واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: تعهد ايراني، فراتر از استقلال فرانسوي
وزير فرهنگ دولت فرانسه در مراسم اهداي نشان «آفيسير» به اصغر فرهادي، از علاقه فرانسه به سينماي مستقل و متعهد ايران خبر داد.
وزير فرهنگ دولت فرانسه در مراسم اهداي نشان «آفيسير» به اصغر فرهادي، از علاقه فرانسه به سينماي مستقل و متعهد ايران خبر داد. تكت وزير فرهنگ فرانسه درباره اينكه سينماي مستقل مدنظر آنها از چه چيز استقلال دارد يا اينكه سينماي متعهد مورد علاقهشان به چه چيز تعهد خود را اعلام كرده است توضيحي نميدهد. بنابراين لازم دانستيم كمي در اين تعاريف بيشتر عميق شويم. تعريف ما از سينماي «مستقل» و «متعهد» با آنچه در فرانسه رايج است، متفاوت است. لازم ديديم براي روشنسازي اين مرزها به تشريح تفاوتها بپردازيم. مسلماً فرانسه نه تنها علاقهاي به سينماي متعهد ايراني ندارد بلكه سعي خود را ميكند تا با پر رنگ كردن موفقيتهاي ديگر فيلمسازان ايراني، از ارزش فيلمهايي كه در دايره سينماي متعهد تعريف ميشوند، بكاهد. سينماي مستقل و متعهد در ايران دو تعريف جداگانه دارند، يك كارگردان ميتواند داراي سينماي مستقل باشد اما نوع ديدگاهش و آثاري كه توليد ميكند در حيطه سينماي متعهد تعريف نميشود. سينماي مستقل در كشورمان نقطه مقابل «سينماي بدنه» است؛ سينمايي كه تجاري بودن در آن هدف اصلي فيلمساز نيست و فيلمساز براي تهيه آثارش دست به توليد فيلم بر اساس سفارشهاي نهادها و سازمانها نميزند. اين نوع فيلمسازي كه اكثراً از سوي كارگردانان مؤلف دنبال ميشود، طرفداران خاص خود را در كشورمان دارد. كارگردانان شناخته شدهاي نيز در دايره تعريف سينماي مستقل قرار ميگيرند كه الزاماً نوع نگاهشان مورد تأييد حاكميت نيست اما مانعي نيز براي فعاليتهاي اين فيلمسازها ايجاد نميشود. يا اينكه سينماگر خود را به سينماي متعهد وفادار ميداند. اما خود را از وابستگي به دولتها «مستقل» كرده است. به همين خاطر است كه برخي از كارگردانان متعهد افتخار ميكنند كه هيچ وقت جوايز خود را از مقامات دولتي دريافت نكردهاند. اما تفاوت اساسي در تعريف سينماي «متعهد» است. تعريف سينماي متعهد براي ما با سينماي بعد از انقلاب گره خورده است. سينماي متعهد پيش از آنكه تعريفي براي آن ارائه شود، به صورت خودجوش و از ميان نسل جديد كارگردانهاي ايران كه بعد از پيروزي انقلاب به سينما وارد شدند، پديد آمد. شهيد آويني را به عنوان يكي از پايهگذاران مفاهيم هنر و سينماي متعهد ميشناسيم، وي با آنكه نتوانست ميراث فكري خود را به صورت گسترده نشر دهد اما نوشتههاي به جاي مانده از او حاوي ديدگاههايي است كه اين سينماگر در تفاوت ميان سينماي اجتماعي و سينماي متعهد قائل است؛ تفاوتي كه سر منشأ اختلاف ما با فرانسويها در بيان سينماي متعهد است. در سينماي فرانسه، سينماگري كه نگاه خود را معطوف به مشكلات اجتماعي و هنجارهاي اخلاقي كند، به عنوان سينماگر متعهد شناخته ميشود. اما در كشور ما اين تعهد در سطحي بالاتر خود را نمايان ميكند، سينماگر ايراني زماني به عنوان فيلمساز متعهد شناخته ميشود كه در فيلمهايش به اهداف و آرمانهاي انقلاب اسلامي، جامعه و مردمش وفادار بوده و به نشر آنها دست بزند. كارگردانهايي كه سينماي متعهد را در ايران رهبري ميكنند، تقريباً شناخته شده هستند و كارنامهشان بيانگر نوع جهانبيني است كه فيلمساز از آن پيروي ميكند. به همين دليل است كه وقتي وزير فرهنگ كشور فرانسه از علاقه فرانسه به سينماي متعهد ايران سخن ميگويد و از اصغر فرهادي با اهداي مدال تجليل ميكند، براي مخاطب داخلي سؤالهاي جدي در مورد چرايي علاقه فرانسه به سينماي متعهد ما و قرار گرفتن فرهادي در زمره سينماگران متعهد به وجود ميآيد. فرهادي قطعاً يكي از موفقترين فيلمسازان اجتماعي در ايران است كه تعهد خود را به نمايش معضلات اجتماعي و اخلاقي نشان داده است. اوج هنرنمايي سينماي مستقل فرهادي در «گذشته» قابل مشاهده است. اما در تعريف داخلي ما از سينماي متعهد، «گذشته» هيچ جايگاهي ندارد. يكي از شاخصههاي سينماي متعهد در ايران اين است كه فيلمساز در زمان توليد به اين مسئله فكر نميكند كه چه المانهايي در فيلمش بگنجاند كه در جشنوارههاي خارجي به آن جايزه بدهند، با آنكه بسياري از فيلمسازان متعهد كشورمان جوايز معتبر سينماي جهان را از آن خود كردهاند و از اعتبار بينالمللي برخوردارند. سينماي متعهد در كشور ما جايگاهي به مراتب بالاتر از سينماي مستقل دارد كه اين مسئله هم يكي از تفاوتهاي ديگر ما و فرانسويها است. در سينماي غرب كارگردان مستقل بدون در نظر گرفتن محتواي آثارش جايگاه بالاتري از فيلمساز متعهد به جامعه دارد. تفاوتهاي ميان سينماي ايران به عنوان يكي از مستقلترين سينماهاي جهان و شايد يكي از سه ركن سينماي جهان با سينماهاي كشورهاي اروپايي و امريكايي در نوع تعاريف و جهانبينيها است؛ جايي كه سينماي اخلاق مدار ايران در اوج ميايستد و سينماي تجاري و حتي مستقل اروپا در سايه آن جاي ميگيرد.
نویسنده : هادي عسگري
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: 10 اسفند 1392 - 21:39
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 52]