی نداشته است که غیر قابل تکرار است؟ مثلاً استعمار یک نقش موثر در این توسعه نداشت؟ میدانیم که جریان نیروی کار و مواد اولیه ارزان که از آمریکای جنوبی، آفریقا و آسیا به کشورهای متروپل سرازیر بود و نیز بازاری که بیرقیب در اختیار محصولات صنعتی کشورهای استعمارگر بود در کنار سختکوشی و شجاعت و تدبیری که اروپاییها داشتند، وضعیت توسعه در غرب را به وجود آورد. حتی کشوری مثل آلمان که مستقیماً استعمارگر نبود اما چون در هژمونی استعمارگران واقع شده بود و همسایگانش استعمارگران قهار دنیا بودند از امکاناتی که این استعمارگری فراهم کرده بود بهرهمند شد آیا پیشنهاد میشود و اصلاً امکانپذیر و متصور است که کشورهای به اصطلاح توسعه نیافته یک دوره تجربه استعمارگری را از سر بگذرانند؟ اگر استعمارگری دیگر امکانپذیر و مطلوب نیست تبعیت کامل از الگوی توسعه اروپایی هم امکانپذیر نیست. همین طور میدانیم توسعه سریع اروپا با تحمیل هزینههای سنگین بر طبیعت به وقوع پیوست. اگر محدودیتهای زیستمحیطی از بدو انقلاب صنعتی اعمال میشد، حتماً توسعه اروپا به شکل دیگری درمیآمد. آیا تبعیت از الگوی توسعه اروپا به معنی همان ولنگاری زیست محیطی هم هست؟ به هر حال اینها نمونههایی از نقدهایی است که به رویکرد تبعیت از نقدهایی است که به رویکرد تبعیت از تجربه توسعه غرب وارد است. * دیدگاهها و تجارب ما ما که امروز میخواهیم یک مواجه متین و دقیق با نظریات و تجارب توسعه داشته باشیم تاکنون چه نوع مواجهای با آنها داشتهایم و چه عملکردی را به ثبت رساندهایم در جامعه ما دیدگاههای متفاوتی در این خصوص وجود دارد، بنده که خدمتگزار متفکران کشور در تدوین الگوی پیشرفت هستم، با این دیدگاههای متفاوت و بلکه متضاد از نزدیک مواجهام. البته بعد از انقلاب تبعیت صد در صد و تابع النعل بالنعل از این نظریهها و تجربیات در ایران طرفداری نداشت اما طرفداری از تبعیت حداکثری از این نظریات و تجارب دیده میشود یک استدلال ساده که برای ضرورت و فایده این تبعیت ذکر میشود درجه موفقیت این نظریات و تجربیات است. در مقابل دیدگاهی وجود دارد که نه تنها این نظریات و تجارب را مطلقاً نفی میکند بلکه بیاعتنایی کامل به آنها را توصیه میکند و صرف وقت جهت واکاوی و بازشناسی و نقد آنها را عبث میداند، با یک استدلال روشن که این نظریات و تجارب با مبانی و اصول و ارزشهای اسلامی و با مقتضیات و نیازهای ایران تباین اساسی دارد که این البته درست است ولی نتیجهای که گرفته میشود درست نیست. در عمل هیچ کدام از این دیدگاهها در کشور محقق نشد، نه تبعیت حداکثری و نه بیاعتنایی مطلق، و این دومی به این علت بود که جایگزینی در دست نبود. آن چیزی که در عمل اتفاق افتاد ترکیب و تلفیقی از پارههایی از نظریات و تجارب توسعه است با برخی از شعارهای انقلاب اسلامی در قالب سیاستهای و برنامههای جمهوری اسلامی ایران و نتیجهاش این است که امروزه مشاهده میکنیم؛ برنامههای توسعه ما از انسجام، ثبات و پایداری برخوردار نیست و ترکیبی چهلتکه از بخشهای مختلف نظریات و تجارب دیگران است. البته برنامه ریزان ما دقت نظر به خرج دادهاند و سعی کردهاند که بخشهای مثبت و خوب و برجسته را انتخاب کنند اما چون تصویرگران توسعه غرب هر کدام از دید خود و در یک زمان مشخص تصویرنگاری کردهاند و برنامهریزان ما از روی این تصاویر متفاوت تصویری کشیدند که نامش برنامهها و سیاستهای توسعه ما است و بعد بر اساس این تصویر خواستند که فرآیند توسعه را شکل دهند با دشواریهای فراوانی روبه رو شدند. حتی میدانیم در انتخاب بخشهای زیبای تصاویری که نظریهپردازان غربی ترسیم کرده بودند مبنای واحد و معیارها و شاخصهای متقن وجود نداشته است در نتیجه با این وضعی که امروز بروز یافته مواجهایم. این وضع ضرورت تدوین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت را مسجل کرده است. انتهای پیام/ک
93/10/21 - 11:51
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 24]