محبوبترینها
با چاپ روی وسایل یک کسب و کار پرسود بسازید
قیمت دیگ بخار و تولیدکننده اصلی دیگ بخار
معروف‌ترین هدیه و سوغاتی یزد مشخص شد!
آشنایی با انواع دوربین مداربسته ضد آب
پرداخت اینترنتی قبوض ساختمان (پرداخت قبض گاز، برق و آب)
بهترین دوره آموزش سئو محتوا در سال 1403 با نام طوفان ۱۴۰۳ در فروردین ماه شروع می شود
یک صرافی ارز دیجیتال چه امکاناتی باید داشته باشد؟
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
جراحی و درمان ریشه دندان عفونی با خانم دکتر صفوراامامی
چه مواردی بر قیمت کابین دوش حمام تاثیر دارند؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1798750448
حجت‌الاسلام خسروپناه: محتوای الگوی پیشرفت اسلامی، عقلانیت اسلامی است/معیشت مدرن و تفاوت با هستی‌شناسی اسلامی
واضح آرشیو وب فارسی:فارس: حجت‌الاسلام خسروپناه:
محتوای الگوی پیشرفت اسلامی، عقلانیت اسلامی است/معیشت مدرن و تفاوت با هستی‌شناسی اسلامی
رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران گفت: تئوری ما در تحول علوم انسانی، علوم انسانی ـ اسلامی است، این تئوری باید در پیشرفت اسلامی مدنظر قرار بگیرد و در این راستا باید از روش حکمی ـ اجتهادی بهره‌مند شویم.
به گزارش خبرگزاری فارس، حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران و دبیر هیأت حمایت از کرسی‌های نظریه پردازی، نقد و مناظره با اشاره به برداشت‌هایی که از پیشرفت می‌شود معتقد است، پیشرفت حاصل کار و عمل که لازمه آن بیداری است و برای آن باید با حرکت تدریجی مبتنی بر آموزه‌های دینی به پیش رفت. وی تفاوت پیشرفت غربی با پیشرفت اسلامی را تکیه پیشرفت اسلامی بر آموزه‌های وحیانی و قرآنی می‌داند و معتقد است پیشرفت‌های غربی به دلیل تکیه بر عقل ناقص بشری ناقص بوده و غایت مشخصی ندارد، در ادامه گفت‌وگوی حجت‌الاسلام خسروپناه با شماره اخیر نشریه علوم انسانی اسلامی ـ تابستان 93 می‌خوانیم: پیشرفت اسلامی مقدم بر تمدن اسلامی است *استاد اگر موافق باشید از تعریف پیشرفت به معنای عام و پیشرفت اسلامی شروع کنیم. - به عنوان مقدمه عرض می‌کنم که پیشرفت یک حقیقتی است که میتواند یک معنای مصدری داشته باشد یا یک معنای اسم مصدری پیدا کند. اگر معنای مصدری به پیشرفت بدهیم ذو مراتب است. اولین گامی که برای رشد یک کشور برداشته می‌شود، می‌توان پیشرفت را به آن کشور نسبت داد. اگر آن را اسم مصدر یا حاصل مصدر بگیریم، یعنی نتیجه حاصل رشد را پیشرفت بدانیم آن وقت پیشرفت یک حقیقتی است که با پیمودن گام‌ها و مراحلی به دست می‌آید که اولین گام آن شاید بیداری باشد. یک جامعه برای پیشرفت باید بیداری فکری و رفتاری پیدا کند و در گام دوم به یک مدلی از عقلانیت برسد و در گام سوم مدل عقلانیت به یک جریان تبدیل و سپس حکومت تشکیل شود و پس از اینکه حکومت تشکیل شد آن موقع می‌شود از پیشرفت صحبت کرد و به آن رسید. سپس وارد مرحله تمدن می‌شویم، پیشرفت یک گام مقدم بر تمدن است، ولی چون در اینجا طبیعتاً صحبت از پیشرفت اسلامی است، طبعاً پیشرفت اسلامی مقدم بر تمدن اسلامی است، بعد از بیداری، عقلانیت اسلامی، تحقق عقلانیت اسلامی و تبدیل شدنش به یک جریان، یعنی به یک جمعیت مدیریت شده تأثیرگذار بر یک جامعه و بعد به یک حکومت اسلامی پیش می‌آید، وقتی یک حکومت اسلامی شکل گرفت جامعه اسلامی به معنای دقیق کلمه شکل پیدا میکند و در نهایت پیشرفت اسلامی و تمدن اسلامی پدیدار می‌شوند. بنابراین با یک نگاه، هر فعالیتی که جامعه را به سوی رشد و تعالی سوق دهد، فعالیتی در راستای پیشرفت است. اما اگر به معنای اسم مصدری در نظر بگیریم و پیشرفت را نتیجه بدانیم و بگوییم این جامعه، جامعه پیشرفت‌های است زمانی است که این مراحلی که عرض کردم طی بشود. آبشخور پیشرفت، فلسفی است از نظر من پیشرفت نوعی تغییر تدریجی تکاملی است که در راستای هدف معین و تفکر و مبانی فلسفی خاصی باشد، این پیشرفت به معنای عام است. در هر جامعه‌ای، اگر تغییر تدریجی در راستای هدف و تفکر تعیین شده صورت بگیرد پیشرفت اتفاق می‌افتد. ممکن است این هدف در نظام سوسیالیستی، عدالت و در نظام‌های لیبرالیستی، رشد سرمایه باشد و اینها مبتنی بر مبانی فلسفی خاصی است، چرا که پیشرفت حتماً از آبشخور فلسفی بهره می‌برد. ممکن است این فلسفه مثلاً پوزیتیویستی و یا فلسفه اگزیستانسیالیستی باشد یا اگر مقداری عام‌تر بگیریم فلسفه ماتریالیستی، سکولار یا اومانیستی باشد، پس در هر پیشرفتی، تغییری تدریجی نهفته است و در آن تغییر تدریجی، باید تکاملی باشد و این تکامل ناظر بر هدف و برگرفته از یک مبنای فلسفی است. تعریف پیشرفت اسلامی اگر با استفاده از تفکر فلسفی، پیشرفت به معنای اسلامی را تعریف کنیم. پیشرفت اسلامی عبارت است از تغییر تدریجی تکاملی کوثری جامع‌نگر مبتنی برحکمت اسلامی. تغییر در مقابل ثبات هست و ثبات با پیشرفت جور در نمی‌آید. تغییر تدریجی در مقابل تغییر دفعی است. پیشرفت دفعتاً حاصل نمی‌شود بلکه به صورت تدریجی است. تغییر تکاملی در مقابل تغییر انحطاطی و عقب‌گردی است. یعنی اگر تغییری در جامعه صورت پذیرد اما نگذارد استعدادهای نهفته جامعه به فعلیت تبدیل بشوند این انحطاط است. اگر استعدادهای بیشتری از جامعه به فعلیت برسند پیشرفت تکاملی است. مقصود از تغییر کوثری، تغییری است که در راستای به فعلیت رسیدن من فردی یا اجتماعی انسان است. به عبارت دیگر، اگر تکامل ملکی در راستای تکامل ملکوتی باشد تغییر کوثری شکل میگیرد. ولی اگرنه، فقط تکاثر و جمعآوری مسائل دنیوی و ملکی باشد و اصلاً نظری به ملکوت و معنویات نداشته باشد این تغییر کوثری نخواهد بود. مقصود از تغییر جامع‌نگر، این است تکامل همه جانبه باشد که هم مادی- معنوی و هم فردی- جمعی باشد. پس پیشرفت اسلامی عبارت است از تغییر تدریجی تکاملی کوثری جامع‌نگر و مبتنی برحکمت‌اسلامی. یعنی هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی، انسان‌شناسی، ارزش‌شناسی و دین‌شناسی اسلامی است که عقب هست‌ها، نیست‌ها، بایدها و نبایدهای این تغییر را تأمین میکند. مؤلفه‌های پیشرفت اسلامی *استاد در همین جا به بحث مؤلفه‌ها و ابعاد مهم توسعه کوثری و تفاوتش با توسعه مرسوم و تک بعدی غربی بپردازیم. -مؤلفه‌ها یکی هستند. یعنی فرض کنید که ما اگر عقلانیت، دانش، صنعت، سلامت، امنیت، معنویت، معیشت، هنر، سیاست و... را به عنوان مؤلفه‌های پیشرفت و تمدن بدانیم همه اینها در هر پیشرفت و تمدنی وجود دارد. یعنی هیچ جامعه‌ای نمی‌تواند با هر مبنایی دم از پیشرفت بزند ولی تحولی در عقلانیت، دانش، معیشت، امنیت و مؤلفه‌های دیگر او نیافتد، چون اینها مؤلفه‌های پیشرفت است. اما تفاوت در مبانی، روش، رویکرد و اهداف است و الاّ در مؤلفه‌ها بایکدیگر تفاوتی ندارند. ممکن است یک مدل از پیشرفت به پیشرفت امنیتی توجه داشته باشد و بخش دیگری را لحاظ نکند. اینکه گفتم پیشرفت اسلامی باید جامع‌نگر و همه‌جانبه باشد یعنی باید به عقلانیت، دانش، امنیت، سلامت، معیشت و همه عرصه‌ها توجه کند. ممکن است یک تئوری پیشرفت باشد که یک بخش را بگیرد و به بخش دیگری توجه نکند که در این صورت ناقص است. مثلاً همه تئوری‌های پیشرفت در تفکر مدرن چون مبتنی بر عقلانیت مادی(سابجکتیو) است، اصلاً توجهی به منبع معرفتی وحیانی ندارد و از آن هیچ استفاده‌ای نمی‌کند ولی حتماً یک مدل عقلانیتی دارد. اما در الگوی پیشرفت اسلامی عقلانیت اسلامی است که هم عقل نظری و عملی را قبول دارد و هم به منبع وحیانی الهی توجه دارد و از آن بهره می‌برد. یا مثلاً ممکن است بعضی از تئوری‌های توسعه در دوره مدرن به معنویت توجه نکنند و بعضی هم ممکن است توجه داشته باشند که البته بیشتر مادی است. ولی ما بیشتر معتقد به معنویت اسلامی هستیم. معنای معنویت *منظور شما از معنویت چیست؟ تفاوت معنویت اسلامی با معنویت سابجکتیو در چیست؟ -معنویت دو معنا دارد: یکی معنای هستی‌شناسانه و پذیرش عالم ملکوت، معنا و پیوند عالم ملک با ملکوت و دیگری معنای روانشناسانه است، یعنی احساس آرامش و احساس به معناداری زندگی. در واقع تئوری‌های توسعه مدرن میتواند به معنویت روانشناختی توجه کنند اما یا اصلاً نمی‌تواند از معرفت هستی‌شناسانه سخن بگوید یا تا آنجایی که عقلش رسیده ناقص میتواند از آن دم بزند. چرا که با توجه به عقلانیت ریاضی سابجکتیوی که مجزای از وحی و عالم ملکوتی خدایی و ماورایی و متکی بر عقل بشری است لذا معنویت ملکوت و هستی‌شناسانه‌اش ناقص خواهد بود چرا که عقل بشری ناقص است. اما اگر شما معنویت را اسلامی «الدنیا مزرعة الاخره» و عالم ملک تابع عالم ملکوت گرفتید، عالم ملکوت معنا پیدا میکند نه به این معنا که به دنیا و ملک توجهی نشود. بلکه به مؤلفه عقلانیت، دانش، معیشت، سلامت، امنیت و همه اینها نیز می‌پردازد اما معیشت، امنیت و سلامت غایت خاصی پیدا میکند. بنده به تفصیل به این مؤلفه‌ها با نگاه تمدنی در جلد سوم کتاب کلام نوین اسلامی پرداختم و نشان دادم که چه تفاوتی بین اینها در مؤلفه‌های اسلامی با این مؤلفه‌ها در جامعه مدرن وجود دارد. مدل معیشت مدرن و تفاوت با هستی‌شناسی اسلامی *اگر بخواهید همان مواردی که در کتاب فرمودید را به شکل مجمل برای افرادی که می‌خواهند این موضوعات را دنبال کنند و از آن خط بگیرند و متوجه بشوند که موضوع دقیقاً و عیناً چیست بیان کنید، چه مباحث عمده‌ای را می‌توان طرح کرد؟ به عنوان نمونه از نظر شما معیشت کوثری با معیشت تکاثری چه تفاوتی دارد.؟ -یک تفاوت در مبنا است. وقتی هستی‌شناسی اسلامی و الهی را پذیرفتیم دیگر هستی برابر با ماده و منحصر به عالم ملک نیست عالم ملکوت هم ساحتی از هستی است و بعد ما هر گونه فعالیت معیشتی در این عالم انجام می‌دهیم یک ظاهر و باطنی دارد. مثلاً انسان می‌خواهد مال مردمی را بخورد و دزدی کند این ظاهرش است که مال مردم را خورده اما باطنش آن است که آتش می‌خورد. این که خدای متعال می‌فرماید: «إِنَّ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوَالَ الْیَتَامَى ظُلْمًا إِنَّمَا یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ نَارًا» این دارد معیشت کوثری و مبتنی بر پیوند بین ملک و ملکوت را بیان میکند. یا وقتی درباره ربا صحبت میکند و رباخواری را محاربه با خدا معرفی میکند. در مدل معیشت مدرن این جمله برای او اصلاً معنادار نیست که ربا خواری محاربه با خدا است چون آن عقلانیت سابجکتیویته به او، این معرفت را نمی‌دهد. این عقلانیت یک زاویه دید خاصی به او داده و بسیاری از روزنه‌های معرفت و معیشت را برای او باز نکرده است. بنابراین این مبنا یک تفاوت معنائی حتی در معیشت درست میکند و طبیعتاً غایت معیشت را هم برایش عوض میکند. ممکن است غایت معیشت در یک تفکر مدرن این باشد که فقط ثروت یا قدرت افزایش پیدا کند. در واقع «الهکم التکاثر» در سیاست، قدرت و ثروت و اینها ظهور پیدا میکند، اما اگر تئوری معیشت مبتنی بر یک غایت الهی باشد انفاق، صدقه و وقف معنا پیدا میکند. *از نظر جنابعالی رابطه مقوله پیشرفت با علوم انسانی چیست؟ به تعبیر روشن‌تر به نظر شما جایگاه علوم انسانی در تحقق مقوله پیشرفت چه خواهد بود؟ - اولاً خود پیشرفت یکی از مسائل علوم انسانی است و ما هر تئوری در تحول علوم انسانی داشته باشیم، همان تئوری در پیشرفت معنا پیدا میکند. تئوری ما در این زمینه، علوم انسانی-اسلامی است، لذا باید تئوری ما در پیشرفت، پیشرفت اسلامی باشد. علوم انسانی به خصوص در حوزه علوم رفتاری-اجتماعی - که بیشتر بحث پیشرفت در همین حوزه قرار دارد- سه تا فعالیت انجام می‌دهد: توصیف انسان مطلوب، توصیف انسان تحقق یافته و نهایتاً نقد و تغییر انسان تحقق یافته به انسان مطلوب. پیشرفت را هم باید با همین الگو دنبال کنیم. بر اساس الگوئی که در علوم رفتاری-اجتماعی داریم باید همین الگو را در پیشرفت به کار ببریم. ما یک پیشرفت مطلوب داریم که باید شناسائی بشود و یک پیشرفت تحقق یافته داریم. پیشرفت مطلوب، پیشرفتی اسلامی مبتنی بر حکمت اسلامی و به دنبال مقاصد اسلامی است. پیشرفت تحقق یافته، پیشرفت ایرانی مدرن است اما ناقص، چون که مدرن را کامل نفهمیده است. این پیشرفت جوابگوی نیازهای جامعه ما نیست و باید نقد و تغییرش بدهیم تا به پیشرفت مطلوب برسیم. باید ببینیم در علوم رفتاری-اجتماعی از چه روش شناسی استفاده کنیم، همان روش شناسی در تئوری پیشرفت هم اثر می گذارد. بنده چون در بحث تحول علوم انسانی-اسلامی و اسلامی سازی علوم انسانی معتقد به روش حکمی-اجتهادی هستم همان روش حکمی-اجتهادی در شناخت پیشرفت محقق و مطلوب و تغییر پیشرفت محقق به شرایط مطلوب را پیشنهاد می‌کنم. انتهای پیام/
93/06/26 - 11:03
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 35]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها