واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
در جستجوی فرمانروای نامدار ایرانی کورش پادشاه هخامنشی را میتوان در زمره یکی از بزرگترین فرمانروایان تاریخ جهان به شمار آورد که بسیاری معتقدند پیدایش کشور و هویت ایرانی مدیون اوست.
بی تردید اگر نوع تدبیر و شخصیت و منش خاص او به عنوان پدیدآورنده قلمرو بزرگ امپراتوری هخامنشی نبود؛ شاید سرزمینی که امروزه به عنوان ایران می شناسیم، هرگز با توجه به ماهیت متنوع زیست محیطی اش و فرهنگ های گوناگون بومی آن شکل نمی گرفت. درواقع این کورش هخامنشی بود که سرزمین های پراکنده و محدوده بزرگی از جنوب غرب آسیا را تحت لوای کشوری واحد درآورده و با تثبیت آن، هویت سرزمینی ایران را شکل داده است؛ چنان که این هویت فرهنگی ـ سرزمینی باوجود هجوم چند باره اقوام بیگانه در طول تاریخ، باز هم هسته اصلی خود را که همان ایران کنونی می شود باقی نگه داشته است. در تاریخ ایران، غالب نظرات درخصوص هویت کورش این بوده که اصالت پارسی داشته و از اقوام هندواروپایی (آریایی) بوده است که اجدادش از آسیای مرکزی به داخل فلات ایران مهاجرت کرده اند. باتوجه به منابع مکتوب بین النهرینی (سالنامه های شلمانصر سوم در سال 844 ق.م) که به پارسوا اشاره می کنند، پارسیان در مغرب و جنوب غرب دریاچه ارومیه سکونت داشتند. سپس آنها با مهاجرت به سمت مرکز و جنوب ایران در شهر انشان (همان تل ملیان کنونی در دشت مرودشت) مستقر می شوند. با این حال این کورش بود که پاسارگاد (منطقه ای خوش آب و هوا در شرق فارس) را به عنوان پایتخت انتخاب کرد و کاخ های عظیمی را در آنجا برپا داشت. درواقع کورش و اجدادش همیشه بر هویت اَنشانی نیاکان شان تاکید داشتند. برخلاف این نظر، در سال های اخیر پژوهشگران دیگری نیز در باب ماهیت و پیشینه کورش ابراز عقیده نموده و معتقدند اجداد کورش عیلامی بوده اند. این نظر مبتنی بر دیدگاه پروفسور دنیل پاتس، ایران شناس و استاد باستان شناسی دانشگاه نیویورک است. پاتس معتقد است سرزمین انشان مورد اشاره در متن استوانه کورش که در آن اذعان دارد نیاکانش فرمانروای آن بوده اند، انشانی است که به لحاظ فرهنگی عیلامی بوده، نه پارسی و درواقع آنچه امروزه امپراتوری ایران می نامیم، اساسا یک امپراتوری اَنشانی بوده است و کورش شاه انشان، آن را بنا نهاد. بنابراین انشان، همان شهری بوده که با ظهور اقوام پارسی زبان شکل نگرفته، بلکه مرکزی عیلامی از قرن ها پیش بوده که نه پیدایش جدیدی از آغاز، بلکه همچون تجدید حیاتی عظیم در اقبال سیاسی ایران باید نگریسته شود. کورش سال 598 ق.م به دنیا آمد. مادرش ماندانه، دختر آستیاگ پادشاه ماد و پدرش کمبوجیه بود. سال 550 ق.م پادشاه ماد آستیاگ از کورش شکست خورد و اسیر شد و در نتیجه پایتخت حکومت ماد به تصرف درآمد. کورش سال 549 ق.م لقب شاه انشان را بر خود نهاد. از سوی دیگر، سال 546 ق.م لقب شاه پارس مطرح شد. او هیرکانیا (گرگان) و پارت را سال 549 ق.م و سارد پایتخت دولت لیدی را سال 546 ق.م تصرف نمود و کرزوس پادشاه لیدی را اسیر کرد. از سفرهای جنگی کورش در شرق پس از فتح لیدی اندک اطلاعاتی وجود دارد و از سال های 546 تا 539 ق.م با مردمی که میان دریای خزر و هند سکونت داشتند در جنگ بود. او در سال 539 ق.م، بابل را نیز تسخیر کرد و نبونید، پادشاه بابل را زندانی کرد و در آنجا به تهیه استوانه ای گلی به عنوان منشور تفکرات و عقاید صلح طلبانه خود اقدام کرد. سرانجام کورش در نبردی بر ضد ماساگتها سال 530 ق.م کشته شد. پسرش کمبوجیه دوم دستور داد پیکرش را به پارس ببرند و در پاسارگاد به خاک بسپارند. چنان که مقبره او اکنون با گذشت قرن ها، یکی از ماندگارترین بناهای تدفینی فرمانروایان تاریخ جهان محسوب می شود. از خصوصیات قابل ذکر کورش هخامنشی تساهل دینی اش نسبت به اقوام دیگر بود؛ چنان که یاری او به یهودیان بابل و اجازه بازگشت به کشور خود و تجدید بنای معبد اورشلیم و بازسازی معابد بابل زبانزد مورخان باستان و مردم یهودی بوده است. از جنبه های اخلاقی برجسته دیگر او که بسیاری از مورخان آن را تائید می کنند، بخشش و مدارای کم نظیرش نسبت به پادشاهان اسیر شده توسط او بوده است. نوشته های یونانی اذعان دارند که کورش برای اداره سرزمین های فتح شده، از پادشاهان مغلوب برای مشورت کمک می گرفته است. کورش را می توان نمادی از مدارا، صلح طلبی و دینمداری ایرانیان در طول تاریخ دانست. این که هویت اصلی کورش را برخی به خاندان پارسی و عده ای به عیلامی منسوب می کنند، به پژوهش های دقیق آینده در کاوش های باستان شناسی، مطالعات تاریخی و منابع زبان شناسی اشاره دارد، اما باید در نظر داشت کورش سازنده هویت ابتدایی ایرانی بوده و متاسفانه این روزها گاهی در فضای مجازی و گروه های اجتماعی شاهد هستیم که مردم چقدر راحت هر گفته و حرف ناپخته و خامی را ابتدایش یک «چه زیبا کورش گفت...» می افزایند و ساده لوحانه دست به دست منتشر می کنند. سمیرا عطارپور / کارشناس باستان شناسی
سه شنبه 06 آبان 1393 2:15 بازدید:0
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 92]