واضح آرشیو وب فارسی:نامه نیوز:
لزوم آموزش میراث فرهنگی به کودکان
آنا رفیعی: خبرهای تخریب و یا تهدید میراث فرهنگی و طبیعی از جای جای ایران کم به گوش نمی رسند. تخریب ها و تهدیداتی که تنها متوجه سازمان میراث فرهنگی به عنوان متولی حفاظت از این آثار نیست بلکه بخش مهمی از آن مربوط به اقدامات شهروندان عادی به عنوان میراث داران این آثار ارزشمند است. بارها برای همه ما پیش آمده که در هنگام بازدید از ابنیه و سایتهای تاریخی شاهد بوده ایم که چطور کودکان بر روی آثار تاریخی چون سر ستون ها و مجسمه ها گذاشته می شوند تا از آنها عکس گرفته شود . بزرگسالان بر روی در و دیوار نامشان را حک می کنند و به قول خودشان یادگاری می نویسند. در موزه ها به تابلو های دست زدن و عکاسی ممنوع توجهی نمی شود. حفاریهای غیر مجاز و مخفیانه در سایتهای باستانی امری طبیعی شده است. وضعیت میراث طبیعی حتی بدتر است. خشک شدن دریاچه ها، تالاب ها و رودخانه ها، زباله های کنار دریا و کوه ها˛ نابودی جنگل ها برای ویلاسازی و جاده سازی و مثال های بسیار دیگری که همگی مبین بی توجهی شهروندان نسبت به حفاظت این میراث است.
درست است که سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مسئولیت حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی را بر عهده دارد؛ اما در کشوری تاریخی مانند ایران که کمتر نقطه ای از آن فاقد چنین میراثی است، گماردن مامور بر سر هر کوی و برزنی برای حفاظت نه اقتصادی است و نه فرهنگی. سپردن حفاظت به یک سازمان و شانه خالی کردن سایر شهروندان امری نادرست است و نتیجه اش همان است که امروز با آن روبرو هستیم. این شهروندان یک جامعه هستند که میراث داران واقعی این آثار به شمار می روند و زمانی که نسبت به اهمیت حفظ و نگهداری آنها آگاه شوند خود حافظ میراث فرهنگی و طبیعی محله، روستا و شهر خودشان می شوند. نهادینه شدن فرهنگ حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی از نیازهای پایه ای و ضروری در ایران به شمار می رود. فرهنگی که باید از کودکی آموزش داده شود تا در ذهن و باور شهروندان نقش ببندد و از نسلی به نسل دیگر منتقل شود.
در تمامی کشورها مقطع ابتدایی مهمترین مقطع تحصیلی به شمار می رود. دوره ای که پایه های شخصیت انسان در آن شکل می گیرد و در نتیجه تدوین درسی در زمینه میراث فرهنگی می تواند نقش به سزایی در ایجاد و توسعه فرهنگ حفاظت داشته باشد. تجربه اقدامات مشابه در زمینه های دیگر نشان داده است که نه تنها اثرات مثبت این آموزش ها در ذهن کودک نقش می بندد بلکه به واسطه آنها والدین و سایر اعضای خانواده نیز آگاه شده و ملزم به رعایت می شوند. به طور مثال در سال های گذشته طرحی با عنوان " همیار پلیس" در مدارس اجرا شد . هر کس که با کودکی سر و کار دارد اثرات آن طرح را مثلا در یادآوری کودکان به بستن کمربند هنگام سوار شدن ماشین، رد نشدن از خط عابر هنگام قرمز بودن چراغ و موارد بسیار دیگری می تواند ببیند.
آموزش و پرورش با تدوین دروسی در کتاب های فارسی مقطع ابتدایی سعی کرده است که کودکان را با مفهوم میراث فرهنگی و طبیعی آشنا کند اما تاثیری مانند "همیار پلیس" از این درس ها شاهد نیستیم. مهمترین دلیل در ناکارآمدی این دروس را می توان ارائه آنها در قالب کتاب فارسی که هدف دیگری را دنبال میکند، دانست. هدف اولیه˛ آموزش مطلبی در رابطه با خواندن و نوشتن است لذا تاکید و تمرکز آموزگار و دانش آموز به آن مطلب است. در نتیجه میراث فرهنگی در اهداف ثانویه قرار می گیرد و تاثیرگذاری آن حتی در مواردی که آموزگار نسبت به موضوع آگاهی و توجه کافی ندارد کمتر می شود. از طرف دیگرعلاوه بر سهم کم این مطالب در کتاب درسی˛ تاکید آنها بیشتر بر معرفی است تا اهمیت حفاظت آنها . به عبارت دیگر اگر آموزشی هم بر پایه این درسها صورت بگیرد آموزشی تئوری است تا آموزشی موثر و عملی. مثلا در درس "ایران زیبا" پایه دوم مثال هایی از آثار تاریخی و طبیعی از نقاط مختلف ایران آورده شده که تنها منتهی به حفظ کردن نام این آثار و مکان آنها توسط دانش آموز می شود. در حالیکه می توان آموزش هایی با زبان کودکانه در مورد آشغال نریختن˛ دست نزدن به آثار تاریخی و یادگاری ننوشتن در همین درس ارائه کرد.
برای نهادینه شدن فرهنگ حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی نیاز به تدوین کتاب آموزشی مخصوص با همکاری سازمان هایی چون آموزش و پرورش˛ محیط زیست و میراث فرهنگی است. هدف ارائه این دروس در دوره ابتدایی باید معرفی میراث فرهنگی ˛ بیان ارزش و اهمیت آنها و نحوه حفاظت و نگهداری آنها باشد. از این طریق می توان با هزینه ای کم نتیجه ای بسیار مطلوب را در آینده درو کرد. حتی از آنجایی که ویژگی های طبیعی و تاریخی هر منطقه از ایران متفاوت با دیگر مناطق است و هر قوم فرهنگ متفاوت با دیگر اقوام دارد˛ هر منطقه با توجه به شرایط طبیعی، فرهنگی، جغرافیایی، آموزشی و اجتماعی باید محتوای لازم برای آموزش آن را برای دانش آموزان فراهم کند. کودک زمانی که با فرهنگ و تاریخ منطقه خود آشنا شود و لزوم حفاظت از آن را بیاموزد به طور یقین در بزرگسالی به فرهنگ و تاریخ دیگر مناطق نیز احترام خواهد گذاشت.
1393/2/27
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: نامه نیوز]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 50]