تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
ساقدوش کیست ؟ | وظیفه ساقدوش در مراسم عقد و عروسی چیست ؟
قایق‌سواری تالاب انزلی؛ تجربه‌ای متفاوت با چاشنی تخفیف
چگونه ویزای توریستی فرانسه را بگیریم؟
معرفی و فروش بوته گرافیتی ریخته گری
بهترین بروکر برای معاملات فارکس در سال 2024
تجربه رانندگی با لندکروز در جزیره قشم؛ لوکس‌ترین انتخاب
اکسپرتاپ: 10 شغل پردرآمد برای مهاجران کاری در کانادا
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1816404216
طبقه ی متوسط، موتور محرک تحول خواهی در ایران معاصر
واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا:
در نشست «وضعیت طبقه ی متوسط در ایران» مطرح شد طبقه ی متوسط، موتور محرک تحول خواهی در ایران معاصر تهران-ایرنا-در نگاه بسیاری از جامعه شناسان و صاحبنظران مسایل اجتماعی، طبقه ی متوسط در ایران موتور محرک بسیاری از روندهای تحول خواهانه در دهه های گذشته بوده است.
نشست «وضعیت طبقه ی متوسط در ایران» روز دوشنبه پنجم اسفندماه به همت انجمن جامعه شناسی ایران در دانشکده ی علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد. در این نشست که با حضور «حمیدرضا جلایی پور» استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران و «محمد حسین بحرانی» مدرس جامعه شناسی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز و شرکت تعدادی از دانشجویان و پژوهشگران علوم اجتماعی، برگزار شد مباحث مختلفی مانند تعریف قشر و طبقه ی اجتماعی، شکل گیری و ظهور طبقه ی متوسط در ایران و نقش طبقه متوسط در تحولات سیاسی و اجتماعی کشور در یک دهه ی گذشته، مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت.
***جلایی پور: طبقه ی متوسط در ایران از راه انتخابات خواسته های خود را مطرح می کند
جلایی پور نخستین سخنران این نشست علمی و تخصصی بود که در ابتدی سخنان خود گفت: قشر بندی یکی از موارد مهم و تاثیر گذار در تمامی جوامع است که امروزه نمی توان آن را با نگاه کمی و تک عاملی تعریف کرد، بلکه باید آن را با یک دید تحلیلی و به اصطلاح جامعه شناسان «تحلیل وبری» مورد بررسی قرار داد.
«ماکس وبر» جامعه شناس و متفکر آلمانی، پدیده های اجتماعی را زاییده ی یک علت نمی دانست بلکه سعی داشت آنها را چند علتی و با تحلیل کیفی بیان کند نه کمی.
تعریف قشر بندی در ایران یکی دیگر از مباحث مورد اشاره ی استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران بود؛ وی با بیان اینکه یکی از ویژگی های نظام قشربندی در جوامع، استفاده نکردن گروه ها از کالای مشابه است، اظهار داشت: قشر مجموعه یی از افرادی است که به صورت متفاوت از کالاهای مشابه استفاده می کنند و این موضوع در تمامی دنیا ثابت است؛ زیرا در تمامی جوامع، بخصوص ایران امکانات و فرصت ها در زمینه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی به صورت نابرابر بین افراد جامعه توزیع شده است.
جلایی پور ضمن تشریح سه نوع نظام قشربندی موجود در دنیا با عنوان های «نظام کاستی» در هند، «روش فئودالی» در اروپا و «نظام اقتصادی و طبقه بندی کارل مارکس» در سده های گذشته، گفت: برای تشریح قشربندی در ایران نمی توان از هیچ کدام از الگوهای یاد شده استفاده کرد؛ زیرا سیال بودن و نابسامانی در درون طبقات از مهمترین ویژگی های طبقه و قشر در ایران است.
وی با بیان اینکه قشربندی اجتماعی همواره مورد توجه اندیشمندان جامعه، بخصوص جامعه شناسان قرار گرفته است، افزود: بحث قشربندی و نظام طبقاتی از ابتدای شکل گیری علم جامعه شناسی، به عنوان یک مساله ی مهم مورد توجه جامعه شناسان کلاسیک قرار گرفت و آنها نظریه های فراوانی در این زمینه دارند؛ تا جایی که نظریه های این افراد در دنیای امروز نیز دارای کاربرد است.
استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران در ادامه با تاکید بر دیدگاه های مختلف در زمینه ی قشربندی اجتماعی، گفت: سه دیدگاه دراین زمینه برای تبیین نظام طبقاتی و قشربندی وجود دارد که عبارتند از دیدگاهی که نظام قشربندی در جامعه را به صورت مکانیزمی تعریف می کند که سبب می شود آدم ها با توانایی مختلف رشد کنند و به مراحل بالا برسند و این همان دیدگاه کارکردگرایی است که پدیده های اجتماعی را برای جامعه مفید می داند. دیدگاه دوم، نظریه ی تضاد است که ضمن انتقاد از دیدگاه نخست، آن را متهم به توجه نکردن به نقش قدرت در جامعه می کند و این قدرت را هم در اقتصاد و هم در سیاست، می توان تعریف کرد. دیدگاه سوم درباره ی قشربندی اجتماعی دیدگاه وبری است که ترکیبی از دو دیدگاه پیشین است که تمامی عناصر سیاسی، اقتصادی و فرهنگی را در قشر بندی اجتماعی دخیل می داند.
جلایی پور با تاکید بر نظریه ی سوم (دیدگاه وبری) آن بهترین نظریه برای تبیین نظام قشربندی در جامعه ی امروز ایران دانست.
استاد دانشگاه تهران در ادامه به تعریف مارکس از طبقه اجتماعی اشاره کرد و گفت: طبقه ی اجتماعی از نظر این اقتصاددان و جامعه شناس، زاییده ی اقتصاد و تولید است؛ ولی این تعریف نمی تواند در ایران منطقی باشد زیرا نظام قشربندی در جامعه ی ایران تک عاملی نیست.
وی در ادامه یادآور شد در ایران عوامل اقتصادی در کنار عوامل فرهنگی، اجتماعی و سیاسی بر روی شکل گیری طبقه های مختلف تاثیر دارند.
جلایی پور در ادامه ضمن اشاره به مهمترین گروه های تشکیل دهنده ی طبقه ی متوسط در کشور به ویژگی های مشترک اعضای این گروه ها نیز پرداخت. به گفته ی وی یکی از قشرهای تشکیل دهنده ی طبقه ی متوسط در کشور، قشر مذهبی جامعه است که این گروه سبک زندکی، مراسم و نحوه ی مصرف خاص خود را دارند؛ این تعداد در گذشته 50 درصد از جمعیت جامعه بودند ولی امروزه جمعیت آنها به کمتر از 40 درصد در کشور رسیده است.
وی در ادامه به گروه دوم تشکیل دهنده ی طبقه ی متوسط در جامعه اشاره کرد و گفت: گروه دوم قشر حرفه یی خدماتی است که با تلاش خود زندگی می کنند و کار آنها شرافتمندانه تر از دیگر گروه ها است.
به گفته ی جلایی پور خدمات رسانی این گروه برای جامعه، مفید است و هرگونه اخلال در کارکرد آنها جامعه را با بحران روبرو می کند. مهندسان، پزشکان و بسیاری از کسانی که حرفه یی مشغول به کار در جامعه هستند در این گروه جای می گیرند.
وی در ادامه، سه قشر کارمندان اداری، قشر بورژوا و زمین دار بزرگ را در کنار طبقه ی تولید کننده از دیگر لایه های تشکیل دهنده ی طبقه ی متوسط در کشور دانست.
استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران با انتقاد از افرادی که امروزه جامعه شناسی را علمی غربی می دانند، گفت: بحث قشربندی در کشور، یک مساله ی مشخص و آشکار است و نمی توان گفت منافاتی با اعتقادها و دین دارد و این ویژگی خاص تمام جوامع است.
نقش طبقه ی متوسط در جامعه و تاثیر آن بر سیاست و حکومت از دیگر مباحث مطرح شده توسط حمیدرضا جلایی پور در نشست انجمن جامعه شناسی ایران بود.
این استاد دانشگاه در ارتباط با نقش طبقه و کنش سیاسی در جوامع مختلف، گفت: همواره این تفکر در دنیا حاکم بوده است که طبقه ی متوسط از طرفداران دموکراسی و مردم سالاری در جامعه است ولی طبقه بالای جامعه به طور معمول سعی در حفظ وضع موجود دارد.
وی در توصیف طبقه ی پایین جامعه نیز خاطر نشان کرد: بسیاری از کارشناسان بر این عقیده اند که توجه نکردن به طبقه ی پایین جامعه، موجب شورش اجتماعی می شود.
جلایی پور با اشاره به طرح های مختلف اجرا شده در هشت سال گذشته در کشور گفت: نمونه و مصداق کامل حفظ وضع موجود را می توان در هشت سال گذشته توسط افراطی ها دید که با هرگونه طرح جدید برای توسعه مخالف بودند.
وی در ادامه ضمن اشاره به انتشار سند سیاست های کلی در حوزه ی «اقتصاد مقاومتی» از سوی رهبر معظم انقلاب گفت: این سند به طور کامل در تضاد با نظرهای گروه های افراطی تهیه شده است.
جلایی پور با اشاره به فعالیت های انتخاباتی در 20 سال گذشته در کشور و نقش طبقه ی متوسط در این فرایند، خاطر نشان کرد: برخلاف دیگر کشورهایی که طبقه ی متوسط در فکر جنبش یا انقلاب هستند، در کشور ما طبقه ی متوسط و پایین جامعه از راه انتخابات، خواسته هایشان را به حاکمیت تحمیل می کنند.
***بحرانی: گرایش سیاسی تعیین کننده ی طبقه در جامعه ی ایران
محمد حسین بحرانی مدرس جامعه شناسی در دانشگاه آزاد اسلامی از دیگر سخنرانان نشست وضعیت طبقه ی متوسط در ایران بود. وی ضمن اشاره به ضرورت بحث قشر بندی در جامعه و تفاوت آن با طبقه ی متوسط، گفت: بحث قشربندی در جامعه ی امروزی بسیار پیچیده تر از آن است که بتوان با یک عنوان طبقه متوسط آن را تعریف کرد.
بحرانی در تعریف طبقه ی متوسط و ملاک های آن گفت: طبقه بر اساس تعریف من تنها برحسب شکل گیری ملاک سیاسی است، ولی در مقابل آن قشربندی اجتماعی در جامعه، بر اساس ملاک های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شکل می گیرد.
وی در ادامه ی سخنان خود ضمن تاکید بر جنبش های سیاسی در سده ی معاصر و نقش طبقه ی متوسط، گفت: گروه های مختلف تشکیل دهنده ی طبقه ی متوسط بیشترین حضور را در این جنبش ها داشته اند و این به دلیل خاصیت فرمانروایی و فرمانبرداری طبقه ها در جامعه است.
این جامعه شناس در ادامه با اشاره به مطالعه ی خود بر روی طبقه های ایران از سال 1320 تا سال 1380 گفت: در این مطالعه سعی شده است تحولات کشور و قشربندی آن را بر اساس ملاک سیاسی، به پنج دوره، از شهریور 1320 تا مرداد 1332 و از مرداد 1332 تا خرداد 42 و خرداد 42 تا بهمن 57 و از بهمن 57 تا رحلت امام (ره) و از این دوره تا پایان دوره ی نخست ریاست جمهوری «سید محمد خاتمی» در سال 1380، تقسیم کنم که ملاک اصلی من در این تقسیم بندی تحولات سیاسی در دوره های مختلف است.
بحرانی با بیان اینکه پس از مطالعه ی پنج سرشماری کشور از سال 1335 تا 1375، شاغلان جامعه را به چند گروه شغلی تقسیم می شوند، گفت: این گروه ها عبارتند از کارکنان گروههای شغلی، علمی، فنی، مدیران رده ی بالا، کارکنان اداری و دفتری، فروشندگان بازرگانی، کشاورزی و جنگلداری و گروه دیگر کارکنان تولیدی و رانندگان.
وی تقسیم بندی اقشار مختلف در ایران را کاری سخت توصیف کرد و گفت: برای این کار تنها می توان به سرشماری ها بسنده کرد؛ هر چند که آمارهایی که من در پنج دوره ی سرشماری مطالعه کرده ام نمی تواند گویای اطلاعات دقیق باشد.
مدرس دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز، با اشاره به درهم تنیدگی طبقه ها در کشور و تحلیل موقعیت افراد در این طبقه ها گفت: امروزه نمی توانیم به راحتی تشخیص دهیم شخصی که خود بازرگان و همسرش معلم است در کجای طبقه های ما قرار می گیرد.
بحرانی با بیان اینکه گرایش سیاسی تعیین کننده ی طبقه در جامعه ی ایران است، گفت: هر قشر اجتماعی در ایران که وارد فضای سیاسی در جامعه شد، طبقه تشکیل می دهد.
وی در پاسخ به پرسش پژوهشگر ایرنا در این نشست، درباره ی اینکه چرا طبقه ی اجتماعی را تک عاملی می دانید؟ گفت: ملاک اصلی ما در این تقسیم بندی تحولات سیاسی کشور است که بحث های اقتصادی را نیز زیر تاثر قرار می دهد؛ زیرا گروه های مختلف وقتی وارد سیاست می شوند، ثروت را نیز به دست می آورند.
بحرانی در ادامه ی این نشست با اشاره به ظهور و شکل گیری طبقه ی متوسط در جامعه ی ایران، گفت: هر چند نمی توان تاریخ مشخصی را برای شکل گیری طبقه ی میانی جامعه مشخص کرد ولی چارچوب اصلی طبقه ی متوسط از اتحاد روحانیان و بازاریان در زمان «ناصرالدین شاه» ایجاد شد و با جنبش تحریم تنباکو رنگ سیاسی به خود گرفت.
بحرانی در پایان با اشاره به اینکه تقسیم بندی نظام قشری در ایران بر اساس گفتمان سیاسی و مطلق در جامعه است، گفت: در دوره ی پهلوی گفتمان غالب نوسازی (مدرنیزاسیون) مطلق حاکم بود و در دوره های بعد از انقلاب اسلامی گفتمان سنت گرایی ایدیولوژیک با تکیه بر اندیشه ی ولایت فقیه، جای آن را گرفت.
*گزارش از: غفار میرزایی (گروه پژوهش های خبری)
پژوهش**2052**2054
انتهای پیام /*
: ارتباط با سردبير
[email protected]
11/12/1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 43]
-
اجتماع و خانواده
پربازدیدترینها