واضح آرشیو وب فارسی:نیک صالحی: احمدرضا درویش با ساخت فیلم "دوئل" قصد داشت فیلمی فراتر از حد و اندازههای سینمای دفاع مقدس در کارنامه خود ثبت کند، اما فیلم نتوانست این گستره را به خود اختصاص دهد. به گزارش خبرنگار مهر، درویش با ساخت پروژه عظیم "دوئل" که از مرحله پیش تولید تا ساخت و اکران این وجه آن به گونه ای شدت گرفت، قصد داشت فیلمی ماندگار در سینمای مقدس بسازد. فیلمی برای همه دوران ها و به گفته دیگر اثری ماندگار در این حیطه. اما هر چقدر پروژه "دوئل" پردامنه و طولانی و در مرکز توجه قرار گرفت، خود فیلم نتوانست فراتر از زمان خود حرکت کند و بدل به فیلمی ماندگار و نماینده تمام و کمال سینمای دفاع مقدس شود. شاید این وجه بیش از هر چیز بازگردد به رویکرد درویش به سینمای جنگ و زاویه دیدی که برای روایت خود برگزیده است. "دوئل" داستان مردی جنوبی به نام زینال است که پس از آزادی از اسارت و بازگشت میان قبیله خود، مورد سوء ظن خیانت و جاسوسی قرار می گیرد و تقابل او با آدم های زمان حال محملی می شود به مرور گذشته و مقطع حساسی از جنگ که به اسارت او انجامیده است. هر چند بخش مرور گذشته به صورت خطی پی گرفته می شود و وجه نمایشی و از پیش تعیین شده کار را افزایش می دهد، اما جذابیت بازسازی گذشته با روایت خاص درویش که خطی تخیلی را مکمل خط قصه جنگ می کند، جذابیت روایت زمان گذشته را دوچندان می کند. درویش تلاش کرده با محدود کردن زاویه نگاه خود به مسائل درون قبیله ای، چند رابطه عاطفی محدود و همچنین وارد کردن فیلم به فازی جدید با ورود ماجرای گاوصندوق، به نوعی سینمای جنگ را احیاء و حال و هوای تازه ای به آن بدمد تا از این حیث بتواند به هدف اولیه نو بودن و ماندگاری فیلم در سینمای دفاع مقدس دست پیدا کند. اما مسئله این است که همین زاویه دید جدید به قدری در مسائل درون گروهی غرق می شود که به جای برجسته کردن نوع نگاه به جنگ، همان حاشیه و فرع ماجرا را پررنگ می کند. مطمئناً آنچه از فیلم "دوئل" در ذهن مخاطب باقی می ماند بیش از آنکه بازسازی ماهرانه مقطع حساس و درگیری ها در میدان جنگ، انفجار قطار و ... باشد، ماجرای آن گاوصندوقی است که عده ای را دنبال خود می کشاند. هر چند قرار است گاوصندوق بدل به بهانه و مستمسکی برای تقابل خصوصیات انسانی در عرصه جنگ شود و به نوعی قرینه پردازی بین تلاش برای حفظ خاک و طمعکاری در بحران بینجامد، ولی این نماد ابعاد گسترده تری پیدا و حتی روایت زمان گذشته و حال را واحد یک نخ تسبیح می کند. این نخ تسبیح دو مقطع زمانی را به هم پیوسته کرده و در واقع توجه مخاطب را به دریافت سرنوشت گاو صندوق جلب می کند نه حتی آدم ها. وقتی مسئله فیلم با عبور از گذشته و جنگ در زمان حال به بیرون آمدن گاو صندوق از زیر آب و کشف محتویات آن منجر می شود، نمی توان این نکته را نادیده گرفت که گاوصندوق از حد نماد و سمبل پا را فراتر گذاشته و با ارائه تصویری محض از هر آنچه می تواند نمادش باشد، به نوعی مسئله فیلم را کوچک و محدود جلوه می دهد. از همین رو آنچه از "دوئل" در ذهن می ماند همان گاوصندوق است و تلاش برای یافتن آن نه صحنه های جنگی بازسازی شده و نه حتی نام بردن از عملیاتی واقعی یا افرادی چون جهان آرا و ... "دوئل" از نگاهی دیگر می تواند یک فیلم وسترن تلقی شود چون به نوعی مولفه های آشنای این سینما را به همراه دارد. کویر و صحرا، آدم تنها، تقابل فرد با محیط اطراف، اسب، گاری و اقلیتی که به واسطه پذیرفته نشدن در مکان جدید توسط اکثریت به کنش و واکنش وادار می شود و حتی نام فیلم. در واقع "دوئل" فیلمی است طراحی شده بر اساس تقابل (دوئل)های دونفره که در همه سکانس ها از این ایده تبعیت می کند و در انتها وقتی به دوئل پایانی زینال و اسکندر و نهایتاً دوئل اسکندر با میدان مین می انجامد این وجه تکمیل می شود. شکل گیری دوئل زینال و اسکندر در میدان مین و وانهادن سرانجام این کاراکترها به معرکه میدان مین بیش از هر چیز از همین وجه تلفیقی بهره می برد."دوئل" فیلمی است که با آشنایی و مهارت بر این مولفه ها در عین حال خوانشی جدید از جنگ و دفاع مقدس ارائه داده و سعی می کند با تلفیق این گونه های سینمایی همان وجه احیاء سینمای جنگ را به زعم خود عملی کند. رابطه ارباب رعیتی، عشق های یکطرفه و توطئه بدنامی از مفاهیم آشنایی هستند که در "دوئل" کنار هم قرار گرفته اند تا قصه را خاص و واجد امتیاز پرداختن به جنگ در سال 82 کنند. اما هر چند به ظاهر همه چیز برای برجسته شدن فیلم فراهم شده ولی بازتاب فیلم این گستره تأثیرگذاری را نداشته است. به خصوص امسال که با گذشت چهار سال از زمان ساخت فیلم و 19 سال از پایان جنگ ایران و عراق اگر بخواهیم پنج فیلم ماندگار از سینمای دفاع مقدس را انتخاب کنیم، "دوئل" با اغماض در این فهرست جای می گیرد.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: نیک صالحی]
[مشاهده در: www.niksalehi.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 153]